Ξένη πεζογραφία-Τζακ Κέρουακ: «Η θάλασσα τ’ αδέρφι μου» κριτική του Θανάση Αντωνίου

Το 1942, ο Τζακ Κέρουακ, μόλις 20 ετών, παράτησε για μερικούς μήνες το Πανεπιστήμιο Κολούμπια όπου φοιτούσε και μπάρκαρε στο Εμπορικό Ναυτικό των ΗΠΑ. Εκείνο το διάστημα, ο αμερικανικός εμπορικός στόλος χρησιμοποιείτο για τη μεταφορά στρατιωτικού υλικού προς τους συμμάχους που μάχονταν τον Χίτλερ στην Ευρώπη και πολλοί νέοι Αμερικανοί, συνεπαρμένοι από την υπόθεση του αντιφασιστικού πολέμου, έσπευσαν να συμμετάσχουν εγκαταλείποντας τις σπουδές και τις δουλειές τους.

Ο Κέρουακ την εποχή εκείνη είχε μόλις κάνει τα πρώτα λογοτεχνικά βήματά του: ήδη από το 1939 έγραφε διηγήματα, νουβέλες και ποιήματα –ορισμένα από τα οποία, μάλιστα, έμειναν ανολοκλήρωτα μέχρι τον θάνατό του– κι άρχισε να διαμορφώνει το αφηγηματικό ύφος για το οποίο έγινε παγκοσμίως γνωστός αργότερα. Παράλληλα, ο νεαρός κι ανήσυχος Κέρουακ συμμετείχε μαζί με συμφοιτητές και φίλους του σε μια πολιτιστική/πνευματική ομάδα, τους «Νέους Προμηθεϊστές», οι οποίοι ευαγγελίζονταν την πανανθρώπινη αδελφοσύνη και την άδολη προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.

Πολιτικά, ο Κέρουακ εκείνο το διάστημα εμφορούνταν από τις μεγάλες απελευθερωτικές πολιτικές ιδεολογίες που γέννησε ο 19ος αιώνας στην Ευρώπη και κινούνταν στον χώρο των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών ιδεών· το κομμουνιστικό κίνημα των ΗΠΑ βρισκόταν τότε σε άνοδο και τα πανεπιστήμια ήταν προνομιακός χώρος προσέλκυσης νέων μελών και στελεχών.

Ο Κέρουακ, ακολουθώντας την πλούσια παράδοση Αμερικανών λογοτεχνών που αναζήτησαν την έμπνευση στα ταξίδια, που κυνήγησαν το νόημα της ζωής στην επαφή με απλούς ανθρώπους του μόχθου, της καθημερινότητας, της σκληράδας και των εφήμερων απολαύσεων, γράφει ένα υπέροχο μικρό μυθιστόρημα στο οποίο αναδεικνύεται η γνωστή περιγραφική του δύναμη, αλλά και ο κοινωνικός προβληματισμός του.

Η ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Όλες αυτές οι συνιστώσες της προσωπικότητας του Κέρουακ είναι παρούσες στο ολιγοσέλιδο μυθιστόρημά του Η θάλασσα τ’ αδέρφι μου, το οποίο γράφτηκε το 1943 αλλά δεν εκδόθηκε ποτέ. Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό έργο στο οποίο ο συγγραφέας διηγείται την ξαφνική απόφαση ενός νεαρού καθηγητή Αγγλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια να μπαρκάρει στο Εμπορικό Ναυτικό των ΗΠΑ για να ζήσει τη μεγάλη εμπειρία ενός πολύμηνου ταξιδιού στις μεγάλες θάλασσες.

Ο Κέρουακ, ακολουθώντας την πλούσια παράδοση Αμερικανών λογοτεχνών που αναζήτησαν την έμπνευση στα ταξίδια, που κυνήγησαν το νόημα της ζωής στην επαφή με απλούς ανθρώπους του μόχθου, της καθημερινότητας, της σκληράδας και των εφήμερων απολαύσεων, γράφει ένα υπέροχο μικρό μυθιστόρημα στο οποίο αναδεικνύεται η γνωστή περιγραφική του δύναμη, αλλά και ο κοινωνικός προβληματισμός του. Ταυτόχρονα, σκιαγραφείται με αδρές πινελιές –καθώς δεν είναι αυτό το κύριο σημείο εστίασης του νεαρού συγγραφέα– η βιομηχανική Αμερική της περιόδου μετά το οικονομικό κραχ του 1929, ο κόσμος των διάσημων πανεπιστημίων και η ζωή των λευκών προλεταρίων της Ανατολικής Ακτής των ΗΠΑ· ο Κέρουακ γεννήθηκε το 1922 στο Λόουελ της Μασαχουσέτης, πολύ κοντά στη Βοστόνη.

Από την άλλη πλευρά, ο Κέρουακ μέσω της θάλασσας υμνεί το ελεύθερο αμερικανικό πνεύμα του 20ού αιώνα. Αν και χαρακτηρίζει το πολύμηνο ταξίδι του ως το «ήπιο δράμα της απλότητας» (η ρουτίνα της καθημερινότητας στο καράβι περιγράφεται με τον νευρώδη τρόπο που χαρακτηρίζει το γράψιμο του Κέρουακ), βλέπει σε αυτή την «απόδραση» την ανάγκη του ανθρώπου για ελευθερία, για έμπνευση, για την πραγμάτωση μεγάλων ιδανικών· το πλοίο συμμετέχει στον μεγάλο αντιφασιστικό αγώνα στην Ευρώπη μεταφέροντας όπλα και πολεμοφόδια στις δυνάμεις που μάχονται τον Άξονα.

Η συγκεκριμένη έκδοση δεν περιέχει μόνο το ακυκλοφόρητο μέχρι σήμερα μυθιστόρημα Η θάλασσα τ’ αδέρφι μου, για την ακρίβεια το «χαμένο» αυτό έργο του Κέρουακ είναι μόλις το ένα από τα τρία μέρη του τόμου. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται μικρά κείμενα του Κέρουακ, γραμμένα στα τέλη της δεκαετίας του 1930 και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1940, την περίοδο που ο συγγραφέας σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Τα κείμενα αυτά, κυρίως μικρές αστυνομικές ιστορίες και συγγραφικές «δοκιμές» για έργα που βρίσκονταν στο μυαλό του, αναδεικνύουν το ταλέντο του νεαρού Κέρουακ, αλλά και το εύρος των θεματικών που τον απασχολούσαν στα γραπτά της νιότης.

Η ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΠΡΟΖΑ

Το τρίτο μέρος του βιβλίου και το μεγαλύτερο σε έκταση είναι ένα κατατοπιστικό δοκίμιο που έγραψε, με την ευκαιρία της παρούσας έκδοσης, η Dawn M. Ward, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Κολέγιο Μπέκερ της Μασαχουσέτης, ερευνήτρια του έργου του Τζακ Κέρουακ και εισηγήτρια σε συνέδρια και σεμινάρια για τη ζωή του διάσημου Αμερικανού συγγραφέα. Στο εκτεταμένο δοκίμιό της, η D.M. Ward παρουσιάζει και σχολιάζει δεκάδες επιστολές που αντάλλαξε ο Τζακ Κέρουακ με διάφορους φίλους και συνοδοιπόρους του στα ταξίδια και τη ζωή, μεταξύ των οποίων ξεχωριστή θέση έχει ο ελληνικής καταγωγής Sebastian Sampas (Σάββας Σάμπας), συντοπίτης του Κέρουακ από το Λόουελ της Μασαχουσέτης, την αδελφή του οποίου, Στέλλα, παντρεύτηκε ο Κέρουακ στα μέσα της δεκαετίας του 1960· έζησε μαζί της λίγα χρόνια μέχρι τον θάνατό του το 1969.

Τόσο μέσω της αλληλογραφίας, όσο και με τα πρώιμα γραπτά του Κέρουακ που παρατίθενται και σχολιάζονται στον παρόντα τόμο, ο αναγνώστης μπορεί να σκιαγραφήσει τη εικόνα του νεαρού συγγραφέα πριν αυτός γίνει γνωστός με το κλασικό Στον δρόμο (1957), πριν κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση, πριν δημιουργήσει μια παγκόσμια «σχολή», πριν φτάσει στο σημείο να κρύβεται από τους δεκάδες δημοσιογράφους και αναγνώστες που έφτασαν κάποια στιγμή να πολιορκούν το σπίτι του πηδώντας τους φράχτες, για να εξασφαλίσουν μια δήλωση ή να πάρουν ένα αυτόγραφο.

Στα πρώιμα γραπτά αλλά και στα σχόλια της D.M. Ward, όπως και στο συνοπτικό επίμετρο του μεταφραστή Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη, ο αναγνώστης έχει τη ευκαιρία να γνωρίσει ένα μεγάλο συγγραφικό αστέρι την ώρα της «γέννησής» του. Παράλληλα, έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει μέσα από ποιες καλλιτεχνικές και πνευματικές αγωνίες, αλλά και ποια προσωπικά βιώματα, σφυρηλατήθηκε η γραφή του Τζακ Κέρουακ, η περίφημη «αυθόρμητη πρόζα» που αμέσως μετά τον πόλεμο άρχισε να συναρπάζει όχι μόνο την αμερικανική λογοτεχνική κοινότητα, αλλά τον κόσμο ολόκληρο.

Εξαιρετική η μετάφραση του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη και εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο αποδίδεται στα ελληνικά, από έναν μάστορα της γλώσσας και της μετάφρασης (και μελετητή της Μπιτ Λογοτεχνίας), η πυρακτωμένη γραφή του κορυφαίου μπίτνικ συγγραφέα.

Η θάλασσα τ’ αδέρφι μου
Το χαμένο μυθιστόρημα
Τζακ Κέρουακ
μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Πατάκης
558 σελ.
Τιμή € 18,80

Πηγή : diastixo.gr