Ποίηση-Συλλογικό έργο: «Έξι Ευρωπαίοι ποιητές» κριτική της Ανθούλας Δανιήλ

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης, ο πολυτάλαντος και πολυπράγμων, άξιος θεράπων της ποίησης και όχι μόνο, μεταφράζει και γράφει την εισαγωγή στους Έξι Ευρωπαίους ποιητές, ονόματα γνωστά και αγαπητά στο ελληνικό κοινό. Στην Εισαγωγή εξηγεί πώς και τι μεταφράζει – σαράντα έξι χρόνια κυρίως γερμανόφωνη λογοτεχνία, πεζογραφία δηλαδή και όχι ποίηση γιατί, όπως είναι γνωστό και γενικώς παραδεκτό, η ποίηση δεν μεταφράζεται. Η αιτία είναι τα «μουσικά και ρυθμικά στοιχεία», οι «σιωπές και αποχρώσεις», οι «συμβολισμοί και παρηχήσεις», των οποίων η μετάφραση αποτελεί άθλο. Ο Ρόμπερτ Φροστ είπε πως «Ποίηση είναι ό,τι χάνεται στη μετάφραση». Ο Ίσαρης παραδέχεται πως αυτή είναι μάλλον μια υπερβολή, ωστόσο δείχνει τη δυσκολία του πράγματος. Τελικώς, αποφάσισε να μεταφράσει διότι κάποιους ποιητές τούς αγαπούσε ιδιαιτέρως και για άλλους τού το ζήτησαν. Τελικός απολογισμός από αγάπες μιας ζωής θα καταλήξει σ’ έναν τόμο με μεταφράσεις που έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά.

Στην παρούσα έκδοση υπάρχουν ανέκδοτες μεταφράσεις (τα φαλλικά ποιήματα του Ρίλκε), μεταφράσεις ποιημάτων του Τρακλ και του Μπεν. Σύνολο τρεις Αυστριακοί, ένας Ρώσος, ένας Γάλλος, ένας Γερμανός. Και, ανάμεσα στα άλλα, δύο συμπτώσεις. Ο Ταρκόφσκι και ο Μπέρνχαρντ πέθαναν την ίδια χρονιά, ο Τρακλ και ο Μπεν γεννήθηκαν με διαφορά ένα έτος.

Ακολουθούν σύντομα βιογραφικά του καθενός. Ο Τρακλ (1887-1914) ήταν Αυστριακός, από ανώτερη αστική τάξη, εθισμένος στα ναρκωτικά, με δύσκολη οικογενειακή ζωή, με κρίσεις κατάθλιψης, στρατιωτικός φαρμακοποιός στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε να αντιμετωπίσει τραυματίες που επιχειρούσαν να αυτοκτονήσουν μπροστά του και, μη έχοντας τα μέσα να αντιμετωπίσει την κατάσταση, βρέθηκε σε απόγνωση. Επιχείρησε να αυτοπυροβοληθεί, να δραπετεύσει… Τελικά πέθανε από υπερβολική δόση κοκαΐνης.

Ο Ρόμπερτ Φροστ είπε πως «Ποίηση είναι ό,τι χάνεται στη μετάφραση». Ο Ίσαρης παραδέχεται πως αυτή είναι μάλλον μια υπερβολή, ωστόσο δείχνει τη δυσκολία του πράγματος.

Ο Ταρκόφσκι (1907-1989), από την Ουκρανία, καταγόταν από οικογένεια διανοουμένων. Έζησε την ταραγμένη κοινωνική ζωή της εποχής του με την ποίησή του σε δυσμένεια. Αναγνωρίστηκε σε μεγάλη ηλικία και κυρίως έγινε γνωστός μέσα από τις ταινίες που σκηνοθέτησε ο γιος του, Αντρέι Ταρκόφσκι, στις οποίες διαβάζει στίχους του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει για τον Έλληνα αναγνώστη το ότι ο Ταρκόφσκι ανάμεσα στα άλλα ποιήματα που μετέφρασε στη γλώσσα του ήταν και ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού. Ο Αρσένι πέθανε από καρκίνο το 1989. Την ίδια χρονιά τού απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Τρία χρόνια πριν, είχε πεθάνει ο Αντρέι.

Ο Ρίλκε (1875-1926) γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πράγα. Σπούδασε Λογοτεχνία και Ιστορία Τέχνης στην Πράγα και στο Μόναχο, όπου συνδέθηκε ερωτικά με τη Λου Αντρέας Σαλομέ, η οποία τον επηρέασε στην καριέρα του. Το 1899 και 1900 επισκέφτηκε μαζί της τον Λέοντα Τολστόι. Το 1900 παντρεύτηκε τη γλύπτρια Κλάρα Βέρστχοφ, απέκτησε μια κόρη και χώρισε για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη Λογοτεχνία. Ταξίδεψε πολύ, έζησε στο Παρίσι, όπου γνωρίστηκε με τον Ροντέν και έγραψε και το μοναδικό μυθιστόρημά του, Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε. Το 1909 γνώρισε την πριγκίπισσα Χόενλοε, η οποία είχε πολύ σημαντικό καλλιτεχνικό κύκλο. Το 1912, κοντά στο Ντουίνο, άρχισε να γράφει τις Ελεγείες του Ντουίνο. Τα τελευταία του χρόνια τα έζησε στην Ελβετία.

Ο Μπέρνχαρντ (1931- 1989) δεν γνώρισε ποτέ τον πατέρα του, μεγάλωσε στο σπίτι του παππού του στη Βιέννη. Παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής, δραματουργίας και μουσικής. Προσβλήθηκε από φυματίωση, έχασε τον παππού του και στη συνέχεια τη μητέρα του. Το 1950 νοσηλεύτηκε στο σανατόριο Γκράφενχοφ, γνώρισε και συνδέθηκε στενά με μια μεγαλύτερή του γυναίκα, σπούδασε τραγούδι, σκηνοθεσία και υποκριτική στο Μοτσαρτέουμ του Ζάλτσμπουργκ. Μετά το 1957 αφοσιώθηκε αποκλειστικά στη λογοτεχνία, έγραψε κείμενα με τα οποία σκανδάλισε το κοινό. Τα έργα του είναι γεμάτα από την απόγνωση μπροστά στην αδυναμία του ανθρώπου να νικήσει τον θάνατο, τη φθορά, την τρέλα, γενικώς το πεπρωμένο του.

Ο Γαλλοεβραίος Γκολ (1891- 1949) ήταν ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Έχασε νωρίς τον πατέρα του και εγκαταστάθηκε στο Μετς με τη μητέρα του, αργότερα πήγε στο Στρασβούργο, στο Φράιμπουργκ και στο Μόναχο, όπου σπούδασε Νομικά και Φιλοσοφία. Συνδέθηκε με τον Ρομέν Ρολάν, τους ντανταϊστές, τον Τζόις και τον Τσβάιχ. Παντρεύτηκε την Κλερ Άισμαν, ερωτεύτηκε την Πάουλα Λούντβιχ. Το 1939, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, έφυγε στη Νέα Υόρκη και εκεί έγινε ο συνδετικός κρίκος με τους ποιητές που φιλοξένησε στο περιοδικό Ημισφαίρια. Μετά την κατάρρευση του Γ’ Ράιχ επέστρεψε στη Γαλλία, όπου και πέθανε στο Νεϊγί-σιρ-Σεν.

Ο Γερμανός ποιητής και δοκιμιογράφος Μπεν (1886-1956) από τον εξπρεσιονιστικό πεσιμισμό και τους εξορκισμούς του κατά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέληξε σε μια ήπια φιλοσοφία πραγματισμού. Στην πατρίδα του θεωρείται ισάξιος του Τ.Σ. Έλιοτ. Ο πατέρας του ήθελε να τον κάνει ιερέα, γι’ αυτό και τον έστειλε να παρακολουθήσει μαθήματα Θεολογίας και Φιλοσοφίας. Τελικά σπούδασε σε σχολή στρατιωτικής ιατρικής και υπηρέτησε σε νοσοκομείο για κρατούμενους. Στη δεκαετία του ’20 γοητεύτηκε από τον ιταλικό φασισμό και δημοσίευσε κείμενα εναντίον των αριστερών διανοουμένων. Η φιλία του με τους ναζί τον ωφέλησε επαγγελματικά, καθώς και η δήλωση πίστης στον Χίτλερ. Τελικά η κατάσταση μετεστράφη. Η γυναίκα του αυτοκτόνησε φοβούμενη τον κόκκινο στρατό, εκείνος ξαναπαντρεύτηκε αμέσως, βραβεύτηκε και, τέλος, πέθανε από καρκίνο. Στο έργο του φαίνεται η «διπλή ζωή» του.

Τέλος, το βιβλίο περιλαμβάνει σημειώσεις και άλλες πολλές πληροφορίες για την προσωπικότητα των ποιητών που μεταφράζονται σ’ αυτόν τον τόμο. Και, φυσικά, ο Έλληνας αναγνώστης έχει μπροστά του μια πολύ ωραία μετάφραση των εν λόγω ποιητών.

Έξι Ευρωπαίοι ποιητές
Γκέοργκ Τρακλ, Αρσένι Ταρκόφσκι, Ρ.Μ. Ρίλκε, Τόμας Μπέρνχαρντ, Ιβάν Γκολ, Γκότφριντ Μπεν
Μετάφραση – Πρόλογος: Αλέξανδρος Ίσαρης
Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
160 σελ.
ISBN 978-960-01-1705-9
Τιμή € 10,00

Πηγή : diastixo.gr