"Το Δίκτυο" από το Cine-Δράση Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2018, 8:15’μμ, ΤΥΠΕΤ

2018-09-17 09:07

Πολύπλοκα ζητήματα κοινωνικού προβληματισμού, όπως η κρίση της κοινωνίας και των ανθρώπινων αξιών, υπήρξαν, πάντα, τα αγαπημένα θέματα του Σίντνεϊ Λουμέτ, ενός από τους σημαντικότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες, που στην πλούσια καριέρα του μας χάρισε ανεξίτηλα κινηματογραφικά διαμάντια, που θα κοσμούν για πάντα το πάνθεο της έβδομης τέχνης. Ανάμεσα σε αυτά είναι «Το Δίκτυο» ένα αποκαλυπτικό, τολμηρά προφητικό και επίκαιρο φιλμ που προσεγγίζει γλαφυρά και ρεαλιστικά τη δομή των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και όλα όσα συμβαίνουν στα παρασκήνια των μεγάλων καναλιών και τηλεοπτικών δικτύων.

Νέα Υόρκη, δεκαετία του ‘70. Η Αμερική ηττάται στο Βιετνάμ. Ο πρόεδρος Νίξον παραιτείται, μετά το σκάνδαλο Watergate, η οικονομία ζει τη δεύτερη χειρότερη ύφεση, μετά το οικονομικό κραχ του 1929. Η τρομοκρατία και άλλες πολιτικές απόψεις, πέραν των παραδοσιακών, κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Τέσσερα κανάλια αγωνίζονται για την τηλεθέαση, μεταξύ των οποίων και το UBS. Ο Χάουαρντ (Πίτερ Φιντς), ένας κορυφαίος παρουσιαστής ειδήσεων του καναλιού, με πολλά χρόνια προσφοράς, έχει χάσει την δημοτικότητα του και ενημερώνεται από τη διοίκηση ότι σε δύο εβδομάδες απολύεται, λόγω ηλικίας και πτώσης των ποσοστών τηλεθέασης. Είτε επειδή έχει ενοχληθεί σοβαρά από την επικείμενη απόλυση, είτε γιατί βιώνει μια κρίση απόλυτης ειλικρίνειας, αποφασίζει να πει στους τηλεθεατές, σε μια από τις τελευταίες του εμφανίσεις, μερικές αλήθειες για τα ψέματα που τους σερβίρει το σύστημα. Παραδέχεται ότι και ο ίδιος δείχνει κακοποιημένες ειδήσεις, μια στρεβλή, κατασκευασμένη πραγματικότητα, που δεν αντικατοπτρίζει το αληθινό πρόσωπο της κοινωνίας. Το κυνήγι της επιτυχίας, ισχυρίζεται, του κέρδους, της δόξας και της εξουσίας κάνει τον άνθρωπο άπληστο, αδιάφορο για ό,τι πραγματικά συμβαίνει γύρω του και ικανό να χειραγωγηθεί.

Σε κατάσταση απόλυτης έκστασης, λέει: «Επειδή 62 εκατομμύρια Αμερικάνοι με ακούτε αυτή τη στιγμή. Επειδή λιγότερο του 3% από εσάς διαβάζει βιβλία. Επειδή λιγότεροι από 15% διαβάζουν εφημερίδες. Επειδή η μόνη αλήθεια που ξέρετε είναι αυτή που παίρνετε απ’ αυτό το κουτί. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει μια ολόκληρη γενιά... που δεν ξέρει τίποτε άλλο εκτός από όσα βγαίνουν απ’ αυτό το κουτί! Αυτό το κουτί είναι το Ευαγγέλιο. Η απόλυτη αποκάλυψη. Αυτό το κουτί φτιάχνει ή χαλάει προέδρους, πάπες, πρωθυπουργούς. Αυτό το κουτί είναι η πιο απίστευτη, διαβολεμένη δύναμη αυτού του άθεου κόσμου... και αλλοίμονό μας αν ποτέ πέσει στα χέρια των λάθος ανθρώπων!... Γι’ αυτό ακούστε με! Ακούστε με! Η τηλεόραση δεν είναι η αλήθεια! Η τηλεόραση είναι ένα καταραμένο λούνα παρκ!»

«Δεν χρειάζεται να σας πω ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά. Όλοι το γνωρίζουν αυτό. Έχουμε οικονομική ύφεση. Όλοι είτε δεν έχουν δουλειά είτε φοβούνται μη χάσουν τη δουλειά τους. Το δολάριο έχει πέσει στην αξία μιας δεκάρας... Ξέρουμε ότι ο αέρας που αναπνέουμε και το φαΐ που τρώμε είναι χάλια. Καθόμαστε μπροστά στις τηλεοράσεις μας ενώ κάποιος εκφωνητής μας λέει... ότι σήμερα είχαμε 15 ανθρωποκτονίες και 63 βίαια εγκλήματα... λες και έτσι θα έπρεπε να είναι τα πράγματα! …Παντού τα πάντα έχουν τρελαθεί, και δεν βγαίνουμε πια έξω. Καθόμαστε στο σπίτι. Σιγά σιγά ο κόσμος στον οποίο ζούμε μικραίνει. Το μόνο που λέμε είναι, «Σας παρακαλώ. Αφήστε μας έστω ήσυχους στα σαλόνια μας. Αφήστε με να έχω την τοστιέρα μου, την τηλεόρασή μου, τις ζάντες αλουμινίου μου. Δεν πρόκειται να πω τίποτα. Απλά αφήστε μας ήσυχους.» Εγώ δεν θα σας αφήσω ήσυχους. Θέλω να θυμώσετε!... Πρέπει να πείτε: «Είμαι άνθρωπος, γαμώτο! Η ζωή μου έχει αξία!» Γι’ αυτό θέλω να σηκωθείτε. Θέλω να σηκωθείτε όλοι απ’ τις καρέκλες σας... να πάτε στο παράθυρο... ανοίξτε το, βγάλτε τα κεφάλια σας έξω και φωνάξτε... «Είμαι εξοργισμένος και δεν θα το ανεχτώ άλλο!»

Παράλληλα ανακοινώνει ότι στη διάρκεια της εκφώνησης του τελευταίου δελτίου του θα αυτοκτονήσει σε ζωντανή μετάδοση. Τα νούμερα εκτινάσσονται και οι καρχαρίες του καναλιού εκτιμούν ότι μπορούν να αξιοποιήσουν την κατάσταση, που θα φέρει νούμερα και κέρδη. Ανακηρύσσουν το Χάουαρντ σε «Τρελό Προφήτη» του δίνουν τη δική του εκπομπή αποκαλύψεων και μετατρέπουν την όλη κατάσταση σε τηλεοπτικό σόου. Στους καρχαρίες κατατάσσονται: Ο Μαξ (Γουίλιαμ Χόλντεν) διευθυντής του τμήματος ειδήσεων του καναλιού, άνθρωπος ρομαντικός αλλά και χωμένος στα κόλπα της τηλεόρασης από τη γέννηση της, είναι φίλος του Χάουαρντ αλλά και αυτός που του ανακοινώνει ότι ο Φρανκ (Ρόμπερτ Ντιβάλ), ένα διοικητικό στέλεχος που έχει εξαγοράσει το κανάλι και είναι ο νέος πρόεδρος του πιστεύει ότι πρέπει να απολυθεί και να αντικατασταθεί από κάποιον νεότερο. Το καρέ συμπληρώνει η Νταϊάνα (Φέι Νταναγουέι), η αδίστακτη και φιλόδοξη υπεύθυνη προγράμματος. Σκοπός της είναι να εκμεταλλευτεί κάθε αλήθεια μέχρι να ξεφτίσει για να αυξήσει το εισόδημα της και να καλυτερεύσει τη θέση της στο κανάλι. Η Νταϊάνα θα είναι αυτή που θα αποφασίσει να εκμεταλλευτεί τα ξεσπάσματα του Μπιλ στο δικό του πρόγραμμα και θα προτείνει τη συγχώνευση του ψυχαγωγικού τμήματος με το ειδησεογραφικό, μια κίνηση που πρόκειται να οδηγήσει σταδιακά τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων σε όλο τον κόσμο στην παρακμιακή εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα.

Ο Σίντνεϊ Λουμέτ πολυπράγμων και δημιουργικός καλλιτέχνης, ξεκίνησε να εργάζεται ως σκηνοθέτης θεατρικών παραστάσεων και τηλεοπτικών σειρών στις αρχές της δεκαετίας του '50 και το 1957 σε ηλικία 33 ετών έκανε το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο γυρίζοντας την συγκλονιστική ταινία: "Οι Δώδεκα Ένορκοι". Το διαχρονικό σενάριο του φιλμ «Το Δίκτυο», υπογράφει ο κορυφαίος σεναριογράφος Πάντι Τσαγιέφσκι ο οποίος εμπνεύστηκε την υπόθεση από την σε απευθείας μετάδοση αυτοκτονία της δημοσιογράφου Κριστίν Τσάμπανκ, δυο χρόνια πριν από τα γυρίσματα της ταινίας. Το ρόλο της Νταϊάνα εμπνεύστηκε από την τότε διευθύντρια προγράμματος του καναλιού NBC.

Σκηνοθέτης και σεναριογράφος γνωρίζουν τη δύναμη της τηλεόρασης και την ικανότητα της να επηρεάζει τις συνειδήσεις των ανθρώπων. Με αυτήν την ταινία αποκαλύπτουν την κατρακύλα της και την μετατροπή της από μέσο που θα μπορούσε να ενημερώνει αντικειμενικά και να διδάσκει σε ζούγκλα παραπληροφόρησης. Κάτι περισσότερο, μοιάζουν να ισχυρίζονται ότι οι πολυεθνικές εταιρείες, η μόνη αληθινή σύγχρονη κυβέρνηση και η βιομηχανία της ενημέρωσης έχουν τη δύναμη να απογυμνώσουν τον καθένα μας από την πολύτιμη ατομικότητα του και να μας μετατρέψουν με τη συναίνεσή μας ή όχι σε μέλη ενός αυταρχικού κράτους. Και αυτό 40 και πλέον χρόνια πριν!

Σήμερα δυστυχώς οι «προφητείες» τους έχουν επιβεβαιωθεί. Τότε το σενάριο φαινόταν σαν αποκύημα φαντασίας. Τώρα απλά λέμε ότι προέβλεψε τα γεγονότα.

Οι επιδόσεις όλων των ηθοποιών (Fay Dunaway, William Holden, Peter Finch και Robert Duvall) είναι κάτι περισσότερο από εξαιρετικές. Η ταινία συγκέντρωσε 36 υποψηφιότητες, δέκα από τις οποίες αφορούσαν τα βραβεία Όσκαρ. Κέρδισε συνολικά 20 Βραβεία, τέσσερα από τα οποία ήταν Όσκαρ: Α΄ Ανδρικού Ρόλου για την συγκλονιστική ερμηνεία του Πίτερ Φιντς, Α΄ Γυναικείου Ρόλου για την Φέι Νταναγουέι, Β' Γυναικείου Ρόλου στην Μπέατρις Στρέ και Πρωτότυπου Σεναρίου στον Πάντι Τσαγιέφσκι.


Η.Π.Α., 1976. Διάρκεια: 121’. Σκηνοθέτης: Sidney Lumet. Σενάριο: Paddy Chayefsky. Πρωταγωνιστούν: Faye Dunaway, William Holden, Peter Finch, Robert Duvall, Beatrice Straight.


Οι χειμερινές κινηματογραφικές προβολές του Cine-Δράση πραγματοποιούνται κάθε Πέμπτη, 8.15 το βράδυ στην αίθουσα "Ν. Εγγονόπουλος" του πάρκου "Μ. Θεοδωράκης" (ΤΥΠΕΤ), Π. Μπακογιάννη 38-42, Βριλήσσια.