Βασιλική Αναγνώστου & Ναταλία Μελά: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

2016-03-10 18:15

Η  Βασιλική Αναγνώστου σπούδασε στο τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία της Τέχνης (τμήμα Αρχαιολογίας & Ιστορίας της Τέχνης ΕΚΠΑ). Από το 2002 εργάζεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, αρχής γενομένης στη Σύμη και έπειτα στην Αθήνα, συνδυάζοντας την αγάπη της για τα παιδιά και την τέχνη.

Ποια ήταν η αφορμή για να  ασχοληθείτε με το έργο της Ναταλίας Μελά;
Β.Α.: Η καθημερινή μου επαφή με την παιδική τέχνη μέσα στην τάξη ως εκπαιδευτικός, το ενδιαφέρον μου για τον πολιτισμό και η συμμετοχή μου σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα που συνδυάζουν περιβαλλοντική εκπαίδευση και τέχνη, με ώθησαν στη μελέτη της ιστορίας της τέχνης. Το ενδιαφέρον μου για την τέχνη στον δημόσιο χώρο με οδήγησε να επιλέξω για θέμα της διπλωματικής μου εργασίας στις μεταπτυχιακές μου σπουδές, τα γλυπτά της Ναταλίας Μελά στο νησί των Σπετσών, που αποτελούν ένα ανοιχτό μουσείο προσιτό σε όλους.
Είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον για μένα η γνωριμία μου με τη γλύπτρια Ναταλία Μελά, καθώς πρόκειται για μια δυναμική γυναίκα γεμάτη δημιουργική δύναμη, ζωντάνια και πάθος για τη ζωή και την τέχνη της. Αυτή η καλλιτέχνης που διατρέχει με τη ζωή της σχεδόν έναν αιώνα έχει μνήμες και εμπειρίες από σπουδαίες πνευματικές προσωπικότητες του τόπου μας και όχι μόνο, και επιπρόσθετα έχει έναν απλό και ανεπιτήδευτο τρόπο να μοιράζεται με χιούμορ τις σκέψεις της και τα συναισθήματά της. Όλες μας οι συναντήσεις, είτε στο εργαστήριό της είτε στο σπίτι της, είχαν ξεχωριστή σημασία και ήταν για μένα ένα υπέροχο ταξίδι διηγήσεων και μύησης.

Ποια είναι η γνώση του μέσου Έλληνα για την γλυπτική;
Β.Α.: Κατά τη γνώμη μου, είναι ελάχιστες έως μηδαμινές οι γνώσεις του μέσου Έλληνα για τη γλυπτική. Το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης στα σχολεία θα μπορούσε να βελτιώσει αυτή την κατάσταση, ώστε όλο και περισσότεροι να αντιλαμβάνονται την αξία των γλυπτών που προσπερνούν στους δημόσιους χώρους. 

Β.Α.: Η Ναταλία Μελά είναι μια δυνατή και αισιόδοξη γυναίκα με υπέροχη θετική αύρα. Είναι η έφηβη, που γελάει με ένα πικάντικο ανέκδοτο, η νεαρή, που μισοξαπλώνει και σου διαβάζει ένα παλιό γράμμα στον Γιάννη Τσαρούχη με το πουράκι της στο στόμα, η μεγάλη κυρία που νοιάζεται για το καλό.

Πολλά γλυπτά διακοσμούν τις πλατείες και τα  μνημεία. Τα τελευταία χρόνια τα βλέπουμε σπασμένα ή βαμμένα με σπρέι. Γιατί λείπει ο σεβασμός στον καλλιτέχνη αλλά και στην τέχνη γενικότερα;
Β.Α.: Η έλλειψη πνευματικής καλλιέργειας, ο θυμός και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνουν σήμερα οι νέοι, που νιώθουν τόσο αδικημένοι και άτυχοι να πληρώνουν τα λάθη προηγούμενων γενιών, τους κάνουν να ξεσπούν σε ό,τι βρεθεί μπροστά τους. Δεν μπορούν να μετατρέψουν τον θυμό τους σε δημιουργική δύναμη, παρά τον στρέφουν στην καταστροφή. Έχουν άγνοια για τους καλλιτέχνες που δημιουργούν τα γλυπτά, και σε πολλές περιπτώσεις αγνοούν τις προσωπικότητες που απεικονίζουν, αλλά και τους συμβολισμούς και τις αξίες που αποπνέουν. Μόνο η παιδεία μπορεί να φωτίσει το έργο των καλλιτεχνών και να εμπνεύσει τον σεβασμό στις δημιουργίες τους.  

Μερικά από τα  έργα της Ναταλίας Μελά είναι στις Σπέτσες. Σε ποια άλλα σημεία υπάρχουν;
Β.Α.: Έργα της Ναταλίας Μελά έχουν τοποθετηθεί σε δημόσιους χώρους σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Υπάρχουν γλυπτά της σε διάφορα σημεία στην Αθήνα, στο κέντρο της πόλης αλλά και στην Κηφισιά, στην Παιανία και αλλού. Επίσης υπάρχουν έργα της στη Θεσσαλονίκη, στο Λεόντειο Νεμέας, στο όρος Όθρυς στη Μαγνησία, στα Ιωάννινα, έξω από το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, καθώς και στα Ζαγόρια και την κοινότητα Παρακαλάμου Ιωαννίνων.

Η Ναταλία Μελά έχει μια δημιουργική πορεία στην τέχνη. Ποιοι από τους δασκάλους της την επηρέασαν;
Β.Α.: Στα πρώτα της μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών έχει δάσκαλο τον Κώστα Δημητριάδη (1881-1943), για τον οποίο σημειώνει ότι σχεδίαζε πολύ ωραία και είχε ξεχωριστή φινέτσα. Στη συνέχεια έχει δάσκαλο τον Μιχάλη Τόμπρο (1889-1974) και εκτός σχολής μαθητεύει στο εργαστήριο του Θανάση Απάρτη (1899-1972), τον οποίο εκτιμούσε ιδιαίτερα.

Από τις φωτογραφίες που έχετε στο βιβλίο διέκρινα τη γνωριμία της γλύπτριας με τους Οδυσσέα Ελύτη, Ανδρέα Εμπειρίκο και Γιάννη Μόραλη. Πώς και πότε τους γνώρισε; Πώς την επηρέασαν στο έργο της;
Β.Α.: Κατά τα νεανικά της χρόνια, όπως αναφέρει και η ίδια, τα επαναστατημένα εφηβικά σκιρτήματά της την οδήγησαν στις παρέες των πρώτων υπερρεαλιστών, ποιητών και ζωγράφων στην Ελλάδα. Είχε την τύχη να γίνει δεκτή στο σπίτι του Ανδρέα Εμπειρίκου, όπου για μεγάλο διάστημα έγινε τακτική και ενθουσιώδης θαμώνας στις γνωστές συγκεντρώσεις του Σαββάτου. Εκεί πρωτογνώρισε τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Εγγονόπουλο, τη Μάτση Χατζηλαζάρου, τον Γκάτσο και άλλους. Αυτές οι συναντήσεις ήταν πολύ σημαντικές για τη γλύπτρια. Τις χαρακτηρίζει ώρες ευδαιμονίας και ώρες μαθήματος που της άνοιγαν πόρτες... Με τον Γιάννη Μόραλη είναι φίλη από τα φοιτητικά της χρόνια στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ο ζωγράφος έχει αποτυπώσει τη φιλία της Ναταλίας Μελά και της συζύγου του Μπούμπας Λυμπεράκη στον γνωστό του πίνακα «Οι δύο φίλες». 

Ποια είναι τα υλικά που χρησιμοποιεί στην γλυπτική της;
Β.Α.: Στην αρχή της καλλιτεχνικής της πορείας εργάζεται με πηλό, με πλάκες διαφόρων ειδών και με μάρμαρο. Αργότερα, σημαντικό μέρος της δημιουργίας της αποτελούν έργα από μέταλλο στα οποία εντάσσει προκατασκευασμένα (ready-made) υλικά, όπως χρηστικά αντικείμενα, εργαλεία και σιδερικά που έβρισκε στο δρόμο ή αγόραζε στα καταστήματα της οδού Αθηνάς ή έφερνε από τα ταξίδια της. Επίσης, δημιουργεί ανάγλυφα έργα με τσιμέντο, που είτε αποτελούν μεμονωμένες συνθέσεις, είτε συμπληρώνουν αρχιτεκτονικές κατασκευές. Πειραματίζεται για λίγο με τον πολυεστέρα, αλλά ο ενθουσιασμός της για αυτό το υλικό δεν διαρκεί πολύ, γιατί θεωρεί ότι παλιώνει άσχημα. Ακόμη δημιουργεί κολάζ με εφημερίδες, βαμμένες με αραιά υδατοχρώματα και τα τελευταία χρόνια φιλοτεχνεί γλυπτά έχοντας ως πρώτη ύλη το χαρτί.

Σήμερα είναι μια από τις πιο αναγνωρισμένες γλύπτριες στην Ελλάδα. Είναι ικανοποιημένη από την πορεία της;
Β.Α.: Είναι απόλυτα ικανοποιημένη από την πορεία της. Έχει γευτεί πολλές χαρές και επιτυχίες από τις εκθέσεις των γλυπτών της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το έργο της έχει αναγνωριστεί από την Ακαδημία Αθηνών, που το 2011 της απένειμε το Αριστείο Καλών Τεχνών για το σύνολο της καλλιτεχνικής της δημιουργίας και την προσφορά της στην ελληνική γλυπτική τέχνη. Την επόμενη χρονιά, το 2012, την τίμησε και ο δήμος Σπετσών, για το έργο της στο αγαπημένο της νησί. Πέρα από την τέχνη της, χαίρεται για τα παιδιά και τα εγγόνια της.  

Ενδιαφέρονται οι νέοι να σπουδάσουν γλυπτική;
Ν.Μ.: Ναι, οι νέοι ενδιαφέρονται να σπουδάσουν γλυπτική. Από τους νεότερους γλύπτες ξεχωρίζω τον Κώστα Βαρώτσο και θαυμάζω τον «Δρομέα» του.

Με εντυπωσιάσατε κ. Αναγνώστου, γιατί αν και έχετε σπουδάσει Παιδαγωγική, γράψατε με επιτυχία το συγκεκριμένο βιβλίο. Πώς τα καταφέρατε;
Β.Α.: Τα ενδιαφέροντά μου και οι ανησυχίες μου με έφεραν στα μονοπάτια της τέχνης. Πάντα λατρεύω να ταξιδεύω και να διαβάζω. Γυρνώντας πίσω στο ξεκίνημά μου ως εκπαιδευτικός, μια αίτηση προς το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, που είναι η εθνική μονάδα συντονισμού ευρωπαϊκών προγραμμάτων σχολικής εκπαίδευσης, μου έδωσε τη δυνατότητα να ξεκινήσω ένα μακρύ ταξίδι, που συνεχίζεται ακόμη, στα πάρκα της Ευρώπης που φιλοξενούν έργα τέχνης. Έτσι, από το 2003 έχω περπατήσει σε διάφορα, υπαίθρια και μη, μουσεία της Ευρώπης, όπως ο κήπος με τα Ταρώ της Niki de Saint Phalle και ο κήπος του Daniel Spoerri  στην Τοσκάνη, το πάρκο Μarqueyssac στη νοτιοδυτική Γαλλία, αλλά και σε τόσα άλλα σε Πορτογαλία, Ρουμανία, Μεγάλη Βρετανία και αλλού. Τον περασμένο Σεπτέμβριο ταξίδευσα στην Ισλανδία για ένα σεμινάριο με θέμα Outdoor Arts and Crafts. Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για μένα η εμβάθυνση στο διαφορετικό τοπίο και στον τρόπο που αυτό επηρεάζει τη ζωή και την τέχνη.

Πώς ήρθατε σε επαφή με τη γλύπτρια;
Β.Α.: Με δική μου πρωτοβουλία την προσέγγισα και από την πρώτη στιγμή με δέχτηκε με μεγάλη χαρά.

Πώς είναι η Ναταλία Μελά ως άνθρωπος;
Β.Α.: Η Ναταλία Μελά είναι μια δυνατή και αισιόδοξη γυναίκα με υπέροχη θετική αύρα. Είναι η έφηβη, που γελάει με ένα πικάντικο ανέκδοτο, η νεαρή, που μισοξαπλώνει και σου διαβάζει ένα παλιό γράμμα στον Γιάννη Τσαρούχη με το πουράκι της στο στόμα, η μεγάλη κυρία που νοιάζεται για το καλό.

Ν.Μ.: O Άρης Κωνσταντινίδης υπήρξε το κυριότερο πρόσωπο στη ζωή μου. Μου άνοιξε πόρτες και μου έδωσε να καταλάβω τι σημαίνει ένα πράγμα να έχει σχήμα ή να είναι άσχημο.

Πώς νιώθει η ίδια που είναι εγγονή του ήρωα Παύλου Μελά;
Β.Α.: Με συγκίνηση έχει μιλήσει για τον Παύλο Μελά και τους ανδριάντες που δημιούργησε για αυτόν.

Πώς καταφέρατε, κυρία Μελά, να φτιάξετε τόσους ανδριάντες;
Ν.Μ.: Δεν φαντάζεστε πόσος κόπος και μόχθος χρειάστηκε για να φέρω εις πέρας όλους τους ανδριάντες. Με συντρόφευε από το ξεκίνημα κάθε φορά μια αδυσώπητη αυτοκριτική… Με την βοήθεια του Θεού, όμως, τους έφερα εις πέρας. Η χαρά μου είναι μεγάλη που κατόρθωσα να χαρίσω στην Πατρίδα κάτι που τόσο αγάπησα.

Διάβασα ότι ο σύζυγός σας ήταν ο Άρης Κωνσταντινίδης. Από τους σπουδαιότερους αρχιτέκτονες της Ελλάδας. Πώς είναι να είσαι σύντροφος ενός τόσο σπουδαίου ανθρώπου; Δεν επηρεάζει και το δικό σου έργο;
Ν.Μ.: O Άρης Κωνσταντινίδης υπήρξε το κυριότερο πρόσωπο στη ζωή μου. Μου άνοιξε πόρτες και μου έδωσε να καταλάβω τι σημαίνει ένα πράγμα να έχει σχήμα ή να είναι άσχημο.

Τα χρόνια περνούν και η τεχνολογία έχει σαρώσει τα πάντα. Αλήθεια βοήθησε καθόλου η τεχνολογία την γλυπτική;
Ν.Μ.: Ναι η τεχνολογία βοήθησε πολύ.

Κατά πόσο βοηθά η έκδοση βιβλίων που μαθαίνουμε το έργο ζωγράφων, γλυπτών και γενικότερα ανθρώπων της τέχνης;
Β.Α.:  H έκδοση βιβλίων τέχνης και η διάδοση των ιδεών της αναμεταδίδει φιλοσοφικούς στοχασμούς και μηνύματα καλλιτεχνών, που αγωνιούν και με πάθος δημιουργούν για την ανθρωπότητα.

Τα γλυπτά της Ναταλίας Μελά στο νησί των Σπετσών
Αναγνώστου Βασιλική
Ωκεανίδα
144 σελ.
ISBN 978-960-410-765-0
Τιμή € 25,00

Πηγή : diastixo.gr