Θωμάς Στεργιόπουλος: «Ενθύμιον Χίου»

2018-01-25 17:48

Ο Θωμάς Στεργιόπουλος, Έλληνας γιατρός ποιητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος, γεννημένος στο χωριό Γράβα των Αγίων Σαράντα Αλβανίας, από το 1991 ζει στην Ελλάδα και εργάζεται ως γιατρός παθολόγος. Ένα διάστημα πέντε ετών, υπηρέτησε στα Καρδάμυλα της Χίου και έκτοτε διαμένει στην Αταλάντη.

Η Χίος, τα πέντε χρόνια που έμεινε εκεί, τον μάγεψε, την αγάπησε. Το άφθαρτο αιγαίο φως, οι ομορφιές της, οι καραβοκύρηδες και οι θαλασσινές περιπέτειές τους, η ναυτική ιστορία, ο ιδιαίτερος κόσμος της, τον συγκίνησαν, τον ενέπνευσαν κι έγραψε για τη Χίο: Καρδάμυλα, Ένα κατάρτι της Ελλάδας, Χίος, 1995, πεζογραφήματα.

Άλλα βιβλία του Θωμά Στεργιόπουλου: Άγνωστη Ρωμιοσύνη, λαογραφικά δοκίμια (Τροχαλία, 1997), Άνθρωποι στα σύνορα, διηγήματα (Ροές, 2004), Κάποιοι τραγουδούν δίπλα μας, ανθολογία αλβανικής δημοτικής ποίησης (Ροές, 2007), Ο θάνατος του Κώστα Ταμπάνη, διηγήματα (Ροές, 2010), Γραμμένα στο χώμα, ιστορίες (Ροές, 2012), Βορειοηπειρώτικα γράμματα, μελέτες (Ελίκρανον, 2013), Νυχτερινή επίσκεψη, διηγήματα (Ροές, 2014) και το πρόσφατο Ενθύμιον Χίου, ποίηση (Οροπέδιο, 2017), ως ένα αποχαιρετιστήριο θυμητάρι.

Όποιος έζησε, ακόμα και μέρος της ζωής του, στο νησί της μαστίχας, στο «νησί με τα κόκαλα» των αγίων ηρώων, τα βυζαντινά ξωκλήσια, το θαυμαστό βυζαντινό «βασιλομονάστηρο», τη Νέα Μονή και τα διάσπαρτα μοναστήρια, τα χωριά /κάστρα, τα αρχοντικά του Κάμπου με τα περιβόλια/κάστρα, τα μαγκανοπήγαδα και τα πορτοκαλο/λεμονόδεντρα, τα κτίσματα που συντηρούν τα ίχνη από το πέρασμα της Βενετιάς και της Τουρκιάς, τις εκκλησιές με τις βοτσαλωτές αυλές, δεν την ξεχνάει ποτέ, έχει αφήσει πάνω του τη σφραγίδα της, την κουβαλάει μαζί του. Η ποτισμένη με αίμα αθώων και θαλασσινή αρμυρή αύρα, με τους θαλασσόλυκους και τους καθημερινούς ανθρώπους της αποτελεί κομμάτι της ζωής του αναπόσπαστο.

Οι περιγραφές του, οι ποιητικοί τόνοι που χαράζει στο χαρτί ο Έλληνας ποιητής γιατρός από την Αλβανία, μοσχοβολούν Ελλάδα, ανοίγουν δρόμους στο μυαλό και στην ψυχή, που χάνονται στην ιστορία και στον μύθο. 

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το βιβλίο τούτο ποιητική πατριδογνωσία, έργο φιλίας, θαυμασμού και αγάπης για το νησί της Χίου, για τους καθημερινούς ήρωες ανθρώπους της, για τα «χαρακωμένα» μαστιχόδεντρα.

Στο πρώτο ποίημα της συλλογής Ενθύμιον Χίου, που φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Και το νησί μεγάλωνε», αφιερωμένο «Στο Μάρκο Μαδιά», ανάμεσα σε άλλα τον ακούμε να του ψιθυρίζει:

Ήταν μικρό, πέτρινο το νησί.
Όμως μαζί σου μεγάλωνε κάθε μέρα
γινόταν τόπος ανεξερεύνητος, όλο μυστικά
και κρυμμένες ομορφιές.

…

Μου έλεγες πως το ψωμί στη Βολισσό,
έχει μια γεύση που σε ξανακάνει παιδί.

…

Τις φεγγαρόλουστες νύχτες
Απ’ το δικό σου καραβόσπιτο
Βλέπαμε τον Ιάσονα με την «Αργώ»
να ταξιδεύουν για την Κολχίδα

…

Ήταν μικρό, πέτρινο το νησί πριν σε γνωρίσω.
Μα εσύ έναν άλλο χάρτη τη Χίου μου φανέρωσες
Κι είναι από τότε που ταξιδεύω πάνω του.

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το βιβλίο τούτο ποιητική πατριδογνωσία, έργο φιλίας, θαυμασμού και αγάπης για το νησί της Χίου, για τους καθημερινούς ήρωες ανθρώπους της, για τα «χαρακωμένα» μαστιχόδεντρα:

Τυραννισμένα δέντρα χιλιοπληγωμένα
συχνά όταν περνάω ανάμεσά τους
και μετράω τις μαχαιριές,
δεν ξέρω γιατί, σκέφτομαι τους ποιητές.

Μα δεν μετράει μόνο «τις μαχαιριές» των πληγωμένων δέντρων ο αισθαντικός ποιητής, που γεννήθηκε εκτός Ελλάδας, σε μια όμορη γη, αλλά νιώθει πιο Έλληνας από μας τους γηγενείς, μετράει: «ξωμάχους και περιβολάρηδες ποιητές», μετράει και τοπωνύμια κι ονόματα ξωμάχων:

… Θεόκηπα, Ρουσάμπελο, η Γριά Πηγή,
Δροσόκηπος, Μολυβοχώματα, τ’ Αγγέλου το νερό…
Και τον κυρ Γιάκωβο μες τα καρδαμυλίτικα περβόλια
Να τραγουδάει ένα παλιό τραγούδι ξεχασμένο:
«Πουλί μου το στηθάκι σου τι έχει που φουσκώνει
μήλο είναι ή ροδάκινο, ή χιώτικο λεμόνι;»

Την είδε, την περπάτησε από τη μιαν ίσαμε την άλλη άκρη, τη γνώρισε και την αγάπησε τη Χίο, τη σπούδασε ο Βορειοηπειρώτης Έλληνας γιατρός μέσα από «τον άλλο χάρτη της Ελλάδας. Από τις ιστορίες που του διηγιόταν «ο γερο-βοσκός» ο Χιώτης. Κι έκανε νοερές διαδρομές μέσα από τα χαλάσματα στην ιστορία κι ο νους έβοσκε αλλού. Γράφει χαρακτηριστικά στο ποίημα «Κάβο Μελάνιος»:

Κι εγώ σκεφτόμουν τη γεωγραφία της οδύνης και του αίματος
που απλώνεται παντού σ’ αυτή τη χώρα.
Τον άλλο χάρτη της Ελλάδας.

Ιστορίες χαραγμένες στο βράχο με ήλιο, με χώμα και νερό.

Ο ποιητής Θωμάς Στεριόπουλος, ο Έλληνας από την «Έξω Ελλάδα», από την περιφέρεια, όπως ο Σεφέρης, με την ποιητική του σύνθεση νιώθει τόσο βαθιά και δυνατά μέσα του Έλληνας που τον σταματάει κάθε ψηφίο της Ιστορίας, κάθε χαλίκι του νησιού, οι μύθοι, οι θρύλοι και τα παραμύθια του νησιού, οι χαρές, η σκληρή ζωή του ναυτικού, ο πόνος και τα πένθη:

«Της ξενιτιάς»

Εδώ, όπου το χώμα ήταν χρυσάφι
κι η θάλασσα γιορτή, μοσχοβολιά,
κάποιο πρωί άραξε ένα καράβι
και πήρε όλους τους άντρες μακριά.

…

Εδώ σ’ αυτό το έρημο λιμάνι
με τ’ αδειανά τα σπίτια τα μεγάλα
αράζει κάθε τόσο ένα καράβι,
άλλοι το λεν «Αργώ» κι άλλοι κατάρα.

Όμως κι ο Πέτικας, που για μια γυναίκα πάνω στον χορό στο πανηγύρι στα Καμπιά μαχαίρωσε τον γκαρδιακό του φίλο και χρόνια μετά «είδανε … στον Τσεσμέ / ένα γέρο να κοιτάει κατά τη Χίο και να δακρύζει, / και να ρωτάει αν στα Καμπιά / γίνεται ακόμα πανηγύρι!», μπήκε κι εκείνος, χώρεσε μέσα σε τούτη τη λιτή, την απλή ποίηση, μια ποίηση καρδιάς, καθαρή και λιασμένη σαν τα βότσαλα του Εμπορειού, των Φανών και του Καρφά…

Όπως και οι πρόσφυγες «απ’ τη Μενεμένη Μικρασίας, / εβδομήντα χρόνια μετά, / ακόμα δακρύζουν στη θύμηση της χαμένης πατρίδας». Μα θα κλείσω τούτο το αναπάντεχο συναπάντημα με την ποίηση του Θωμά Στεργιόπουλου με ένα μικρό απόσπασμα από το τελευταίο ποίημα της συλλογής που η μοσχοβολιά του φτάνει ίσαμε εδώ και μας ευφραίνει:

«Χίου ενθύμιον»

Του Μάρκου και της Ρένας

Ήτανε καλοκαίρι, κι ήθελες
να μου χαρίσεις κάτι από τη Χίο.
…
Κι έκοψες ένα πράσινο κουκουνάρι
κρουστό σαν κοριτσίστικο στήθος
μικρό σαν αρχαίο μυροδοχείο.
Το ’τριψες σε μια πέτρα
και μου το ’δωσες να το μυρίσω,

Κι είναι, από τότε που το έχω μέσα μου,
όλες οι ευωδιές της Χίου.

 

Ενθύμιον Χίου
Θωμάς Στεργιόπουλος
Οροπέδιο
70 σελ.
ISBN 978-618-83064-2-4
Τιμή: €10,00

 

 

πηγή : diastixo.gr