Ποίηση-Γρηγόρης Σακαλής: «Κυτίο κρυφών ονείρων» κριτική της Έλσας Κορνέτη

2016-07-28 15:20

Μια παλινδρόμηση ανάμεσα στη ζωή και στο τίποτα, ανάμεσα στο όνειρο και στη διάψευση, ανάμεσα στην ορμή και στην απελπισία, ανάμεσα στην ψυχή και στο σώμα, ανάμεσα στον έρωτα και στην απογοήτευση φαντάζει η νέα συλλογή του Γρηγόρη Σακαλή με τον υποψιασμένο τίτλο Κυτίο κρυφών ονείρων. «Πώς είναι να σκάβεις στην ξερή κοίτη του ποταμού για να βρεις νερό;» μοιάζει ν’ αναρωτιέται ο ποιητής, δρασκελίζοντας με μαεστρία συνήθη οδοφράγματα και νάρκες, λακκούβες και δόκανα που καραδοκούν σε κάθε πτυχή της ποιητικής έκφρασης και τέχνης (από την πανουργία των οποίων δεν σώζεται πλήθος ομοτέχνων). Στο ποίημα «Πορεία στο μηδέν» γράφει: Εκεί που βαδίζουμε ακμαίοι/ πέφτουμε ξαφνικά/ στην τρύπα του μηδενός/ και δεν γινόμαστε/ ούτε καν αφήγημα.

Οι εύστοχοι, συγκροτημένοι και δραστικοί στίχοι του ποιητή, με βασική αρετή μια αξιοσημείωτη οικονομία λόγου, ξεδιπλώνουν τα εξωτικά φτερά τους πάνω σ’ ένα νοσταλγικό παρελθόν που θυμίζει κάτι από την ανέμελη, ανέφελη εποχή της νεότητάς του.  

Η ποιητική γραφή του Γρηγόρη Σακαλή, εγκιβωτισμένη αρχικά σε αυτόνομα μονοσέλιδα ποιήματα που όμως επικοινωνούν θεματικά μεταξύ τους, φέρνει στο προσκήνιο την ποιητική ουσία ως ρέουσα ύλη, ένα ρέον ασώματο υλικό που τυλίγει στον υγρό του μανδύα αιώνια ποιητικά και λογοτεχνικά θέματα όπως ο έρωτας, ο χρόνος και η φθορά, θέματα που εμφανώς απασχολούν τον ποιητή, όπως και τη σχέση του ανθρώπου με το πεπρωμένο του, με κοινωνικά θέματα που αφορούν στην ανισότητα, στην αδικία, στην εκμετάλλευση, στην ομοιομορφία, στην πολτοποίηση, στην παραμόρφωση. Στο ποίημα με τον τίτλο «Παιχνίδι» γράφει: Σκιτσογράφοι/ μας ζωγραφίζουν σαν καρικατούρες/ όμοιους/ ίδιους και απαράλλαχτους/ έτσι μας θέλουν/ κομμάτια/ σ’ ένα τεράστιο ατέλειωτο παζλ.

Ο άνθρωπος στην ποιητική συλλογή Κυτίο κρυφών ονείρων είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης των ονείρων του. Αυτός που κρατά, έστω εν είδει κρυφού ημερολογίου, ένα κουτί με τα κρυφά όνειρά του, τα οποία, έστω και απραγματοποίητα, του ανήκουν δικαιωματικά. Όνειρα που παίρνουν τη μορφή σπίρτων έγκλειστων στο κουτί τους, όπως εμφανίζονται στο εξώφυλλο της συλλογής, φαινομενικά αδρανή και αφανή, όμως με μια μυστική πύρινη δύναμη μέσα τους που τα καθιστά έτοιμα να επαναστατήσουν, να αναφλεγούν κάθε στιγμή.

Ο άνθρωπος όμως συμμετέχει και παρατηρεί. Παρατηρεί τη ροή, συμμετέχει στη φθορά, παρατηρητής του χρόνου και της ανάλωσής του. Το κουτί των κρυφών ονείρων είναι ο μυστικός του θησαυρός. Ό,τι τον κάνει να νιώθει ακόμα ζωντανός, ελπίζοντας σε μια καλύτερη ζωή βουτηγμένη στην «ανθρωπινότητα». Τα κρυφά όνειρα είναι η φανταστική άμυνα του κάθε ανθρώπου ενάντια στους εισβολείς της ζωής και της πραγματικότητάς του. Κι είναι το ποιητικό «ξύλινο σπίτι» του ποιητή αυτό που αντέχει στις επιθέσεις των «τερμιτών». Στο ποίημα με τον τίτλο «Όνειρα» γράφει: Τα όνειρά μου γίνανε γέρικα σκυλιά/ που σέρνουν τα βήματά τους/ σε έρημους δρόμους/ Γεννήθηκαν/ Δεν καρποφόρησαν/ παρά μόνο κρύφτηκαν/ στα βάθη του μυαλού/ και βαλσαμώθηκαν/ Μετά από χρόνια κάποια πάνε ν’ αναστηθούν/ να βγουν στο φως/ να ξαναζήσουν.

Οι εύστοχοι, συγκροτημένοι και δραστικοί στίχοι του ποιητή, με βασική αρετή μια αξιοσημείωτη οικονομία λόγου, ξεδιπλώνουν τα εξωτικά φτερά τους πάνω σ’ ένα νοσταλγικό παρελθόν που θυμίζει κάτι από την ανέμελη, ανέφελη εποχή της νεότητάς του. Κάθε ποίημα μοιάζει να επιχειρεί να ξεθαμπώσει έναν θολό καθρέφτη, και το κατορθώνει κάνοντας τον αναγνώστη να αναγνωρίζει μέσα από τις εμπειρίες του γράφοντος μέρος του εαυτού του, αποδεικνύοντας τη γνωστή ρήση του Πρίμο Λέβι ότι διηγούμαστε για να κάνουμε τους άλλους συμμέτοχους των εμπειριών μας. Η ποίηση του Γρηγόρη Σακαλή, με ύφος κατά τόπους εξομολογητικό και σε κάθε περίπτωση αναγνωρίσιμα προσωπικό, δείχνει να προσφέρει απλόχερα μια κάποια ανακούφιση, γιατί όπως θα έλεγε ο Γιώργος Ιωάννου: «Η εξομολόγηση είναι το μόνο γιατρικό».

Κάθε ποίημα στέκεται αγέρωχο, χωρίς κούφιους μελοδραματισμούς και θλιβερές ποιητικούρες, μοιάζοντας να επιχειρεί την αφύπνιση μιας αναζήτησης δικαιωματικής για ένα μικρό μερίδιο ευτυχίας, μια έστω λιλιπούτεια κληροδοτούμενη μνήμη παραδείσου. Στο ποίημα με τον τίτλο «Μια εποχή στον παράδεισο» γράφει: Νοστάλγησα τον καιρό/ που είχα ένα κορίτσι ζωηρό/ σταμάτησε το χρόνο/ μ’ ανάσαινε με τα φιλιά της/ κορίτσι αιχμηρό.

Ο άνθρωπος στην ποιητική συλλογή Κυτίο κρυφών ονείρων είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης των ονείρων του. Αυτός που κρατά, έστω εν είδει κρυφού ημερολογίου, ένα κουτί με τα κρυφά όνειρά του, τα οποία, έστω και απραγματοποίητα, του ανήκουν δικαιωματικά.  

«Με φοβίζουν όλοι αυτοί που ξέρουν τον σωστό δρόμο και θέλουν να μου τον δείξουν» είχε πει ο σκηνοθέτης Κριστόφ Κισλόφσκι, και η φράση αυτή επικοινωνεί άριστα με την ορκισμένη προσπάθεια του ποιητή να αποφύγει τον γνωστό κοινωνικό σκόπελο, αποζητώντας έναν κόσμο που δεν τον υποδεικνύουν οι άλλοι, έναν κόσμο που δεν φαντάζει υποκριτικός και φαύλος, έναν κόσμο μάλλον ουτοπικό, χωρίς δυνατούς και αδύναμους, που θα του επανασυστήσει τον άδολο εαυτό του, χαμένες αξίες και αγνούς έρωτες. Στο ποίημα με τον τίτλο «Κόσμοι» γράφει: Δύο κόσμοι διαφορετικοί/ δύο κόσμοι αντίθετοι/ πότε συνεργάζονται/ πότε συγκρούονται/ μα σ’ έναν μόνο/ θ’ ανήκεις/ σ’ έναν/ θα χτυπάει η καρδιά σου.

Η ίδια η αρχέγονη ουσία της ποίησης γίνεται ένα ζωντανό πινέλο που χορεύει ασταμάτητα στο χέρι του γράφοντος, προσπαθώντας να ανακτήσει χρωματικά, σε μια φανταστική διαδρομή, ό,τι χάθηκε, ό,τι ηττήθηκε στην πραγματική, δύσβατη διαδρομή μιας ζωής ενίοτε πικρής. Λένε πως αν δεν έχεις αγάπη στην καρδιά δεν έχεις ούτε όνειρα ούτε ιστορία. Ο ποιητής είναι η αντίθετη περίπτωση, μιας ύπαρξης που βρίθει από προσωπικά όνειρα, από καθαρά αισθήματα για την ανθρωπότητα και ένα πλούσιο απόθεμα ψυχής για ν’ αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί.

Κυτίο κρυφών ονείρων
Γρηγόρης Σακαλής
Ενδυμίων
48 σελ.
ISBN 978-960-9545-43-3
Τιμή: €5,00

 

πηγή : diastixo.gr