Στάμος Τσιτσώνης: «Μια διαφορετική μέρα»

2017-07-17 11:36

Ο Στάμος Τσιτσώνης, στο βιβλίο του με τον τίτλο Μια διαφορετική μέρα, μέσα από είκοσι τέσσερα διηγήματα –όπως οι ώρες μιας ημέρας– μας διηγείται ιστορίες με βασικό στοιχείο τους το παραμύθι, την προσδοκία και την ελπίδα μιας άλλης διαφορετικής/καλύτερης ημέρας.

Πλούτος έκφρασης και φαντασίας συνθέτουν ένα μικρό σύμπαν πολύχρωμο και ενίοτε μαυρόασπρο, σαν ταινία του Βιμ Βέντερς. Εικόνες καθημερινότητας αναμειγνύονται με εικόνες φαντασίας, μπλέκουν το πραγματικό με το φανταστικό αναδεικνύοντας και προβάλλοντας την ικανότητα του συγγραφέα να προσθέτει ένα δεύτερο σκηνικό δίπλα σε αυτό της πραγματικότητας, ένα σκηνικό ρευστό, φανταστικό, παραμυθένιο. Ανθρώπινο. Μέσα σε αυτό οι ήρωες παλεύουν την πραγματικότητα αυτόνομοι, ατρόμητοι σαν τον Αντάρ, που θέλει να περάσει στην απέναντι όχθη – ή μήπως στον απέναντι κόσμο;

Ίσως και ο συγγραφέας να μην την αντέχει. Να θέλει με αυτό τον τρόπο να την υπερβεί.
Κάθε ιστορία παίρνει μια παραμυθένια χροιά. Ξωτικά, άνθρωποι, άλογα, λιμάνια, κούκλες, ζωντανεύουν σαν σε πανηγύρι, όπου όλα γυρίζουν ρυθμικά σαν ένα καρουζέλ που φθείρεται, χρωματίζεται από ζώα και ανθρώπους που προσπαθούν να χαρούν και να περάσουν στον απέναντι κόσμο. Της ελπίδας και της χαράς.

Άνθρωποι και ζώα μπλέκονται με τα ξωτικά και παίρνουν άλλες διαστάσεις, γίνονται κομμάτια των παραμυθιών των αδελφών Γκριμ. Η φαντασία και το παραμύθι βασικά στοιχεία στις ιστορίες τους. Όπως επίσης το χιούμορ, ο σουρεαλισμός, ο ρεαλισμός. Όλα συνυπάρχουν κάτω από τη συνταγή της ευφάνταστης εμπνευσμένης γραφής και της ευρηματικής πλοκής.

Κάποιοι ήρωες με ενθουσιασμό και παραζάλη ζουν στα δικά τους στενά τοπικά περιθώρια και δεν είναι σίγουροι εάν «τα Σφακιά είναι Ελλάδα». Άνθρωποι και όπλα συνυπάρχουν με το εξίσου εγκληματικό, άνθρωποι και ειδήσεις. Όπλο και η είδηση στα χέρια της δημοσιογραφίας. Στον βωμό της είδησης και της προσωπικής προβολής βιάζεται η χαρά της αθλήτριας, με τετριμμένες και ανούσιες ερωτήσεις. Δημοσιογράφοι, πολιτικοί, συγχωριανοί κ ένας θρίαμβος που πνίγεται στον βωμό της είδησης. «Να επιμένεις» του είχαν πει στη σχολή.

Κι ένας σκύλος, ράτσας, Τζακ Ράσελ. Είναι υπαρκτός άραγε; Δεν τον βλέπουν όλοι. Όμως, υπήρχε και πολλά χρόνια πριν. Ίδια ράτσα, ίδιο όνομα. Πραγματικότητα άραγε ή αποκύημα της φαντασίας από μια διαχρονική, έντονη ανθρώπινη ανάγκη για συντροφικότητα, φιλία, στοργή και προστασία; Αλλού, ένας μοναχικός συνταξιούχος κερδίζει την ανθρώπινη παρουσία στη ζωή του με το να κρυφακούει στο εστιατόριο τη ζωή των άλλων, από τα διπλανά τραπέζια. Ταυτόχρονα, διαπιστώνει τις διαφορετικές πραγματικότητές τους. Αλλού, ο συρμός του μετρό φέρνει δύο ανθρώπους κοντά. Συναντώνται τυχαία. Η επιθυμία να λάμψει/αλλάξει κάτι στη ζωή τους δημιουργεί φανταστικά σενάρια προχωρώντας τη γνωριμία τους νοερά. Θέλουν να ξεφύγουν από την καθημερινότητα και περιμένουν την επόμενη «στάση». Ζωή, το βαγόνι ενός συρμού με «στάσεις».

Όμως, η ματαιοδοξία της αλλαγής και της νιότης οδηγεί σε πλαστικές παρεμβάσεις. Ένας γιατρός χάνει το μέτρο με τις ιατρικές του κατακτήσεις, και μια γυναίκα –η γυναίκα του– αφήνεται στα χέρια του. Της αλλάζει και την καρδιά. Γίνεται άλλη.

Κάπου, υπάρχουν δύο πανομοιότυποι πλανήτες σαν να είναι ο ένας η αντανάκλαση του άλλου σε καθρέπτη. Εκεί, ζουν εξίσου πανομοιότυποι άνθρωποι. Κάνουν ακριβώς τις ίδιες συζητήσεις. Το κατοπτρικό σύμπαν. Ποιος καθρέπτης όμως; Η ζωή, μέσα από καθρέπτη; Ο καθρέπτης της αλήθειας; Τα συμμετρικά αντίθετα με την ομορφιά να γίνεται το εγκώμιο της ατέλειας;

Και ο αναγνώστης ερωτά: «Πού είναι αυτός ο πλανήτης; Ο άλλος, ο όμοιος με εμάς; Πώς τον λένε; Γη;».

Στις αφηγήσεις, ακόμη και τα αγάλματα ζωντανεύουν σ’ ένα μουσείο. Λένε τις ιστορίες τους. Άνθρωποι και αγάλματα σαν σε ομίχλη ζωντανεύουν, ερωτεύονται, πληγώνονται, αιμορραγούν. Μαζί τους κι ένας ζωντανός νεκρός. Ο Αλέξανδρος. Τα αγάλματα μέρος ενός μύθου. Ο Μ. Αλέξανδρος μέρος της ιστορίας. Κι ο Αλέξανδρος στα Εξάρχεια πληγώνεται σε μια συμπλοκή. Για λίγο χάνεται σαν να περνά στον άλλον κόσμο. Εκεί συναντά τα αγάλματα. Συνέρχεται και ξαναφεύγει, για πάντα. Δημιουργός του γεγονότος, γίνεται κι αυτός ένα κομμάτι της ομιχλώδους ιστορίας.

Και η αποθέωση των τύπων, του τελετουργικού, των τυπολατρών, ιδιαίτερα στον κλήρο, που αφαιρεί κάθε λογική, γίνεται μια καταπληκτική ιστορία γεμάτη χιούμορ, σαρκασμό και ανατροπές.

Κι ο υπόκοσμος υπαρκτός. Διακινεί όπλα, διαπράττει ανομίες, αγοράζει πτυχία. Στην κοινωνία της πιάτσας, ένα ζευγάρι που μέσα από μηδενικές προσπάθειες και πλάγιους τρόπους απέκτησε πολύ χρήμα. Έχουν δικό τους κανάλι το PSEMA-TV. Έχουν μεγαλομανείς προσδοκίες για τον γιο τους που σε λίγο θα διοικήσει τον κόσμο. Το βλαστάρι τους πετυχαίνει στο ΤΕΙ Καλαμάτας στο Τμήμα Ιπποκόμων και Χαρτοδεμάτων. Και τώρα πώς θα διοικήσει τον κόσμο με αυτή την ειδικότητα και όταν και το PSEMA-TV. δεν μεταδίδει στην Καλαμάτα; Έλα ντε! συμπληρώνει και ο αναγνώστης.

Και η πολιτική δεν λείπει. Άλλοτε με χιούμορ περιγράφει πελατειακές σχέσεις, παρτάκιδες και χωρίς αξίες άτομα να θέλουν να διαχειριστούν εξουσία, χρήμα, φήμη.

Το «Μια διαφορετική μέρα» είναι ένα χαρούμενο απολαυστικό βιβλίο γραμμένο με τέχνη συγγραφική, γεμάτο φαντασία, ποίηση, μουσικότητα, χιούμορ και αποτελεί μια άριστη αναγνωστική επιλογή.

Δύο παιδικοί φίλοι, ο Πάρις και ο Αχιλλέας που χτυπά τη φτέρνα του, πάνε στο σχολείο για πρώτη φορά. Μια καθημερινή συζήτηση ενός πατέρα που οδηγεί τον γιο του – πού; Στο σχολείο; Όμως όχι, υπάρχουν και αυτές οι ημέρες, αυτές οι διαφορετικές στη ζωή μας, που την αλλάζουν καθοριστικά για εμάς και τους γύρω μας. Κι ο Ορφέας, αν και τυφλός, στο μυαλό του τα έχει χρωματίσει όλα. Γεύσεις, αρώματα, αντικείμενα, ανθρώπους.

Πλήθος από χαριτωμένες περιγραφές και κωμικοτραγικές σκηνές γεμάτες χιούμορ και ρεαλισμό ομορφαίνουν τις σελίδες και κάπου μέσα από το σεξ η απατημένη σύζυγος παίρνει εκδίκηση. Το κάνει θανατηφόρο!

Κάθε διήγημα είναι κομμάτι μιας κοινωνίας. Το σύνολο αυτών αποτελεί την κοινωνία. Άνθρωποι και ζώα μπλέκονται με τα ξωτικά και παίρνουν άλλες διαστάσεις, γίνονται κομμάτια των παραμυθιών των αδελφών Γκριμ. Η φαντασία και το παραμύθι βασικά στοιχεία στις ιστορίες τους. Όπως επίσης το χιούμορ, ο σουρεαλισμός, ο ρεαλισμός. Όλα συνυπάρχουν κάτω από τη συνταγή της ευφάνταστης εμπνευσμένης γραφής και της ευρηματικής πλοκής. Οι ήρωες αντιστέκονται στην καθημερινότητά τους. Ξεπερνούν φόρμες κ στερεότυπα, ζουν και προσπαθούν για την «άλλη μέρα». Μοιάζει να ζουν στον μύθο τους και η Ναζλή στον δικό της. Τον μύθο της κατασκοπείας. Ήταν κατάσκοπος, και ας το ήξερε μόνο αυτή.

Οι ιστορίες δεν διατηρούν τη χρονολογική τους σειρά ούτε εντός των ίδιων διηγημάτων. Κι ο χρόνος ρευστός, ασαφής και διαφορετικός γίνεται ο απόλυτος πρωταγωνιστής που φέρνει τις ανατροπές.

Κάποιες φορές η ανάγκη για σιγουριά είναι μεγάλη. Οι ήρωες έτσι ξορκίζουν και τον θάνατο, με τη συνεχή αισιοδοξία πως η καμπάνα του θανάτου ηχεί πάντα για άλλον.

Στο βιβλίο οι προκεφαλίδες των διηγημάτων εκφράζουν ποίηση και μουσικότητα: Σαίξπηρ, Κ. Καβάφης, Beatles, Rolling Stones, Bob Dylan, The Forminx, Μαχαιρίτσας, Δευτερονόμιο, The Animals, Leonard Cohen. Στον τελευταίο αφιερώνει και ένα ολόκληρο διήγημα, για τη μουσική και τα τραγούδια που φέρνουν γήινες συζητήσεις στους ουρανούς.

Η γλώσσα, δίνοντας έναν πλουραλισμό στη γραφή και την έκφραση του συγγραφέα, αλλάζει συνεχώς, από την ευπρέπεια στην καθημερινή χρήση. Ντοπιολαλιές και διαφορετικό ύφος γραφής, αυτό που αρμόζει σε κάθε διήγημα χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα για να αποτυπώσει σε κάθε κείμενο τη διαφορετικότητα του περιβάλλοντος και των ηρώων, προσδίδοντας ανάγλυφη όψη στο κείμενο που αποτυπώνει άριστα τους ανόμοιους ρόλους των ηρώων στα διαφορετικά κοινωνικά στρώματα.

Ξεκαρδιστικοί διάλογοι και χιούμορ δημιουργούν μια ευχάριστη ατμόσφαιρα στο βιβλίο κάνοντας τους ήρωες να δραπετεύουν από την πραγματικότητα, παραμένοντας ωστόσο μέσα τους, ατελείς, μόνοι, αποτυχημένοι, θλιβεροί, εκδικητικοί. Και ένας έρωτας που έμεινε ανικανοποίητος στην εφηβεία γίνεται μια κυνική ερωτική πράξη δέκα χρόνια μετά.

Το χιούμορ θριαμβεύει. Σατιρίζει και καυτηριάζει τους σχετικούς και άσχετους που αποτελούν τις κυβερνήσεις και τα κριτήρια με τα οποία επιλέγονται για αυτές. Δεν αφήνει ασχολίαστο ούτε τον Θάνατο και τα «κολπάκια» του, υπονοώντας ταυτόχρονα και τους ζωντανούς νεκρούς που ζουν γύρω μας. Στο διπλανό γραφείο. Εμάς!

Γραφή γεμάτη συναισθήματα και εικόνες. Όλες οι ιστορίες ένας πολύχρωμος κόσμος, ένα καλειδοσκόπιο όπου το παραμύθι συναντά την πραγματικότητα κι αυτή κρύβεται. Σύγχρονες υπαινικτικές αναφορές σε πρόσωπα και πράγματα φέρνουν τις ιστορίες στο τώρα. Εικόνες και παρομοιώσεις καταπληκτικές κοσμούν τις σελίδες, διάλογοι ζωντανοί με δομημένη γραφή χωρίς τίποτα περιττό. Και η ανατροπή στο τέλος, άλλοτε γεμάτη ευτυχία και άλλοτε σκληρή όπως η ζωή.

Ο Στάμος Τσιτσώνης απλώνει έναν πανέμορφο χαριτωμένο κόσμο γεμάτο αισιοδοξία, ελλείψεις και ανοχές –ενίοτε και χωρίς αξίες– που προσπαθεί να δραπετεύσει από την πραγματικότητά του, σπάει τα μούτρα του, ερωτεύεται και ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο. Μια διαφορετική ημέρα! Μέσα σε αυτές ευφυής, ευρηματικός –στο πόσο ασυνήθιστες είναι οι ιστορίες και η πλοκή τους– ποιητικός, τρυφερός, ο συγγραφέας αφήνει κενά για να προσθέσει και ο αναγνώστης το δικό του παραμύθι. Οι ιστορίες εμφανίζονται γλαφυρές, παραμυθένιες και κομψές σαν μπάμπουσκες που ξεδιπλώνουν τις ιστορίες τους. Όμως ποιο παραμύθι λέγεται χωρίς παραμυθά; Το παραμύθι ομορφαίνει, γιατρεύει την πληγή και τη ζωή.
Κι ο αναγνώστης αναρωτιέται: Ποια μέρα είναι τελικά διαφορετική; Ή μήπως το παραμύθι είναι διαφορετικό για να την αντέξεις; Οι ήρωες, το καταφέρνουν άραγε; Εμείς;

Μοιάζει σαν όλοι να ψάχνουμε την απέναντι όχθη.

Το Μια διαφορετική μέρα είναι ένα χαρούμενο απολαυστικό βιβλίο γραμμένο με τέχνη συγγραφική, γεμάτο φαντασία, ποίηση, μουσικότητα, χιούμορ και αποτελεί μια άριστη αναγνωστική επιλογή.

 

Μια διαφορετική μέρα
Στάμος Τσιτσώνης
Κριτική
256 σελ.
ISBN 978-960-586-207-7
Τιμή: €12,00

 

 

πηγή : diastixo.gr