Ο Σπύρος Κουζινόπουλος σε α’ πρόσωπο

2019-02-01 19:51

Στο βιβλίο μου Σελίδες Κατοχής συγκέντρωσα και προσπαθώ να παρουσιάσω, ύστερα από πολυετή έρευνα και με βάση μαρτυρίες και ανέκδοτο αρχειακό υλικό, εννέα διαφορετικές ιστορίες για την περίοδο της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Μακεδονία. Περιγράφοντας άγνωστες λεπτομέρειες για την είσοδο στην πόλη των γερμανικών στρατευμάτων, στις 9 Απριλίου 1941, καθώς επίσης μερικές από τις πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας που έλαβαν χώρα στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, αλλά και ένα πλήθος στοιχείων και μαρτυριών, εν πολλοίς άγνωστων στο ευρύ κοινό, σχετικών με διάφορα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκείνη την περίοδο στη μακεδονική μητρόπολη.

Τι ακριβώς συνέβη κατά την είσοδο των κατακτητών, τι ρόλο έπαιξε το κινητό τυπογραφείο που πάνω σε ένα περίεργο όχημα ακολουθούσε τα γερμανικά τανκς; Ποια κτίρια επιτάχθηκαν από τους χιτλερικούς και για ποια χρήση, ποιοι ήταν οι τόποι βασανιστηρίων και εξόντωσης και πώς μαρτύρησαν σ’ αυτά τα σκοτεινά κολαστήρια εκατοντάδες πατριώτες – αυτά είναι τα θέματα των πρώτων κεφαλαίων. Ακολουθούν κεφάλαια αφιερωμένα σε κάποιες από τις ομαδικές εκτελέσεις που σημάδεψαν ανεξίτηλα το σώμα της πόλης, καθώς και στο πώς οι Θεσσαλονικείς πέρασαν τη δοκιμασία της φοβερής πείνας, ενώ στη συνέχεια, σε ξεχωριστές ενότητες, παρουσιάζονται μερικές συγκλονιστικές πράξεις αντίστασης στον κατακτητή: οι μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις για να αποτραπεί η βουλγαρική επέκταση στη Μακεδονία, οι διαδηλώσεις για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου κάτω από την μπούκα των γερμανικών πολυβόλων, τα μαχητικά συλλαλητήρια που ανάγκασαν τους Γερμανούς να αποσύρουν το μέτρο της πολιτικής επιστράτευσης, η ιστορία ενός διπλού σαμποτάζ, καθώς και δύο μυθιστορηματικές αποδράσεις από τα χιτλερικά κάτεργα.

Στο 9ο και τελευταίο κεφάλαιο των Σελίδων Κατοχής επέλεξα να ασχοληθώ με δύο τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, που τα είχε γράψει, τα είχε μελοποιήσει και τα έπαιζε τον τελευταίο χρόνο της Κατοχής στο «Ουζερί Τσιτσάνης», το μαγαζί που διατηρούσε ο μεγάλος βάρδος της λαϊκής μας μουσικής στην οδό Παύλου Μελά της Θεσσαλονίκης. Είχα ακούσει μικρός ότι υπήρχαν αυτά τα δύο τραγούδια, μου το επιβεβαίωσε και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος που τα είχε ακούσει μικρός να παίζονται. Αλλά υπήρξαν και πολλοί άλλοι, που κατά καιρούς έκαναν μνεία σ’ αυτά, όπως ο αδελφός της γυναίκας του Τσιτσάνη, Ανδρέας Σαμαράς, ο Ηλίας Πετρόπουλος, ο Κώστας Βίρβος, ο Κώστας Χατζηδουλής κ.ά., ενώ τα ανέφερε σε ιδιόχειρες σημειώσεις του και ο ίδιος ο Τσιτσάνης, σύμφωνα με τον Σώτο Αλεξίου.

Στα τριάμισι χρόνια της ναζιστικής κατοχής της πατρίδας μας, η Θεσσαλονίκη έγραψε εκατοντάδες, χιλιάδες σελίδες άφθαστου ηρωισμού και πατριωτικού μεγαλείου, με το υπέροχο αντιστασιακό κίνημα που αναπτύχθηκε στην πόλη.

Από τα παιδικά μου χρόνια με συγκινούσαν ιδιαίτερα οι ιστορίες που είχαν σχέση με την κατοχική περίοδο, γι’ αυτό και το περισσότερο χαρτζιλίκι από τους γονείς μου το ξόδευα για να προμηθεύομαι κάθε εβδομάδα τα τεύχη του «Μικρού Ήρωα», ρουφώντας τα κατορθώματα κατά των χιτλερικών κατακτητών του Γιώργου Θαλάσση, του Σπίθα, της Κατερίνας και των άλλων παιδιών.

Άρχισα να ασχολούμαι συστηματικά με την έρευνα για την περίοδο του μεσοπολέμου, της γερμανικής Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή της Μακεδονίας αμέσως μετά τη μεταπολίτευση, διαπιστώνοντας ότι υπήρχε ένα τεράστιο κενό στην ιστοριογραφία για την ταραγμένη δεκαετία 1935-1945, μία εποχή που μέχρι τότε θεωρούνταν περίπου ως ταμπού. Πολλοί για εμένα οι λόγοι: Η πολύ σκληρή ναζιστική Κατοχή, το Ολοκαύτωμα και το πλιάτσικο των εβραϊκών περιουσιών, η πείνα, οι πολυσέλιδοι κατάλογοι με τα ονόματα των «πλουτισάντων επί Κατοχής», οι συμμορίες των δωσιλογικών Ταγμάτων Ασφαλείας, η συνεργασία των «ελίτ» της πόλης με τους κατακτητές. Καθώς επίσης το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη υπήρξε η μοναδική μεγάλη πόλη της χώρας που απελευθερώθηκε με την είσοδο των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, αλλά και ότι εδώ επίσης σημειώθηκε το μοναδικό φαινόμενο της επί 2,5 μήνες «ΕΑΜοκρατίας». Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια, πολλοί άξιοι ιστορικοί άρχισαν να ασχολούνται με αυτή την περίοδο και να φωτίζουν επιτυχώς πτυχές της.

Στα τριάμισι χρόνια της ναζιστικής κατοχής της πατρίδας μας, η Θεσσαλονίκη έγραψε εκατοντάδες, χιλιάδες σελίδες άφθαστου ηρωισμού και πατριωτικού μεγαλείου, με το υπέροχο αντιστασιακό κίνημα που αναπτύχθηκε στην πόλη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η πρωτεύουσα του μακεδονικού ελληνισμού αποτέλεσε τη μήτρα του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης, καθώς εδώ δημιουργήθηκε, έναν μόλις μήνα μετά την εισβολή των κατοχικών στρατευμάτων, η οργάνωση «Ελευθερία», η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ελλάδα και μία από τις πρώτες σε ολόκληρη την κατεχόμενη από τους ναζί Ευρώπη.

Η Θεσσαλονίκη πότισε δυσανάλογα το δέντρο της λευτεριάς. Οι χίλιοι πεντακόσιοι και πλέον εκτελεσμένοι από τους χιτλερικούς κατακτητές, οι εκατοντάδες δολοφονημένοι από τους δωσίλογους συνεργάτες τους, οι χιλιάδες βασανισμένοι και οι δεκάδες χιλιάδες τυραννισμένοι και νεκροί από την πείνα, το κρύο και τις στερήσεις, γεμίζουν πλήθος αιματοβαμμένων σελίδων στην ιστορία της Κατοχής. Και, βέβαια, η εξόντωση των 50.000 περίπου Εβραίων της πόλης στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης θα αποτελεί για πάντα ένα μελανό στίγμα στην ιστορία της Θεσσαλονίκης και της χώρας, κορυφαίο παράδειγμα για τα εφιαλτικά δεινά που σέρνουν πίσω τους ο φασισμός και ο πόλεμος.

Στο τέλος της έκδοσης παρατίθεται ένα πλούσιο, ανέκδοτο εν πολλοίς υλικό: έγγραφα και φωτογραφίες εκείνης της ζοφερής περιόδου που τεκμηριώνουν την έρευνά μου και αποκαλύπτουν άγνωστες λεπτομέρειες τόσο για τις ενέργειες των κατακτητών, όσο και για τις ηρωικές πράξεις, την τόλμη, την αυτοθυσία και το θάρρος των αγωνιστών του αντιστασιακού έπους στη Βόρεια Ελλάδα.

Καταλήγοντας, πρέπει να διευκρινίσω ότι τα όσα εξιστορούνται στο βιβλίο μου καλύπτουν ένα μικρό μόνο μέρος του ηρωισμού που επέδειξε η κατεχόμενη Θεσσαλονίκη και του αίματος που χύθηκε στην πόλη για την αποτίναξη της σκλαβιάς. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν πολλές ακόμη σελίδες που θα μπορούσαν να γεμίσουν το βιβλίο της Κατοχής. Γι’ αυτό, άλλωστε, όπως αναφέρω στον πρόλογο των Σελίδων Κατοχής, η έρευνα συνεχίζεται.

 

Σελίδες Κατοχής
Τα βασανιστήρια, οι ομαδικές εκτελέσεις, οι μεγάλες αποδράσεις, η πείνα, οι μαχητικές διαδηλώσεις και δύο τραγούδια για την αντίσταση
Σπύρος Κουζινόπουλος
Ιανός
296 σελ.
ISBN 978-618-5141-56-1
Τιμή €14,40

 

 

 

πηγή : diastixo.gr