ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Christopher Isherwood: «Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα» κριτική του Σιδέρη Ντιούδη

Έχουν περάσει πάνω από ογδόντα χρόνια από την πρώτη δημοσίευση του βιβλίου του Κρίστοφερ Ίσεργουντ [Christopher Isherwood] με τον τίτλο, Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα, και η ανάγνωσή του έχει τη διαχρονικότητα που χαρακτηρίζει τους σπουδαίους συγγραφείς, τους οποίους όλο και περισσότερο σπεύδουν να εκδώσουν τον τελευταίο καιρό οι εκδότες στη χώρα μας.

Το μεγάλο ενδιαφέρον στη γραφή του Ίσεργουντ έγκειται στο γεγονός ότι αποτυπώνει με μοναδικό τρόπο το κλίμα και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο Βερολίνο της δεκαετίας του 1930 ενώ προετοιμάζεται η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα που ακολουθεί: «Το Βερολίνο ήταν σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου. Η έκρηξη μίσους ερχόταν ξαφνικά, δίχως προειδοποίηση, από το πουθενά· στις γωνίες του δρόμου, στα εστιατόρια, στους κινηματογράφους, στις αίθουσες χορού, στα λουτρά· τα μεσάνυχτα, μετά το πρωινό, στα μισά του απογεύματος. Μαχαίρια τραβιόντουσαν, χτυπήματα δίνονταν με ακιδωτά δαχτυλίδια, με μπιροπότηρα, με πόδια από καρέκλες, με μολυβένια ματσούκια· σφαίρες έσκιζαν τις διαφημίσεις στις αφισοκολλημένες κολόνες, εποστρακίζονταν από σιδερένιες στέγες καμπινέδων». 

Επίκαιρο και διαχρονικό το Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα διαβάζεται όχι μόνο ως τοιχογραφία μιας ιδιαίτερα κρίσιμης εποχής για την Ευρώπη και τον κόσμο, αλλά και ως ένα είδος μαθήματος για τις τωρινές και μελλοντικές γενιές.

Το εν λόγω βιβλίο, μαζί με το Αντίο Βερολίνο, πριν πάρει την τελική του μορφή, ήταν ενταγμένο σε μια ενότητα με τον τίτλο Οι χαμένοι. Εν τέλει, κυκλοφόρησαν σε ξεχωριστά βιβλία που διαβάζονται σαν μια άτυπη διλογία και ο τίτλος Οι χαμένοι θα μπορούσε να χαρακτηρίζει απόλυτα τους ήρωες που περιγράφονται στα αποκαλούμενα και βιβλία του Βερολίνου, οι οποίοι εν μέσω κοινωνικής αποσάθρωσης και ναρκισσιστικών τάσεων παραμένουν απλοί θεατές του ναζιστικού μορφώματος που αρχίζει να εγκαθίσταται στη γερμανική κοινωνία. «Χαμογελούσαν επιδοκιμαστικά σε τούτους τους νεαρούς με τις μεγάλες, αλαζονικές μπότες που θα ποδοπατούσαν τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Ήταν ευχαριστημένοι επειδή σύντομα θα ήταν καλοκαίρι, επειδή ο Χίτλερ είχε υποσχεθεί να προστατεύσει τους μικροεμπόρους, επειδή οι εφημερίδες τούς έλεγαν ότι έρχονταν καλύτερες μέρες. Ξάφνου ήταν υπερήφανοι για τα ξανθά μαλλιά τους. Και ριγούσαν με μια κρυφή, αισθησιακή ευχαρίστηση, σαν σχολιαρόπαιδα, επειδή οι Εβραίοι, οι επαγγελματικοί τους ανταγωνιστές, και οι μαρξιστές, μια ακαθόριστη μειονότητα ανθρώπων που δεν τους απασχολούσε και πολύ, είχαν βρεθεί επαρκώς ένοχοι για την ήττα και τον πληθωρισμό και θα πάθαιναν αυτό που τους άξιζε».

Οι εμπειρίες του συγγραφέα στο Βερολίνο, όπου εγκαταστάθηκε το 1929 και παρέμεινε έως το 1933, ώστε έγινε μάρτυρας από πρώτο χέρι της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία, αποτέλεσαν το κυρίως υλικό για τη συγγραφή τόσο του μυθιστορήματος Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα όσο και του έτερου Αντίο Βερολίνο. Τα βιώματά του τον βοήθησαν να αποτυπώσει με την πένα του με ανεξίτηλο τρόπο το κλίμα της εποχής, την ατμόσφαιρα, την αβεβαιότητα και τον φόβο που υπήρχε παντού. «Ολόκληρη η πόλη ήταν βυθισμένη σε μια επιδημία συγκαλυμμένου, μεταδοτικού φόβου. Τον ένιωθα σαν γρίπη στα κόκκαλα μου».

Το μυθιστόρημα του Ίσεργουντ περιστρέφεται γύρω από δύο χαρακτήρες. Τον Γουίλλιαμ Μπράνσο (λογοτεχνικό alter ego του συγγραφέα) και τον αινιγματικό Άρθουρ Νόρις. Η τυχαία συνάντηση τους σε ένα τρένο με τελικό προορισμό το Βερολίνο θα σταθεί η εκκίνηση για το ξετύλιγμα της πλοκής του βιβλίου. Ανάμεσα τους θα αναπτυχθεί μια έντονη, μα συνάμα περίεργη φιλία. Ο Νόρις έχει μπει παλιότερα φυλακή, αρέσκεται να συναντάει πόρνες και έχει σεξουαλικά βίτσια, ενώ τον μαστίζουν οικονομικά προβλήματα και είναι απορίας άξιο πώς έχει υπηρέτη, ονόματι Σμιτ, ο οποίος με την σειρά του εκβιάζει το αφεντικό του. Είναι όμως και θερμός θιασώτης των κομμουνιστικών ιδεών, ίσως όμως και πράκτοράς των Γάλλων. Ο Μπράνσο βιοπορίζεται παραδίδοντας ιδιαίτερα μαθήματα αγγλικών, είναι πιστός στη φιλία του με τον περίεργο κύριο Νόρις, αν και πολλές φορές γίνεται θύμα της υποκρισίας του και προς το τέλος τον βοηθάει να ξεφύγει από το Βερολίνο όπου σφίγγει η ναζιστική απειλή.

Επίκαιρο και διαχρονικό το Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα διαβάζεται όχι μόνο ως τοιχογραφία μιας ιδιαίτερα κρίσιμης εποχής για την Ευρώπη και τον κόσμο, αλλά και ως ένα είδος μαθήματος για τις τωρινές και μελλοντικές γενιές.  

Ο κύριος Νόρις αλλάζει τρένα
Κρίστοφερ Ίσεργουντ
Μετάφραση Ιωάννα Ηλιάδη
Μεταίχμιο
312 σελ.
ISBN 978-960-566-491-6
Τιμή € 14,40

Πηγή : diastixo.gr