.png?ph=89752c26b8)
"Το μέλι" από το Cine- Δράση της Τετάρτης 15 Φεβρουαρίου
Ποίηση και λυρισμός, αντισυμβατική αφήγηση, εικαστική έκφραση, στοιχεία σπάνια στο σημερινό δυτικό κινηματογράφο, ιδίως τον αμερικανικό, χαρακτηρίζουν αυτό το μικρό κινηματογραφικό αριστούργημα του Τούρκου σκηνοθέτη Semih Kaplanoglu.
Το «Μέλι είναι η ευαίσθητη και συγκινητική ελεγεία της καθημερινότητας μιας απλής, φτωχής οικογένειας που τις συνθήκες και τους κανόνες ζωής της έχουν καθορίσει, εκτός από τις πολιτικοοικονομικές συνθήκες της σύγχρονης Τουρκίας, η φύση και οι παραδόσεις άλλων εποχών. Ένας κοινωνικός στοχασμός για την παιδική ηλικία, τις στενές οικογενειακές σχέσεις, την σταδιακή απομάκρυνση του σύγχρονου ανθρώπου από τη φύση. Κυρίως όμως, μια ταινία για την ίδια την ουσία και το βαθύτερο νόημά των λέξεων.
Ο Γιουσούφ, ένα 6χρονο ευαίσθητο και χαρισματικό αγόρι ζει σε ένα απομονωμένο ορεινό χωριό της Ανατολίας με τη μητέρα του που ασχολείται με τις αγροτικές δουλειές και τον μελισσοκόμο πατέρα του. Μόλις ξεκίνησε να πηγαίνει σχολείο και προσπαθεί να μάθει να γράφει και να διαβάζει. Έχει προβλήματα με την ομιλία. Μιλά κανονικά όταν ψιθυρίζει, αντίθετα τραυλίζει όταν μιλά δυνατά, γεγονός που του προκαλεί δυσκολίες στο σχολείο και δυσάρεστες σχέσεις με τους συμμαθητές του. Παρόλα αυτά επιδιώκει να κερδίσει ένα από τα βραβεία που ο δάσκαλος μοιράζει καθημερινά σε όποιον διαβάσει σωστά το κείμενό του. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες με όνειρα και παιχνίδια, αφελή λάθη, ανταγωνισμούς, μικροπαρεξηγήσεις, καζούρες, πειράγματα αλλά και βοήθεια από τους συμμαθητές του και το δάσκαλο, διαμορφώνεται η προσωπικότητα του.
Ο πατέρας του, ο Γιακούπ, κάνει μια άκρως σκληρή και εξαντλητική δουλειά, στενά συνδεδεμένη με την φύση. Παράγει μια ονομαστή ποικιλία μαύρου θεραπευτικού μελιού, το Αζνέρ, που θεωρείται από τα καλύτερα στον κόσμο και παράγεται από ένα περιορισμένο αριθμό μελισσοκόμων αποκλειστικά στην περιοχή που κατοικούν. Για να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα τοποθετεί τις ειδικά κατασκευασμένες κυψέλες σε ψηλά δέντρα στο γειτονικό τους δάσος. Πατέρας και γιος έχουν πολύ βαθιά σχέση, μοιράζονται τα ίδια όνειρα και έχουν τα δικά τους μυστικά. Στην ουσία είναι ο μόνος στον οποίο ο μικρός επιτρέπει να εισχωρήσει στον μοναχικό κόσμο του. Ο Γιουσούφ τον συνοδεύει καθημερινά στις εξορμήσεις και ξέρει πολλά για τη φύση και τις μέλισσες. Για αυτούς το ασυνήθιστο και παραμυθένιο δάσος κρύβει έναν κόσμο ομορφιάς, μυστηρίου και περιπέτειας. Σε όσα τους προσφέρει, στο μέλι, τα μεγάλα γέρικα δέντρα, τα ζωντανά πλάσματα, τα λουλούδια, τα ζώα και τα πουλιά που τους κρατάνε συντροφιά στις περιπλανήσεις τους, περιέχονται πολλά από τα μυστήρια του θαύματος της ζωής και η ίδια η ουσία του ανθρώπινου πολιτισμού.
Καθώς οι οικονομικοί πόροι της οικογένειας λιγοστεύουν, λόγω της εξαφάνισης των μελισσών ο πατέρας κάνει ένα επικίνδυνο ταξίδι για να μεταφέρει τις κυψέλες του σε άλλο μακρινό δάσος. Οι μέρες περνούν, νέα του δεν έρχονται, ο Γιουσούφ και η μητέρα του ανησυχούν. Η εξαφάνιση του πατέρα του πατέρα βαραίνει τον μικρό με υποχρεώσεις δυσανάλογες για την ηλικία του, που τον αποξενώνουν από τη φύση. Καθώς η απουσία συνεχίζεται αποφασίζει να τον αναζητήσει.
Ο σκηνοθέτης με το «Μέλι» ολοκληρώνει μια ενότητα που ο ίδιος αποκαλεί «Τριλογία του Γιουσούφ», στην οποία μας παρουσιάζει την ζωή του ομώνυμου ήρωα της αντίστροφα. Στο «Αυγό» (2007) ο Γιουσούφ είναι σαραντάρης και επιστρέφει στο πατρικό του για την κηδεία της μητέρας του. Στο «Γάλα» (2008) είναι ένας ανήσυχος έφηβος, ένας ποιητής που παλεύει με τις λέξεις και τη ζωή. Εδώ, στο τρίτο και τελευταίο μέρος, είναι ένα εξάχρονο παιδί, αντιμέτωπο με το θεμελιώδες πρόβλημα της ανακάλυψης και κατανόησης του κόσμου των μεγάλων. Η ταινία γυρίστηκε στα πυκνά και σχεδόν άγρια δάση που βρίσκονται γύρω από τη μικρή πόλη Camlihemsin της επαρχίας Rize κοντά στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας.
Ο Semih Kaplanoglou είναι σεναριογράφος, σκηνοθέτης, παραγωγός, ένας από τους γνωστότερους στη σύγχρονη τουρκική κινηματογραφική πραγματικότητα. Ο ταινίες του είναι πολυβραβευμένες σε όλες τις μεγάλες διεθνείς διοργανώσεις (Κωνσταντινούπολη, Βερολίνο, Τεχεράνη, Χιλή, Μπανγκόκ). Στο «Μέλι» αντλεί υλικό από τις δικές του παιδικές εμπειρίες και φτιάχνει μια ταινία για έναν κόσμο μακριά από τον συνηθισμένο, που σταδιακά εξαφανίζεται. Όπως και στις προηγούμενες ταινίες του, δουλεύει χωρίς μουσική. Το ρόλο της αναλαμβάνουν στην ταινία οι σιωπές και οι ήχοι που κυριαρχούν στο δάσος. Η επιλογή του να κρατήσει το φυσικό φωτισμό που αλλάζει ανάλογα με την ώρα, δημιουργεί στο θεατή αίσθημα μυστικισμού, φυσικό φόβο και αβεβαιότητα, αισθήματα που ο καθένας μας νοιώθει μπροστά στο μεγαλείο της φύσης. Οι διάλογοι είναι λιτοί και ρεαλιστικοί. Η ερμηνεία του Bora Altas, στο ρόλο του Γιουσούφ είναι ανεπανάληπτη. Η φωτογραφία προσφέρει στους θεατές απίστευτες εικόνες από την φύση της σύγχρονης Τουρκίας, τα ορεινά χωριά, που εγκαταλείπονται από τους κατοίκους τους, τα δάση με τα πανύψηλα δέντρα, τα βοσκοτόπια, τις καλλιέργειες ρυζιού, τα φαγητά, τα γλέντια, τους χορούς.
Το «Μέλι» κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο και το Ειδικό Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Βερολίνου (2010), το Βραβείο της Unesco στο Asia Pacific Screen Awards (2010), το Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Σινεφίλ (ICS Awards, 2011), καθώς και την Χρυσή Τουλίπα, το Βραβείο του Κοινού και το Ειδικό Βραβείο τη Κριτικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης (2010).
Τουρκία-Γερμανία, 2010. Διάρκεια: 103΄. Σκηνοθεσία: Semih Kaplanoglu. Σενάριο: Semih Kaplanoglu, Orçun Köksal. Πρωταγωνιστούν: Bora Altas, Erdal Besikçioglu, Tülin Özen, Ayse Altay, Alev Uçarer, Özkan Akcay, Selami Gökce, Adem Kurkut, Kamil Yilmaz. Φωτογραφία: Baris Ozbicer.
*Οι χειμερινές κινηματογραφικές προβολές του Cine-Δράση πραγματοποιούνται Τετάρτη, 8.15 το βράδυ στην αίθουσα "Ν. Εγγονόπουλος" του πάρκου "Μ. Θεοδωράκης" (ΤΥΠΕΤ), Π. Μπακογιάννη 38-42, Βριλήσσια.