Παιδικά-Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου: «Το κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών» κριτική της Ελένης Χωρεάνθη

Η Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου είναι φιλόλογος και συγγραφέας. Γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει στο Αγρίνιο, όπου εργάζεται ως καθηγήτρια. Είναι μια καταξιωμένη συγγραφέας με έντονους κοινωνικούς προβληματισμούς, σαφής, ρεαλιστική και σταθερή στις απόψεις της, στον τρόπο σκέψης, αντιμετώπισης και διαχείρισης των θεμάτων που πραγματεύεται συγγραφικά. Η ευανάγνωστη, αναγνωρίσιμη γραφή της, ωστόσο, δεν στερείται τρυφερότητας και λυρισμού.

Οι κεντρικοί ήρωές της είναι παιδιά, δεν λείπουν όμως και οι μεγάλοι, άλλοτε με θετικό και ενίοτε με αρνητικό ρόλο, ίσαμε τα όρια τραγωδίας. Οι προβληματισμοί της είναι ανθρωποκεντρικοί. Την απασχολεί ο άνθρωπος και τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, οι διαπροσωπικές και διανθρώπινες σχέσεις, με κέντρο πάντα ή σχεδόν πάντα το παιδί και τον έφηβο. Έχει γράψει ποιήματα για μικρούς και μεγάλους, διηγήματα, θέατρο, μυθιστορήματα ιστορικά, σύγχρονου κοινωνικού προβληματισμού και αστυνομικά. Για πολλά από τα έργα της έχει τιμηθεί με βραβεία και επαίνους σε πανελλήνιους διαγωνισμούς και από σωματεία.

Οι προβληματισμοί της είναι ανθρωποκεντρικοί. Την απασχολεί ο άνθρωπος και τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, οι διαπροσωπικές και διανθρώπινες σχέσεις, με κέντρο πάντα ή σχεδόν πάντα το παιδί και τον έφηβο.

Με το Κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών μεταφέρει τη δράση στη μακρινή Κίνα, κάπου πίσω από μεγάλα βουνά, σε κάποιο «κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών», όπου τρυφερά χεράκια ανήλικων παιδιών φτιάχνουν παιχνίδια για τα παιδιά της Δύσης. Επέλεξε μια ακραία περίπτωση εκμετάλλευσης ανήλικων παιδιών για να κάνει σαφές ότι η εκμετάλλευση παιδιών δεν έχει σύνορα τοπικά, δεν έχει όρια και ιδεολογικά κωλύματα, και να καταγγείλει με τον πιο πρόσφορο τρόπο την «παιδική εργασία». Μας ταξιδεύει πολύ μακριά, ίσαμε τα βουνά της πολυάνθρωπης εκείνης χώρας, και μας μπάζει στο «κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών», σε μια μακρόστενη αίθουσα, συγκεκριμένα, όπου εργάζονται παράνομα «πενήντα νοικιασμένα παιδιά» κάτω από άθλιες συνθήκες, χωρίς να ξέρουν πού βρίσκονται ούτε πώς έφτασαν εκεί. Το μόνο που ξέρουν είναι ότι «πρέπει να υπακούουν στις εντολές του αρχιεργάτη Κι-Μπουν, να δουλεύουν ασταμάτητα και να δέχονται τις βουρδουλιές του επιστάτη Λι. Το πιο απογοητευτικό είναι ότι οι ίδιοι οι γονείς παιδιών σε απομακρυσμένα χωριά ορεινών περιοχών, για να ζήσουν τις οικογένειές τους σε περιόδους μεγάλης ανάγκης όταν ψοφάνε τα ζώα τους, νοικιάζουν τα παιδιά τους στον κάθε αρχιεργάτη, εδώ τον Κι-Μπουν, ο οποίος τα έχει στη δούλεψή του.

Το κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών είναι μυθιστόρημα υψηλών, θα έλεγα, προδιαγραφών στο είδος του. Η ιστορία στην ανέλιξή του δομείται βασικά σε δύο παράλληλα επίπεδα, σε δύο χώρους εκ διαμέτρου αντίθετους και αντιμαχόμενους: στο εργοστάσιο παιχνιδιών, όπου τα πενήντα ενοικιαζόμενα παιδιά εξαναγκάζονται να δουλεύουν κάτω από άθλιες ως απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, με αμοιβή μια ρυζόπιτα την ημέρα και μισό νόμισμα. Με το άλλο μισό νόμισμα που κατακρατείται από κάθε παιδί ξεπληρώνεται η προκαταβολή που πήρε ο πατέρας του κατά τη συμφωνία της ενοικίασης. Και οι συνθήκες του ύπνου είναι επίσης άθλιες. Ωστόσο, τόσο ο Χουάνγκ-Σιάο, όσο και τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια του και τα άλλα παιδιά είναι ευχαριστημένα, διότι αν τα είχαν στείλει στους βάλτους θα ήταν πολύ χειρότερα. Ακόμα κι όταν οι Αρχές επεμβαίνουν, τα ίδια τα παιδιά δηλώνουν ότι προτιμούν να εργάζονται! Όμως το χωριό τους, οι ομορφιές της φύσης, τα ζώα τους, υπάρχουν στη μνήμη τους ως μακρινή ανάμνηση.

Τα πράγματα αλλάζουν όταν ο Μουτάφ, ένα παιδί αγνώστων στοιχείων, που δεν ξέρει κανείς πώς και από πού έχει φτάσει εκεί, που δεν μιλάει την ίδια γλώσσα με τα πενήντα νοικιασμένα παιδιά, που κουβαλάει στον σάκο του ένα κρυμμένο μυστικό, καταφέρνει να οργανώσει και να πραγματοποιήσουν μια ηρωική απόδραση. Από δω αρχίζει μια μεγάλη περιπέτεια μέσα στα άγρια βουνά γεμάτη απρόοπτα, με πολλή δράση, μια ανακυκλούμενη περιπέτεια με άγριες ενίοτε ανακαλύψεις, όπως ο σκελετός γυναίκας, μητέρας ενός παιδιού που είχε χαθεί στα βουνά, ένα παρατημένο κάρο σε σπήλαιο, υφίστανται ταλαιπωρίες, πέφτουν σε χιονοθύελλα, αλλά δεν χάνουν τον προσανατολισμό τους ίσαμε που, κάπου μακριά, στα ριζά των βουνών διακρίνουν ένα φως, σημάδι πως έχουν φτάσει σε κάποιο χωριό, σ’ ένα σχολείο όπου τα περιμένει μια μεγάλη έκπληξη.

Πρόκειται για ολοκληρωμένο έργο, με αρχή, μέση και τέλος, ευανάγνωστο, γλαφυρό, η γλώσσα άψογη λογοτεχνικά, ζωντανή, ισόρροπη, χωρίς εντυπωσιακούς, άσκοπους πειραματισμούς, ουσιαστική.  

Εκεί ένας φωτισμένος δάσκαλος, ο Μι-Γουάνγκ, αγωνίζεται να μαζέψει τα παιδιά του χωριού στο σχολείο μετά τη δουλειά στα χωράφια και να τα μάθει γράμματα, γι’ αυτό «αποστέλλει επίσημη αναφορά στον Επόπτη Παιδικής Εργασίας», κάνει ό,τι μπορεί. Παρά τις αντιδράσεις των Αρχών και χωρίς βιβλία και γραφική ύλη, προσπαθεί με διηγήσεις ιστοριών, με εικόνες, να μυήσει έστω και ένα παιδί στη γοητεία της ανάγνωσης και της γραφής. Ο ίδιος φτιάχνει τα δώρα που θα μοιράσει στα παιδιά μεταμφιεσμένος σε αγαθό Νάνο, σε Αϊ-Βασίλη, για να τους δώσει χαρά και κίνητρο για να τα φέρει στο σχολείο…

Η απόδραση των παιδιών παίρνει δημοσιότητα, γίνεται πρώτο θέμα στον ημερήσιο Τύπο, παίρνουν είδηση οι γονείς, αναστατώνεται ο κόσμος. Έτσι, το όνειρο του μικρού Χουάνγκ-Σιάο και των άλλων παιδιών να ξεφύγουν από τη δυσβάστακτη μοίρα τους γίνεται πραγματικότητα.

Η έμπειρη και αισθαντική συγγραφέας καταφέρνει να κάνει την καταγγελία ανάγλυφα πειστική μέσα στις 159 σελίδες του μυθιστορήματος. Να φέρει τη δράση στα σωστά επίπεδα και να οδηγήσει την αφήγηση στον στόχο της: στο ξημέρωμα μιας καινούριας μέρας με την επιστροφή των παιδιών στην ελευθερία που συμπίπτει με την αλλαγή του χρόνου συμβολικά και πραγματικά. Καταλήγει σε λύση του δράματος και κάθαρση, όπως συμβαίνει στην αρχαία τραγωδία.

Πρόκειται για ολοκληρωμένο έργο, με αρχή, μέση και τέλος, ευανάγνωστο, γλαφυρό, η γλώσσα άψογη λογοτεχνικά, ζωντανή, ισόρροπη, χωρίς εντυπωσιακούς, άσκοπους πειραματισμούς, ουσιαστική. Οι λέξεις και οι φράσεις της είναι καίριες και περιεκτικές, εκφράζουν συγκεκριμένα πράγματα. Δεν καταφεύγει σε περιττολογίες για υποστυλώματα. Η γνώση της ελληνικής γλώσσας σε όλα τα επίπεδα της εξελικτικής της πορείας, η κυριαρχία και η σωστή αντιμετώπιση και χρήση της, είναι το ακαταμάχητο εργαλείο της συγγραφέως. Ακολουθεί τα κλασικά πρότυπα, χρησιμοποιεί τις δυνατότητες που παρέχει ο δοκιμασμένος τρόπος σύνθεσης μιας μυθιστορίας. Στήνει το σκηνικό της δράσης των ηρώων με γνώση και μαεστρία, ανάλογα με τις απαιτήσεις πλοκής και ανέλιξης του έργου της.

Το Κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών καταγγέλλει με εύσχημο τρόπο ένα πρόβλημα, δυστυχώς διαχρονικό, την εκμετάλλευση των παιδιών τόσο από γονείς, όσο και από ανάλγητους εργοδότες, που μεταχειρίζονται τα παιδιά εχθρικά ως απάνθρωπα. Και να προσθέσω ότι το έργο αντέχει σε πολλές, διαφορετικές αναγνώσεις και προσφέρεται για θεατρική και κινηματογραφική μεταφορά.

Το κρυμμένο εργοστάσιο παιχνιδιών
Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου
εικονογράφηση: Ίρις Σαμαρτζή
Πατάκης
161 σελ.
ISBN 978-960-16-5066-1
Τιμή € 7,90

Πηγή : diastixo.gr