Πασκάλ Μπρυκνέρ: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ είναι κοσμοπολίτης φύσει και θέσει. Γεννήθηκε το 1948 στο Παρίσι, έζησε έξι χρόνια στην Αυστρία και πέρασε μέρος της εφηβείας του στη Λιόν. Σε ηλικία δεκαέξι ετών εγκαταστάθηκε μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου, στα είκοσί του χρόνια, συμμετείχε στον Μάη του ’68. Με σπουδές Φιλοσοφίας στο ενεργητικό του (έκανε το διδακτορικό του δίπλα στον Ρολάν Μπαρτ), γράφει εναλλάξ μυθιστορήματα και δοκίμια, αρθρογραφεί στο NouvelObservateur, είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφίας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ.

Αν και μεγαλώσατε στην Κεντρική Ευρώπη, βρεθήκατε αντιμέτωπος με μια μορφή πατριαρχίας. Υπήρχαν τέτοιες περιπτώσεις στη δική σας κοινωνία, όταν ήσασταν παιδί;

Αυτή ήταν η κατάσταση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η εκπαίδευση κυριαρχούνταν από τον σύζυγο και πατέρα. Τα πράγματα άλλαξαν σιγά σιγά μετά το 1968.

Την ίδια εποχή, η Νότια Ευρώπη είχε να αντιμετωπίσει τη φτώχεια και την ανέχεια. Αυτό δεν αποτέλεσε και τον πυρήνα της οικογένειας, που ήταν αυταρχική και κλεισμένη στα όρια της υπερβολής;

Η Γαλλία βγήκε αργά από τα ερείπια και τη φτώχεια μετά το 1945, χάρη στο οικονομικό θαύμα που βοήθησε να διαλύσει την παραδοσιακή μορφή της πατριαρχικής οικογένειας.

Σήμερα η οικογένεια έχει μεταλλαχθεί. Μερικοί λένε ότι η οικογένεια κινδυνεύει να διαλυθεί από τα προβλήματα που τη συνοδεύουν. Ποια είναι η γνώμη σας;

Η σύγχρονη οικογένεια προσπαθεί να συμβιβάσει την ασφάλεια και την ελευθερία. Θα θέλαμε να έχουμε και τα δύο, την απόλυτη προστασία του οικογενειακού κύκλου και την απόλυτη ελευθερία του ατομικισμού. Αυτό είναι προβληματικό.

Η σύγχρονη οικογένεια προσπαθεί να συμβιβάσει την ασφάλεια και την ελευθερία. Θα θέλαμε να έχουμε και τα δύο, την απόλυτη προστασία του οικογενειακού κύκλου και την απόλυτη ελευθερία του ατομικισμού. Αυτό είναι προβληματικό.

Ο πατέρας σας ήταν αυταρχικός. Βρίσκουμε και στη σημερινή κοινωνία ανάλογους τρόπους συμπεριφοράς; Τι έχει αλλάξει σε βάθος στην κοινωνία από τότε;

Ο πατέρας μου δεν ήταν απλώς αυταρχικός, ήταν ένας τύραννος στο σπίτι. Τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ από τότε. Οι γυναίκες εργάζονται και μπορούν πάντα να πάρουν διαζύγιο και να αφήσουν έναν τυραννικό σύζυγο. Αυτό είναι μια σημαντική αλλαγή.

Μέσα από τις περιγραφές σας, διακρίνω μια νοσταλγία για τα παλιά. Μήπως η μνήμη αφήνει πίσω ίχνη ανεξίτηλα;

Ο καθένας έχει νοσταλγία για τη νιότη του. Ακόμη και τα κακά της μέρη φαίνονται προτιμότερα μερικές φορές από τα γεράματα. Αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι για να παραμένουμε νέοι, τουλάχιστον στο μυαλό.

Στους νέους αρέσει να επαναστατούν και να αμφισβητούν τον πατέρα τους. Όταν όμως ωριμάσουν, αλλάζουν στάση. Ποιος είναι ο λόγος αυτής της αλλαγής;

Αλλάζουν όταν γίνουν πατέρες οι ίδιοι και αρχίζουν να αντιμετωπίζουν τις ευθύνες. Η αμφισβήτηση του πατέρα σου είναι μια καλή στάση, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει κάτι για να αμφισβητήσεις και ότι ο πατέρας είναι μια ισχυρή προσωπικότητα.

Ο μοναχογιός του βιβλίου σας γνωρίζει καλά τον πατέρα του και τον αμφισβητεί συνεχώς. Έχει κάνει τη δική του επανάσταση;

Ξεκινάς την επανάστασή σου πολύ νέος, όταν πρέπει να την κάνεις – όταν πρόκειται για ζήτημα ζωής και θανάτου.

Έχετε γράψει για τον έρωτα και τον έχετε υμνήσει μέσα από τα βιβλία σας. Σήμερα οι νέες γενιές βλέπουν τον έρωτα με διαφορετική ματιά. Τι καινούργιο φέρνει η κάθε γενιά στη φιλοσοφία του έρωτα;

Ουσιαστικά, τίποτα δεν έχει αλλάξει στις ερωτικές μας σχέσεις. Είναι πάντα το ίδιο θαύμα και η ίδια τραγωδία όταν ξινίσει. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι γυναίκες είναι επί ίσοις όροις με τους άντρες και ενεργούν ως ελεύθερα άτομα.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας, γνωρίζουμε προσωπικές στιγμές της ζωής σας. Είναι καλό να αυτοβιογραφείται ο συγγραφέας;

Έγραψα αυτό το βιβλίο όταν ήμουν 63 ετών. Το μεγαλύτερο μέρος του λογοτεχνικού μου έργου είναι φανταστικό. Οπότε, ένα κομμάτι αυτοβιογραφίας σε ένα βιβλίο είναι μια χαρά.

Έχετε εκδώσει πολλά βιβλία και το έργο σας είναι γνωστό παγκοσμίως. Πώς είναι, αλήθεια, να είναι κάποιος τόσο διάσημος;

Είναι όμορφο, πιστέψτε με, και την ίδια στιγμή είναι σαν μια παρεξήγηση. Τι έκανα για να είμαι τόσο γνωστός; Μήπως είναι λάθος; Κάθε φορά που με υποδέχονται κάπου, φαντάζομαι τη μητέρα μου δίπλα μου να μου ψιθυρίζει στο αυτί: αυτό δεν είναι για σένα, διάλεξαν τον λάθος άνθρωπο, πάμε πίσω στο σπίτι, εκεί είναι η θέση σου.

Πολλές φορές εκφράσατε ανοικτά τη γνώμη σας για την πολιτική και πήρατε θέση για τα πολιτικά τεκταινόμενα. Αυτό δεν είχε και το ανάλογο κόστος;

Φυσικά και έχει το τίμημά του. Έχω κάνει λάθη, όπως όλοι όσοι παίρνουν θέση. Το πιο σημαντικό είναι να τα αναγνωρίζεις.

Κάθε φορά που με υποδέχονται κάπου, φαντάζομαι τη μητέρα μου δίπλα μου να μου ψιθυρίζει στο αυτί: αυτό δεν είναι για σένα, διάλεξαν τον λάθος άνθρωπο, πάμε πίσω στο σπίτι, εκεί είναι η θέση σου.

Ποια είναι η στάση της Πολιτείας απέναντι στη διανόηση και στους διανοούμενους;

Στη Γαλλία, το Κράτος και τα ΜΜΕ είναι εξαιρετικά καλοπροαίρετα προς τους διανοούμενους. Τους ακούνε, τους προσκαλούνε και τους συμβουλεύονται. Τυπική γαλλική συνήθεια.

Πριν από λίγους μήνες ζήσατε, στη Γαλλία, τον τρόμο. Σήμερα ποια είναι η κατάσταση; Πώς βιώνει ο κόσμος αυτά τα γεγονότα;

Καθημερινά περιμένουμε μια νέα επίθεση. Οι άνθρωποι είναι διχασμένοι ανάμεσα στον φόβο και στη λήθη. Πολλοί θα ήθελαν να δουν αυτή την κατάσταση να τελειώνει και να ενδώσουμε σε όλες τις απαιτήσεις των τρομοκρατικών ομάδων. Φυσικά, αυτό δεν είναι δυνατόν.

Η Γαλλία είχε πάντα εξαιρετική σχέση με την Ελλάδα. Πού οφείλεται αυτό το δέσιμο των δυο λαών;

Θυμάμαι ότι οι Ρομαντικοί ήθελαν να βοηθήσουν τον ελληνικό λαό να απαλλαγεί από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Πρόεδρος Ζισκάρ ντ’ Εστέν, στη δεκαετία του ’70, μετά την πτώση της Χούντας των συνταγματαρχών, βοήθησε τον νέο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας να επιστρέψει στην Αθήνα. Αυτή είναι μια παλιά ιστορία. Την ίδια στιγμή, η Αρχαία Ελλάδα είναι το λίκνο του πολιτισμού μας. Έμαθα αρχαία ελληνικά στο σχολείο με μεγάλη ευχαρίστηση. Η Γαλλία και η Ελλάδα ανήκουν και οι δύο στον μεσογειακό πολιτισμό. Μοιραζόμαστε την ίδια την τέχνη της ζωής, την ίδια αγάπη για το φως, την αρμονία και το μέτρο. Το ελληνικό θαύμα πρέπει να συνεχιστεί.

Έχετε επισκεφθεί την Ελλάδα αρκετές φορές. Ποιες ήταν οι εντυπώσεις σας από την τελευταία φορά;

Παρά την κρίση και την αυξανόμενη φτώχεια, βρήκα μια νέα εμπιστοσύνη, η οποία δεν υπήρχε πριν. Οι αντιξοότητες μπορεί να σε σκοτώσουν, αλλά και να σε κάνουν δυνατότερο. Η Ελλάδα πρέπει να περάσει μέσα από βαθιές μεταρρυθμίσεις, αυτό είναι αλήθεια. Αλλά πάντα ήμουν αντίθετος με τη γερμανική στάση, που ήθελε να εκδιώξει την Ελλάδα από τη ζώνη του ευρώ. Η Ευρώπη έχει μερίδιο της ευθύνης στην οικονομική κρίση της χώρας σας. Αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί με έναν πολιτισμένο τρόπο. Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα δεν θα είναι Ευρώπη πλέον. Είστε απαραίτητοι για όλους μας.

[Ευχαριστίες για τη μετάφραση στον κ. Χρήστο Γεωργιάδη, καθηγητή Αγγλικής Φιλολογίας.]

Ένας καλός γιος
Πασκάλ Μπρυκνέρ
μετάφραση: Γιάννης Στρίγκος
Πατάκης
244 σελ.
ISBN 978-960-16-6381-4
Τιμή € 11,50

Πηγή : diastixo.gr