«Τα κείμενα των Φιλίππων» κριτική του Κώστα Καρασαββίδη

2016-06-23 08:37

Δεκατέσσερις καταξιωμένοι Νεοέλληνες συγγραφείς υπογράφουν δεκαπέντε θεατρικά έργα που γράφτηκαν κατά παραγγελία του Φεστιβάλ Φιλίππων και παρουσιάστηκαν σε αυτό από το 2009 έως και το 2014. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για έναν μικρό απολογισμό της πρωτοβουλίας του Θοδωρή Γκόνη, Καλλιτεχνικού Διευθυντή του φεστιβάλ, να ενεργοποιήσει τις εγχώριες καλλιτεχνικές δυνάμεις και να τις εμπλέξει στη συγγραφική παραγωγή νέων θεατρικών έργων με σκοπό την ανανέωση του θεσμού. Στα Κείμενα των Φιλίππων ακολουθείται η χρονολογική σειρά παρουσίασης των έργων στο φεστιβάλ· έτσι ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να παρατηρήσει την εξέλιξη του θεσμού, μέσω της θεατρικής γραφής, στο πέρασμα των έξι ετών που καλύπτει η έκδοση.

Ο Αντώνης και ο Κωνσταντίνος Κούφαλης καταθέτουν δύο κείμενα στον τόμο, την Πάχνη (2009) και το Μικρό λεξικό ανωμάλων (2010). Στο πρώτο, το παρελθόν σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης δύο νεαρών αγοριών ανασύρεται σταδιακά από τη μνήμη τους μέσα από ένα στρώμα πάχνης που το κρατά καλά κρυμμένο. Στο δεύτερο, που αποτελεί μια αλληγορία πάνω στις σαρωτικές περιβαλλοντικές αλλαγές, δύο νέα παιδιά μεταναστεύουν στον άγνωστο Βορρά προκειμένου να αποφύγουν τις επιπτώσεις μιας οικολογικής καταστροφής, προσπαθώντας ταυτόχρονα να διασώσουν τη γλώσσα τους σε μια απέλπιδα προσπάθεια επικοινωνίας.

Στην Πέστροφα Δουνάβεως (2010), ο Μισέλ Φάις βυθίζει τον ήρωά του στη βασανιστική, σχεδόν σωματική αγωνία μιας ανάστροφης κατάδυσης, όμοιας με αυτή της πέστροφας, κόντρα στα ρεύματα της μνήμης. Μιας μνήμης του που θα τον οδηγήσει στην εξιστόρηση του πνιγμού συγγενικών του προσώπων στον Δούναβη κατά την Κατοχή, μια συνεισφορά στη συλλογική κληρονομιά του Ολοκαυτώματος.

Η έκδοση μάς προσφέρει μια αρκετά ενδεικτική παρουσίαση της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής παραγωγής, δίνοντας βήμα σε συγγραφείς διαφορετικής συγγραφικής ηλικίας και ύφους.

Στις Βλαβερές αναγνώσεις (2010), ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης παρουσιάζει την καταλυτική δύναμη που μπορεί να έχει ένα γραπτό κείμενο, καθώς στο δικό του δραματουργικό σύμπαν ένα μονάχα χειρόγραφο από το παρελθόν γίνεται αφορμή να έρθει στην επιφάνεια μια ανομολόγητη σχέση, που θα οδηγήσει στην καταστροφή ενεργοποιώντας αναπόδραστες καταστάσεις στο παρόν.

Στο Τι λες κι εσύ, Μπάμπη; (2010) του Σάκη Σερέφα, παρακολουθούμε μέσα από τη διεισδυτική ματιά ενός παθιασμένου με τη δουλειά του οδηγού λεωφορείου ΚΤΕΛ, αλλά και μιας μύγας, την περιγραφή μιας ιστορίας που εγείρει προβληματισμούς αναφορικά με τις στιγμές ευτυχίας που βιώνει στη ζωή του ο κάθε άνθρωπος, καθώς και με το πραγματικό νόημα της ευτυχίας.

Τα τέσσερα επόμενα κείμενα ενιαίας θεματικής, έργα αφιερωμένα στον Γιώργο Χειμωνά, παρουσιάστηκαν στο Φεστιβάλ Φιλίππων ως θεατρικά αναλόγια. Η Λούλα Αναγνωστάκη συνομιλεί με τον εαυτό της για τον Γιώργο Χειμωνά στο Ο Γιώργος ως Άμλετ (2010) και συνθέτει σκόρπιες εικόνες και κάποιες σημειώσεις, σπαράγματα της κοινής ζωής με το σύντροφο της ζωής της. Πότε με λόγο πιο αφηρημένο, σαν να της παίρνει κάποιος συνέντευξη για τον Χειμωνά, πότε εστιάζοντας συγκεκριμένα και καταργώντας την απόσταση που τη χωρίζει από εκείνον, σαν απευθείας συνομιλία μαζί του, το έργο της Αναγνωστάκη χαρακτηρίζεται από έντονες υφολογικές εναλλαγές, κάθε φορά που κοφτές φράσεις διακόπτουν τους έως και ονειρικούς συνειρμούς της μνήμης. Ο Γιώργος Χειμωνάς περιηγείται στο όρος Σύμβολο (2010) τιτλοφορείται το έργο του Κοσμά Χαρπαντίδη, όπου ο Χειμωνάς περιηγείται στη γενέτειρά του, την Καβάλα, «την πόλη που λειτουργούσε μέσα [του] σαν ξεχασμένο σύμβολο». Στον Βασιληά της Ασίας (2010) του Διαμαντή Αξιώτη αναδεικνύονται οι παιδικές αναμνήσεις του Χειμωνά όπως αποτυπώθηκαν στα γραπτά του. Στον Θάλαμο (2010) του Ευριπίδη Γαραντούδη, τα πρόσωπα της δράσης βρίσκονται στο εσωτερικό ενός θαλάμου από τον οποίο δεν μπορούν ποτέ να αποδράσουν. Ο μόνος τρόπος αντίστασης στον εγκλεισμό και ταυτόχρονα μόνος τρόπος επιβίωσής τους είναι ο λόγος του συγγραφέα, ένας λόγος που καταδύεται στα άρρητα ψυχικά βάθη του ανθρώπου και αγγίζει τις θρησκευτικές του αντιλήψεις περί τέλους του κόσμου.

Ο Βασίλης Βασιλικός παραλληλίζει τη Σκιάθο του Παπαδιαμάντη με τη Θάσο των δικών του βιωμάτων στη Θάσο του Παπαδιαμάντη (2011), και καταθέτει μια θεατρική διασκευή του παπαδιαμαντικού Αμερικάνου (2011).

Από τις επαναστατικές προπόσεις στις εξεγέρσεις της καρδιάς (2012) επιγράφει ο Κοσμάς Χαρπαντίδης το δεύτερο θεατρικό αναλόγιο με το οποίο συμμετέχει στον τόμο, αντλώντας την έμπνευσή του από τους Καβαλιώτες ποιητές Ιωάννη Κωνσταντινίδη και Γ. Ξ. Στογιαννίδη και στήνοντας το σκηνικό του σε ένα συμπόσιο ποίησης με θέμα την εξέλιξη της ποιητικής παραγωγής στην υπόδουλη ακόμη Καβάλα του 1910.

Ο γηραιός πατήρ μου (2013) του Κώστα Ακρίβου παρουσιάζει τέσσερις αφηγηματικές φωνές: της μητέρας του Κ. Π. Καβάφη Χαρίκλειας, του Κ. Π. Καβάφη, της Βολιώτισσας ράπτριας Ελένης Σεγκοπούλου και τέλος του Αλέκου Σεγκόπουλου. Οι φωνές αυτές φωτίζουν όψεις της ζωής του Αλεξανδρινού ποιητή, σε μια προσπάθεια ίσως να απαντηθεί το ερώτημα αν ο Αλέκος Σεγκόπουλος ήταν γνήσιο παιδί ή εραστής του Κ. Π. Καβάφη. Στην ίδια θεματική κινείται και το μονόπρακτο του Γιώργου Χρονά Ο Κ. Π. Καβάφης στο ξενοδοχείο Βαλκάνια (2013).

Στο Ζήσαμε δύσκολα, αλλά... όρθιοι (2014), ο Νίκος Ε. Καραγιαννακίδης μας παίρνει συνοδοιπόρους του σε μια διαχρονική περιδιάβαση στην Καβάλα από το 1922 ως τη μεταπολίτευση, όπου η τοπική ιστορία της πόλης μετασχηματίζεται σε βίωμα υπό το πρίσμα των λαϊκών ανθρώπων της.

Τέλος, στο Donna Abbandonata ή πολύ με στενοχωρήσατε, κύριε Γιώργο μου (2014), η Γλυκερία Μπασδέκη παρουσιάζει μια γυναίκα, την Αρετή, ξεχασμένη και απόλυτα προδομένη από όλους, που βρίσκει παρηγοριά στο αντεστραμμένο είδωλο της δικής της ύπαρξης, την κομμώτρια Βάντα – ένα alter ego πλασμένο από το ίδιο της το μυαλό.

Σε μια εποχή που τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., τα μόνα πραγματικά κύτταρα πολιτισμού της ελληνικής επαρχίας, υπολειτουργούν ή έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους λόγω οικονομικής δυσπραγίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, από την οποία εξαρτάται η βιωσιμότητά τους, διαπιστώνουμε μέσω της συγκεκριμένης έκδοσης πως ένα περιφερειακό φεστιβάλ παρουσιάζει μοναδική δραστηριοποίηση, ενεργοποιώντας και αξιοποιώντας το πνευματικό δυναμικό της τοπικής κοινωνίας της Καβάλας. Ανάμεσα στα θεατρικά έργα που περιλαμβάνονται στα Κείμενα των Φιλίππων, παρότι έχουν γραφεί κατόπιν ανάθεσης από ένα συγκεκριμένο φεστιβάλ, μπορούμε να εντοπίσουμε και κείμενα που θα μπορούσαν να σταθούν σε οποιαδήποτε θεατρική σκηνή, όπως για παράδειγμα αυτά των Σάκη Σερέφα και Κώστα Ακρίβου. Αλλά και με καθαρά θεατρολογικά κριτήρια, πρόκειται για μια σπουδαία καταγραφή της θεατρικής παραγωγής στην επαρχία, καθώς στο τέλος της έκδοσης παραδίδεται η παραστασιογραφία τόσο των κειμένων που περιλαμβάνονται στον τόμο, όσο και των υπόλοιπων πρωτότυπων θεατρικών έργων που παρουσιάστηκαν στο Φεστιβάλ των Φιλίππων κατά την περίοδο που καλύπτεται, αλλά εκδόθηκαν ξεχωριστά. Επιπλέον, η έκδοση μάς προσφέρει μια αρκετά ενδεικτική παρουσίαση της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής παραγωγής, δίνοντας βήμα σε συγγραφείς διαφορετικής συγγραφικής ηλικίας και ύφους. Ειδικά, μάλιστα, σε μια ατυχή για τις θεατρολογικές σπουδές περίοδο, με το Θεατρικό Μουσείο και τη Θεατρική Βιβλιοθήκη να παραμένουν κλειστά σε ερευνητές, χωρίς βάσιμες πιθανότητες επαναλειτουργίας, με τις παραστάσεις να μην καταγράφονται και τα κείμενα να μη συγκεντρώνονται σε ειδικές βιβλιοθήκες, οι μελετητές του μέλλοντος θα έχουν τουλάχιστον στα χέρια τους την αποσπασματική καταγραφή ενός μέρους της θεατρικής ιστορίας μας.

Τα κείμενα των Φιλίππων
Συλλογικό έργο
Κάππα Εκδοτική
368 σελ.
ISBN 978-618-5191-00-9
Τιμή: €19,00

 

Πηγή : diastixo.gr