Στο Κενό της από το Cine-Δράση Πέμπτη 16 Μαΐου 2019, 9:00μμ στο ΤΥΠΕΤ

2019-05-16 18:39

Ισραήλ, 2012. Διάρκεια: 90'. Σενάριο- Σκηνοθεσία: Rama Burshtein.
Πρωταγωνιστούν: Hadas Yaron, Yiftach Klein, Irit Sheleg, Chaim Sharir, Razia Israely, Hila Feldman, Renana Raz, Yael Tal, Michael David Weigl, Ido Samuel, Neta Moran, Melech Thal.

Το Cine Δράση επιλέγοντας να προβάλει την πολυβραβευμένη ταινία «Στο κενό της» ανοίγει ένα παράθυρο σε έναν άγνωστο γειτονικό μας κόσμο και συγκεκριμένα σε αυτόν της περίκλειστης θρησκευτικής κοινότητας των Χασιδιστών, των φανατικά προσκολλημένων στην παράδοση ορθόδοξων Εβραίων του Τελ Αβίβ. Η σκηνοθέτης Rama Burshtein, με την ταινία της αυτή δημοσιοποιεί διεθνώς τα έθιμα της θρησκείας της και το ηθικό γίγνεσθαι που κρύβεται πίσω από τους παράξενους μαυροντυμένους τύπους, με τα πανύψηλα καπέλα και τις μακρόστενες μπουκλένιες φαβορίτες, κριτικάρει έντονα της ακραίες επιλογές που πάντα έχουν αρνητικές συνέπειες για οποιονδήποτε ακολουθεί δογματικά οποιαδήποτε θρησκεία και αναρωτιέται αν σε τέτοιους χώρους αυστηρότατης προσήλωσης στους κανόνες, χωράνε ειλικρινή ανθρώπινα συναισθήματα και πάθη.

Τα μέλη της Χασιδικής κοινότητας άντρες και γυναίκες ακολουθούν εγκλωβισμένοι χωρίς αμφισβήτηση τις γραφές και τα ήθη και έθιμα που αυτές ορίζουν. Όλη την ημέρα σιγοψιθυρίζουν αφοσιωμένα ψαλμούς και αποσπάσματα της γραφής. Οι ρόλοι τους είναι προκαθορισμένο, ζουν χωρίς να δυσανασχετούν σε μια κοινωνία θωρακισμένη, στεγανή, αδιάφορη για ότι συμβαίνει γύρω της και σε ένα δικό τους αυστηρό κύκλο ιεραρχημένο, επαναλαμβανόμενο με συνέπεια και εγκαρτέρηση, απολαμβάνοντας μια ιδιότυπη ασφάλεια, με μόνο τίμημα τον περιορισμό της ελευθερίας τους. Απευθύνονται στο ραβίνο και για συμβουλές όπως εμείς σε ένα οικογενειακό σύμβουλο ή σε ένα ψυχολόγο. Ο ραβίνος, απόλυτος άρχων, ορίζει πλήρως τις τύχες τους, ακούει αμίλητος τα αιτήματα και τις ανάγκες του καθενός και δίχως σχόλια απλώνει χέρι βοηθείας. Το χρήμα είναι το αντίδοτο για κάθε πρόβλημα. Στον μικρόκοσμό τους δεν έχει αξία το άτομο, αλλά μόνο το κοινωνικό σύνολο. Η ευρύτερη κοινωνία που ζούνε, το υπάρχον κρατικό πλαίσιο φαίνεται να μην τους ενδιαφέρει. Για αυτούς "όπου γη πατρίς". Παντού ανεξάρτητα από κράτος και πολίτευμα υπάρχει η δική τους κοινότητα που τους περιμένει, ο δικός τους κόσμος σαν μια μεγάλη οικογένεια.

Οι γυναίκες πάντα σε δεύτερη μοίρα, καλοντυμένες, σχετικά μορφωμένες, με καλύπτρα οι παντρεμένες. Όταν γλεντάν οι άνδρες μένουν σε άλλο δωμάτιο και τους καμαρώνουν κρυφοκοιτάζοντας. Στο τραπέζι δεν μιλούν και δεν συμμετέχουν στις κουβέντες των ανδρών. Σιωπηλές και υπάκουες σε δεύτερο πλάνο αποφασίζουν ουσιαστικά για το τι θα γίνει στην οικογένεια. Προορισμός κάθε γυναίκας είναι ο γάμος σε νεαρή μάλιστα ηλικία και τα πολλά παιδιά. Τις ανύπαντρες δεν τις υπολήπτονται, τόσο που αναγκάζονται να υποδύονται τις χήρες ή τις παντρεμένες για να επιβιώνουν αξιοπρεπώς. Όλοι οι γάμοι γίνονται με συνοικέσιο αλλά (τι παράξενο) τον τελευταίο λόγο έχει η νύφη, δίχως την θέληση της γάμος δεν γίνεται.

Σε αυτό το πλαίσιο η 18χρονη Σίρα μια κόρη της παντρειάς, περιμένει καταχαρούμενη τον άγνωστο συνομήλικο γαμπρό, φοιτητή από την Αμερική που έχει διαλέξει η οικογένεια μέσω προξενητή. Αλλά δεν θα προλάβει. Η 28χρονη παντρεμένη αδελφή της θα πεθάνει στη γέννα και τα σχέδια για το δικό της γάμο αναβάλλονται. Ο γαμπρός παρόλο που ήταν ερωτευμένος με την γυναίκα του, σύμφωνα με τα έθιμα θα αναζητήσει πριν ακόμα παρέλθει το χρονικό διάστημα του πένθους νύφη για τον ίδιο και μάνα για το παιδί του. Την βρίσκει σε μια αντίστοιχη κοινότητα στο εξωτερικό. Τότε η πεθερά συλλαμβάνει ένα σχέδιο, για να κρατήσει ενωμένη την οικογένεια. Ζητά από την μικρή κόρη να παντρευτεί τον άνδρα της αδελφής της. Εκείνη αντιστέκεται υποτυπωδώς καθώς προτιμά τον νεαρό φοιτητή, αλλά κανείς –από τον ραβίνο μέχρι τη μητέρα της– δεν την αφήνει να διαλέξει ελεύθερα, εκβιάζοντάς την ηθικά και ψυχολογικά. Έτσι παρά την αρχική έκπληξη οι δύο αμήχανοι ενδιαφερόμενοι, έρχονται σταδιακά σε οικειότητα και αποδέχονται αυτή την ακραία λύση όχι με τη λογική ή πειθαναγκαστικά αλλά συναισθηματικά, γιατί όπως λέει ο ραβίνος: "το συναίσθημα πρέπει να χαρακτηρίζει τις αποφάσεις σας". Ήθη και έθιμα διαφορετικά, αδιανόητα για κοινωνίες σαν τη δική μας που μέχρι και ασέλγεια θα θεωρούσαμε το γάμο μιας γυναίκας με τον σύζυγο της πεθαμένης αδελφής της.

Η Rama Burshtein, βαθιά πιστή Χασιδίστρια πριν το σκηνοθετικό της ντεμπούτο υπήρξε καθηγήτρια κινηματογράφου και δημιουργός ταινιών για εσωτερική κατανάλωση της χασιδικής κοινότητας. Στο πρώτο της φιλμ Fill the Void καταγράφει την ιστορία της οικογένειας σαν δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, χωρίς αρνητικές αιχμές για τα τεκταινόμενα, μελοδραματισμό ή καταγγελτικότητα. Η ταινία της σιωπηλή, δίχως μουσική αποδίδει στο ακέραιο την ήρεμη καθημερινότητα του χασιδικού σύμπαντος, σύμπαντος που δεν διαφέρει πολύ από μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία ή μια πατροπαράδοτη οικογένεια. Ο φακός της αποκαλύπτει τη διαρκή σχέση της κοινότητας με τις γραφές όσο και με το χρήμα. Ο ραβίνος που βοηθά οικονομικά τα μέλη του ποιμνίου, μοιράζει υποχρεώσεις και ευθύνες. Τα ανθρώπινα δικαιώματα υποτάσσονται στα ήθη και τα έθιμα, με σκληρό και απόλυτο τρόπο. Η κάμερα της προτιμά τους κλειστούς χώρους προκαλώντας ένα αίσθημα εγκλωβισμού και ασφυξίας, αλλά είναι τρυφερή με τους ήρωες της, απελπισμένους θύτες και θύματα ακραίων επιλογών και καταστάσεων.

Το φιλμ πρωτοπροβλήθηκε, προκαλώντας μεγάλο ενδιαφέρον και έντονες συζητήσεις στο Διαγωνιστικό Τμήμα του 69ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, ως ένα δείγμα του ανεπίσημου αλλά ανερχόμενου κινηματογραφικού «κινήματος» του ισραηλινού σινεμά, που ασχολείται με την ιδιοσυγκρασιακή καθημερινότητα των ορθόδοξων Εβραίων και τη θέση τους μέσα στην εβραϊκή κοινωνία. Το "Fill the Void" είχε συνολικά 29 υποψηφιότητες και απέσπασε 13 Βραβεία σε Φεστιβάλ στο Ισραήλ και σε άλλες χώρες.