Πήτερ Μπρουκ: «Η αρετή της συγγνώμης» κριτική της Ελένης Σπετσιώτη

2016-10-11 17:40

Όταν παίρνεις στα χέρια σου ένα βιβλίο για τον Σαίξπηρ, έχεις πάντα κατά νου ότι μάλλον θα βρεις σημεία ακαδημαϊκά, κάπως βαριά, και ίσως με έναν τρόπο ξαναειπωμένα. Όταν το βιβλίο αυτό το έχει γράψει ένας σπουδαίος σκηνοθέτης, ο οποίος μάλιστα έχει σκηνοθετήσει μερικές πολύ σημαντικές παραστάσεις έργων του Σαίξπηρ, περιμένεις ενδεχομένως να βρεθείς αντιμέτωπος με ένα κείμενο προσωποκεντρικό, που θα αναμοχλεύει ιστορίες από τη δουλειά του σκηνοθέτη και, με κάποιον τρόπο, θα δίνει κατευθύνσεις και οδηγίες για το πώς να κάνει ή να μην κάνει κανείς σκηνοθεσίες πάνω στα έργα του κλασικού ελισαβετιανού δραματουργού.

Στην περίπτωση του βιβλίου του Πήτερ Μπρουκ Η αρετή της συγγνώμης. Σκέψεις πάνω στον Σαίξπηρ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σοκόλη, πολύ ευτυχώς δεν συμβαίνει τίποτα από τα παραπάνω. Αυτό το απολαυστικό βιβλίο, που διαβάζεται απνευστί, δεν αφορά μόνο τους θεατρολόγους, τους σκηνοθέτες, τους ηθοποιούς ή όσους με κάποιον τρόπο σχετίζονται με το θέατρο. Πρόκειται για μια σειρά κειμένων δοκιμιακού ύφους που απευθύνονται πραγματικά σε όλους.

Μέσα από τη βαθιά μελέτη και γνώση των έργων του Σαίξπηρ, μέσα από την πεποίθηση και την παραδοχή ότι το έργο του είναι πανανθρώπινο και σύγχρονο, για το λόγο αυτόν και αξεπέραστο, ο Πήτερ Μπρουκ μιλά για την ανθρώπινη κατάσταση.

Στο εισαγωγικό του σημείωμα, ο Πήτερ Μπρουκ εξηγεί με λίγες λέξεις ότι σκοπός του βιβλίου είναι να μιλήσει για «εντυπώσεις, εμπειρίες και προσωπικά συμπεράσματα». Αλλαγή σελίδας και αμέσως ο αναγνώστης βρίσκεται μέσα σε ένα θαυμάσιο σύμπαν. Ένα συμπάν φτιαγμένο από τις λέξεις του Σαίξπηρ και τις εικόνες που ο Πήτερ Μπρουκ δημιούργησε μέσα από τις παραστάσεις των έργων του στο πέρασμα των χρόνων.

Από τις πρώτες γραμμές, το κείμενο διαποτίζεται από ένα αξιοθαύμαστο συνδυασμό χιούμορ, αυτοσαρκασμού, νεανικού ενθουσιασμού, χωρίς κανένα ίχνος διδακτισμού, δίχως καμία πρόθεση εντυπωσιασμού. Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει όλα τα ζητήματα που πραγματεύονται τα έργα του Σαίξπηρ με μια βαθιά συγκινητική θεώρηση, που υποστηρίζει ότι τίποτα δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

Με εξαιρετική μεθοδικότητα και με εργαλεία τις αναμνήσεις και τις εμπειρίες του από τις παραστάσεις των έργων του Σαίξπηρ που έχει σκηνοθετήσει αλλά και όσων έχει μελετήσει (Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, Αγάπης αγώνας άγονος, Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Τίτος Ανδρόνικος, Με το ίδιο μέτρο, Βασιλιάς Ληρ, Άμλετ), ο Πήτερ Μπρουκ καταφέρνει να μιλήσει για πολλά ζητήματα.

Μιλά, λοιπόν, για τον θαυμαστό κόσμο του θεάτρου. Μέσα από γλαφυρές περιγραφές επεισοδίων από πρόβες, από παραστάσεις, από εμπειρίες που μοιράστηκε με συνεργάτες του, περιγράφει τη διαδικασία γέννησης και, στη συνέχεια, παρουσίασης μπροστά στα μάτια του κοινού μιας θεατρικής παράστασης. Η πυρετώδης περίοδος της προετοιμασίας και των προβών, η στιγμή της παράστασης, η μελέτη του κειμένου, η αναζήτηση της φόρμας, η χρήση του ευρήματος, τα αισθητικά ζητήματα, όλα τίθενται στη διάθεση του αναγνώστη και του προσφέρουν μια εικόνα της κοινότητας του θεάτρου που, όπως χαρακτηριστικά γράφει, «ζει και αναπνέει στο παρόν».

Ο συγγραφέας αντιμετωπίζει όλα τα ζητήματα που πραγματεύονται τα έργα του Σαίξπηρ με μια βαθιά συγκινητική θεώρηση, που υποστηρίζει ότι τίποτα δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

Μιλά, όμως, και για κάτι άλλο. Μέσα από τη βαθιά μελέτη και γνώση των έργων του Σαίξπηρ, μέσα από την πεποίθηση και την παραδοχή ότι το έργο του είναι πανανθρώπινο και σύγχρονο, για το λόγο αυτόν και αξεπέραστο, ο Πήτερ Μπρουκ μιλά για την ανθρώπινη κατάσταση. Το μεγαλείο των χαρακτήρων, η πολυπλοκότητα των καταστάσεων που έπλασε ο Σαίξπηρ, μέσα από την ασύγκριτη ομορφιά των λέξεων που διάλεξε για να τα περιγράψει, σκοπό είχαν να μιλήσουν για τον άνθρωπο, την ύπαρξη και το πέρασμά του από τούτον εδώ τον πλανήτη. Η αγάπη, η εξουσία, ο πόνος, ο θάνατος, η θλίψη, ο έρωτας, η βία, η ομορφιά, η σύγκρουση, η ποίηση, όλα υπάρχουν μέσα στα έργα του, όπως υπάρχουν στη ζωή. Ο Πήτερ Μπρουκ μιλά μαζί με τον Σαίξπηρ και με αφορμή τον Σαίξπηρ για την αναζήτηση της αλήθειας, για το χρόνο, για την αρετή, για την πτώση, για τη συγγνώμη, για την πρόκληση που έχει ορισμένα ονόματα... Ζωή. Ύπαρξη. Άνθρωπος.

Είναι τόσο μεγάλο και τόσο απλό. Και «δεν γίνεται να τελειώσει ποτέ».

Η αρετή της συγγνώμης
Σκέψεις πάνω στον Σαίξπηρ
Πήτερ Μπρουκ
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σοκόλη
104 σελ.
ISBN 978-618-5139-39-1
Τιμή: €14,84

 

Πηγή : diastixo.gr