Ποίηση-Δημήτρης Αγγελής: «Ένα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου» κριτική του Χρίστου Παπαγεωργίου

Όλες οι σουρεαλιστικές εκδοχές, όλες οι υπερρεαλιστικές αφηγήσεις λαμβάνουν σάρκα και οστά σε μεγάλο μέρος της ποίησης του Δημήτρη Αγγελή, καθώς οι σχέσεις ποιητή και της οικείας του τέχνης συμπλέκονται ουσιαστικά με τρόπο ακραίας ανατροπής. Είναι, λοιπόν, ένας υπερρεαλιστής δημιουργός ο Αγγελής, με ερεθίσματα και εμπνεύσεις που δεν άπτονται της πραγματικότητας, που εμπεριέχουν τη φαντασία και το κύημα αυτής, την ονειρική διαδρομή μέσα στον χρόνο, που τροφοδοτούν μηνύματα, στόχος των οποίων είναι η αισθητική απεικόνιση της αέναης επιφάνειας των συναισθημάτων. Από κάποιο σημείο και μετά, όμως, από το μισό περίπου του ποιητικού σώματος, η έκφραση στρογγυλεύει, ένας ρεαλισμός κάνει την εμφάνισή του, προκειμένου να προσλάβει ο λήπτης ευκολότερα το θέμα, που γίνεται πιότερο καθημερινό, που ομοιάζει σε πεζό αφηγηματικό τοπίο. Έτσι, λοιπόν, στο ίδιο βιβλίο, χωρίς να χωρίζονται τα ποιήματα σε υποκεφάλαια, δύο εκ διαμέτρου αντίθετες γλωσσικές εκφορές, δύο από τα πλέον διαδεδομένα ρεύματα παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο, που το ένα να αποτελεί συνέχεια του άλλου, το ένα να δρομολογεί την κορύφωση και το άλλο την ύφεση, το ένα να καλλιεργεί το ποιητικά γκροτέσκο και το άλλο το απαράμιλλα αφομοιώσιμο. Αυτό το παιχνίδι, που ο ποιητής μετέρχεται, ακροβατεί πότε εδώ και πότε εκεί, έστω και με σαφή διαχωρισμό, στην ουσία δηλαδή αποδεικνύοντας πως ο ποιητής έχει την ικανότητα να γράψει και έτσι αλλά και αλλιώς, έχει τη δυνατότητα να καλλιεργήσει τη μυθοπλασία του με πολλές διεξόδους, έχει το στάτους για να πατήσει σε διαφορετικές ποιητικές εκτόνωσης.

Έτσι, λοιπόν, στο ίδιο βιβλίο, χωρίς να χωρίζονται τα ποιήματα σε υποκεφάλαια, δύο εκ διαμέτρου αντίθετες γλωσσικές εκφορές, δύο από τα πλέον διαδεδομένα ρεύματα παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο, που το ένα να αποτελεί συνέχεια του άλλου, το ένα να δρομολογεί την κορύφωση και το άλλο την ύφεση, το ένα να καλλιεργεί το ποιητικά γκροτέσκο και το άλλο το απαράμιλλα αφομοιώσιμο.

Και χθες στον ύπνο μου μιλούσα μ’ ένα δέντρο
Και χθες στον ύπνο μου έπλενα δυο λασπωμένα περιστέρια
Τα μάτια μου απειλώντας πάλι να ραμφίσουν. (σελ.33)

Ο οργανικός ποιητής απευθύνεται συχνά σ’ ένα υπαρκτό ή ανύπαρκτο πρόσωπο, σε μια οντότητα ή στη μούσα του, στη Μαρία, η οποία ενίοτε παρακολουθεί τη σκέψη του, και στην οποία επαφίεται να μεταδώσει όσο μακρύτερα μπορεί τα μηνύματά του. Απ’ τα αρχαία χρόνια έως τις μέρες μας, οι ποιητές μιλούσαν κυρίως με το αντίθετο φύλο, σαν να επρόκειτο έτσι να καρποφορήσουν οι εμπνεύσεις τους, μέσω της ερωτικής προσαρμογής, μέσω της φιλικής υπενθύμισης και συχνά μέσω της μητρικής ή πατρικής, ανάλογα με το φύλο, στενής και απαράμιλλης σχέσης. Εδώ όμως η Μαρία είναι η λέξη του τέλους, είναι η άκρη της γραφίδας, είναι το ολοκλήρωμα της ποιητικής εκπομπής, άρα συμπεραίνουμε πως ο ρόλος της είναι μάλλον υποστηρικτικός, είναι δηλαδή σαν το μπαστούνι που κρατούν οι γέροντες για να περπατάνε καλύτερα. Η Μαρία, λοιπόν, συγκεντρώνει πάνω της όλα τα προτερήματα, που ένα σύμβολο μπορεί να κατέχει, προκειμένου να γίνει η κεντρική αναφορά ενός ποιητή, ο οποίος πάνω απ’ όλα την εμπιστεύεται ολόθερμα και συστηματικά.

Γράψε, πάχνη του πρωινού, καθώς αποσύρεσαι, τους σημερινούς
μελλοθάνατους
κι ανάμεσά τους να προσθέσεις και αυτόν τον καπνό θυσίας που αναθρώσκει
μπροστά μου
είναι απ’ τους στίχους που δεν έγραψα και ναυάγησαν πρόωρα μες στον
καφέ μου
είναι απ’ τους στίχους που δεν θέλησες ούτε σήμερα να διαβάσεις μαζί μου,
Μαρία. (σελ.11)

Ο ποιητής, πέραν όλων των άλλων, πέραν της προσωπικής του μυθολογίας, πέραν των ερεθισμάτων που δέχεται, ισορροπεί πάνω στο τεντωμένο σχοινί της γλωσσικής ποιητικής εκφοράς, βυθίζεται ενίοτε και στο έργο ή στην πολιτεία άλλων ομοτέχνων, ηρώων ή αντιηρώων, γενικώς και ειδικώς, επιθυμώντας μια γνήσια συνομιλία. Πράγματι, όλοι οι σημαντικοί ποιητές κάνουν το ίδιο, με δεδομένο όχι μόνο τον σεβασμό στο έργο μεγάλων της τέχνης, αλλά παράλληλα και της ισότιμης αντιπαράθεσης σ’ έναν όμορφο και ηθικό αγώνα, απ’ τον οποίο και προκύπτει ένα αποτέλεσμα. Ποίηση και πεζογραφία –ισπανόφωνοι αποτελούν τη μεγάλη αγάπη του Αγγελή– έρχονται και παρέρχονται για να αποδείξουν την τεράστια συνεισφορά τους στην παγκόσμια σκέψη, στον πλανητικό αισθητικό και μαγικό ρεαλισμό.

μένει στην οδό Σωφρονίου αριθμ. 24, σε μια εγκαταλειμμένη γκρι
μονοκατοικία με τον κήπο γεμάτο σκουπίδια, κάθεται μονίμως σε μια
κόκκινη πολυθρόνα κάτω απ’ τον ίσκιο μιας μουριάς, «μητέρα, είναι ώρα
για το απογευματινό τσάι» φωνάζει πού και πού γελώντας,
κόσμος περνάει απ’ έξω παρέες παρέες ανυποψίαστος, ο Παβέζε με
τον Μοράβια, ο Χουάν Ρούλφο με τον Κορτάσαρ και τα παιδιά που
κλωτσάνε μια μπάλα, ο επαναλαμβανόμενος παφλασμός μιας
πραγματικότητας που βουλιάζει στη λογοτεχνία ή στο μυστήριο.

Ένας με άδειο παλτό και εφημερίδα του 1910. (σελ.12)

Με έντονο ποιητικό δρασκελισμό, με μεγάλα βήματα που οδηγούν στον στόχο, ο οποίος δεν είναι άλλος απ’ την κατάκτηση της ποιητικής αλήθειας, ο γνωστός ποιητής Δημήτρης Αγγελής, που είναι παράλληλα δοκιμιογράφος και μελετητής, καταφέρνει να μας κινητοποιήσει θετικά και παράλληλα να μας υποδείξει την αξία της συγκεκριμένης τέχνης, όταν αυτή καλλιεργείται υπεύθυνα και χωρίς ενδοιασμούς ή υπεκφυγές. Ο Αγγελής, σχετικά νέος, ήδη όμως καταξιωμένος, με την παρούσα συλλογή ανατρέπει ό,τι γνωρίζαμε για την ομαλή παράθεση ποιητικών υποκειμένων και συνιστά τη δραματικής υφής και θεατρικού ύφους εκτόνωση, που η χαώδης συνεισφορά της ψυχοσύνθεσης την κάνει πλήρως ελκυστική.

Ένα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου
Δημήτρης Αγγελής
Πόλις
50 σελ.
Τιμή € 10,00

Πηγή : diastixo.gr