Ξένη πεζογραφία-Michele Serra: «Οι αραχτοί» κριτική του Μάνου Κοντολέων

Γνωστός –μας πληροφορεί το βιογραφικό σημείωμα στο αυτί του βιβλίου– δημοσιογράφος, συγγραφέας και σατιρικός σχολιαστής της επικαιρότητας, ο Ιταλός Μικέλε Σέρα (στην Ελλάδα έχει πριν από αρκετά χρόνια κυκλοφορήσει ένα ακόμα βιβλίο του). Γεννημένος το 1954, ανήκει στη γενιά που ετοιμάζεται να αφήσει τη θέση τής όποιας εξουσίας κατέχει σε όσους ηλικιακά ακολουθούν.

Της όποιας εξουσίας; Ακόμα κι αυτής του γονιού και, πιο συγκεκριμένα, του πατέρα; Πάνω σε αυτόν τον άξονα στηρίζεται τούτο το απρόσμενα ελκυστικό μυθιστόρημα. Και το χαρακτηρίζω απρόσμενα ελκυστικό, γιατί δεν είναι η πλοκή που σου εξάπτει το αναγνωστικό ενδιαφέρον, μήτε η πολυπλοκότητα των κεντρικών χαρακτήρων. Στο μυθιστόρημα αυτό περιγράφεται η πορεία ενηλικίωσης ενός νέου και η αποδοχή του γήρατος ενός ηλικιωμένου.

Ο αφηγητής –ένας πενηντάρης αριστερός– προσπαθεί να καταλάβει τον δεκαεπτάχρονο γιο του. Να κατανοήσει ένα άτομο που είναι… τελειομανής της ολιγωρίας. Την ίδια στιγμή, γράφει και ένα μυθιστόρημα φαντασίας με τίτλο Ο Μεγάλος Ύστατος Πόλεμος, όπου εξιστορείται μια σύγκρουση ανάμεσα στους ηλικιωμένους και τους νέους και η οποία συμβαίνει περί το 2050.

Στην ουσία, ο μεσήλικας γονιός-αφηγητής προσπαθεί να συνεχίσει αυτό που γενιές γενεών πιο πριν είχαν κάνει… Ή ο ίδιος πιστεύει πως έτσι είχε συμβεί. Ο νέος να βαδίζει στ’ αχνάρια του γέρου, το μέλλον να συνεχίζει το παρελθόν – Η φροντίδα του κόσμου είναι μια συνήθεια που την κληρονομείς. Αλλά ο γιος δεν δείχνει να ασπάζεται τις ίδιες απόψεις. Είπαμε – τελειομανής της ολιγωρίας.

Και το χαρακτηρίζω απρόσμενα ελκυστικό, γιατί δεν είναι η πλοκή που σου εξάπτει το αναγνωστικό ενδιαφέρον, μήτε η πολυπλοκότητα των κεντρικών χαρακτήρων. Στο μυθιστόρημα αυτό περιγράφεται η πορεία ενηλικίωσης ενός νέου και η αποδοχή του γήρατος ενός ηλικιωμένου.

Το πατρικό ενδιαφέρον αποκτά διαστάσεις υπαρξιακές. Ο αυτοελεγχόμενος στοχαστής αυτομαστιγώνεται – μια σχιζοφρενική καρικατούρα της εξουσίας χαρακτηρίζει τον εαυτό του. Αλλά, παράλληλα, το ίδιο αυτό πρόσωπο λειτουργεί και ως συγγραφέας – που σημαίνει παρατηρητής. Κι έτσι, στο μυθιστόρημα που γράφει, το alter ego του θα αναγνωρίσει τον διάδοχό του και μάλιστα με τη δική του έκφραση και δυναμική, γιατί… όταν η μια γενιά διαδέχεται την άλλη, το στίγμα κάθε ανθρώπου φθίνει, σα μια σταγόνα που διαχέεται σιγά σιγά μέχρι να εξαφανιστεί.

Πλήρης, λοιπόν, υποχώρηση του μεγάλου μπροστά στον μικρό; Ναι, μα αυτή η πορεία προς την αναγνώριση της ιδιαιτερότητας του άλλου προσφέρει στον νέο την ασφάλεια να αποδεχτεί τη σχέση που ίσως καταπίεζε, μα παράλληλα και προστάτευε και χάιδευε. Ο γιος θα αποδεχτεί την πρόσκληση του πατέρα να κάνουν την πολύωρη ανάβαση προς την κορυφή ενός βουνού. Για τον πατέρα, υπήρξε κάποτε αυτή η πεζοπορία, πορεία προς την προσωπική του συνειδητοποίηση. Ο γιος, πλέον, θα δεχτεί να την κάνουν κι οι δυο μαζί. Αλλά κρατώντας τον δικό του ρυθμό και με τα δικά του εφόδια.

Κι όταν πια θα είναι αυτός που πρώτος θα φθάνει στην κορυφή, θα μπορέσει να φωνάξει: Εδώ είμαι, μπαμπά!

Και ο πατέρας απαντά: Περίμενέ με!

Μια ειλικρινής καταγραφή εδραίωσης μιας σχέσης και περιγραφής του δρόμου της ζωής που, όσο κι αν ανακυκλώνεται, εντέλει προχωρεί. Να τι είναι τούτο το κείμενο. Που νομίζω πως με τον δικό του τρόπο πείθει πως είναι ένα μυθιστόρημα διαφορετικό από τα άλλα, μια εξιστόρηση της ανθρώπινης αγωνίας του Εγώ μέχρι να αποδεχτεί την τρυφερότητα του Εμείς.

Καθώς η γραφή του Σέρα άλλοτε φλερτάρει με τη δοκιμιακή καταγραφή του στοχαστή κι άλλοτε με τον σαρκασμό του παρατηρητή, η μεταγραφή της σε μια άλλη γλώσσα δεν πρέπει να ήταν και τόσο εύκολη υπόθεση. Η μετάφραση της Δήμητρας Δότση κράτησε και στα ελληνικά όλα τα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά που πρέπει να υπήρχαν στο αρχικό κείμενο.

Οι αραχτοί
Michele Serra
μετάφραση: Δήμητρα Δότση
Ίκαρος
120 σελ.
ISBN 978-960-572-085-8
Τιμή € 12,00

Πηγή : diastixo.gr