Νίκος Δαββέτας: «Ωστικό κύμα» κριτική του Χρίστου Παπαγεωργίου

2016-11-09 12:24

Ένας σοβαρός ποιητής και πεζογράφος, ο οποίος σε κάθε του εμφάνιση ταρακουνά τα λιμνάζοντα ύδατα με τα άκρως ενδιαφέροντα πονήματά του, μπορεί και να μην είναι μεγάλος, μέγιστος ή τεράστιος, μπορεί να μην αγγίζει την τελειότητα –ποιος αλήθεια εκτός των κλασικών το έχει αυτό πετύχει–, μπορεί να μην αφήνει την πένα του να απλωθεί σε μακροσκελείς αναλύσεις –τέτοιες που το μυθιστόρημα ανηλεώς προτάσσει–, είναι όμως ιδιόμορφος, είναι μινιμαλιστής, είναι ιδιαίτερος και δεν είναι άλλος απ' τον μεστό δημιουργό Νίκο Δαββέτα. Και γιατί το λέμε αυτό: Διότι στο τελευταίο του πεζό κείμενο ασχολείται με ένα θέμα το οποίο δεν έχει ακόμη περατωθεί, που βρίσκεται εν εξελίξει, στο οποίο ίσως μας προκύψουν και άλλα επεισόδια και γεγονότα στη συνέχεια, και, καταθέτοντας τώρα το έργο του, υπάρχει πιθανότητα να χάσει θανάτους ή τραυματισμούς, κοινωνικούς ή πολιτικούς, σωματικούς ή ψυχολογικούς, και που, τέλος, ο πόλεμος αυτός που ξέσπασε ανάμεσα στους Τζιχαντιστές και στη Δύση μπορεί να κρατήσει καιρό πολύ, να έχουμε και άλλα πλάνα, και άλλες καταστροφές και ίσως εκεί που δεν το περιμένει κανείς, ξεπερνώντας το Λονδίνο, το Παρίσι ή τις Βρυξέλλες που σήμερα αποτελούν τους πρωταρχικούς στόχους. Άρα, ασχολούμενος ο Δαββέτας με ένα τέτοιο τρομοκρατικό χτύπημα –ασχέτως αν οι δυτικές χώρες έχουν κάνει εγκλήματα στην περιοχή, έχουν εκκινήσει πολέμους, έχουν σκοτώσει αμάχους, έχουν ισοπεδώσει κτίρια, ακόμη και νοσοκομεία–, μπαίνει για τα καλά σε ένα κάδρο, με την απόσταση τη γεωπολιτική, όχι όμως τη χρονική, μέσα απ’ το οποίο σημαδεύει με τον τρόπο του έναν Έλληνα φοιτητή που ασπάστηκε τον Ισλαμισμό, παίρνοντας μέρος σε μια τρομοκρατική ενέργεια στο μετρό του Λονδίνου, και τελικώς καταλήγει φύλλο και φτερό, εντελώς διαμελισμένος και προφανώς αδικαίωτος και πλανημένος. Ο Δαββέτας δεν εστιάζει στον νεαρό φοιτητή, αλλά στη μητέρα του, η οποία πλέον μετά το συμβάν ζει μια ζωή απάρνησης καθώς, χωρισμένη και εξουθενωμένη, καταφεύγει στο εξοχικό της αδερφής της, και μετά από ατέλειωτες ώρες προσβολών από αστυνομικές και άλλες αρχές πηγαίνει με τον τελευταίο Αλβανό που βρίσκεται στην Ελλάδα, ένα ερωτικό ερείπιο, και μένει έγκυος, θέλοντας προφανώς να ξαναγεννήσει ένα αγόρι στη θέση εκείνου που έφυγε, στη θέση εκείνου που δεν την κατάλαβε ποτέ, στη θέση εκείνου ο χαμός του οποίου στάθηκε όχι μόνο χτύπημα οδυνηρό αλλά πολύ περισσότερο δραματική εξέλιξη, άνευ όρων, άνευ αιτιών ή ορίων.

Ένα πολιτικό βιβλίο, το οποίο στηρίζεται στο πιο ενδιαφέρον θέμα της εποχής μας, παράλληλα με το προσφυγικό, αυτό της τρομοκρατίας, στα χέρια ενός συγγραφέα ο οποίος δεν έμαθε ούτε να μασά τα λόγια του ούτε να κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του.

Μυθιστόρημα χαρακτηρίζει ο πεζογράφος Νίκος Δαββέτας το εγχείρημά του, ας μου επιτραπεί όμως να πω πως πρόκειται για μια εκτεταμένη νουβέλα. Και πάλι, γιατί το λέω αυτό: Διότι το έργο είναι δομημένο με μικρά κεφάλαια, αφοπλιστικά, σύντομα, περιεκτικά, που μόνο στη νουβέλα συναντώνται, μαζί με ολόκληρη την υπόλοιπη συλλογιστική αυτού του μικρού σε έκταση, μεγάλου όμως σε αξία είδους του πεζού λόγου. Και γιατί –χρησιμοποιώντας ο δημιουργός την άλλη του ιδιότητα, την ποιητική– τα μικρά κεφάλαια υλοποιούνται με γνήσια ποιητική τέχνη, όπως η νεφελώδης ατμόσφαιρα, η όποια δυσκολία πρόσληψης, το διφορούμενο ύφος, η τεχνική γραφής, δηλαδή, που συγγενεύει και με την ποίηση. Άρα, κατά τη γνώμη μου, έχουμε μια νουβέλα άκρως ρεαλιστική, που μπορεί να συμβεί στον καθένα, που όλοι έχουμε λίγο ως πολύ παρόμοιες εμπειρίες –έστω και μικρότερου βεληνεκούς, έστω και εντός συνόρων–, που φαίνεται από μακριά η τεράστια δυναμική της, που δίνεται όμως με ποιητικούς ρυθμούς, με ποιητικά δεδομένα, εν κατακλείδι, με όσο το δυνατόν περισσότερη ασάφεια – που δεν σημαίνει πως θα εισχωρούσαν αφηγηματικά χάσματα ή κενά, το αντίθετο, με γραμμική αφήγηση που σέβεται χρονικά την ιστορία και την αναπαριστά, με όλο το λογοτεχνικό ψεύδος, ως αληθινή.

Έγινε νομίζω αντιληπτό το μέγεθος –απ’ ό,τι προηγήθηκε στο κείμενο– του συγκεκριμένου βιβλίου, το οποίο, χωρίς ενδοιασμούς, ως έξοχο που είναι, συγκαταλέγεται άμεσα στα καλύτερα των τελευταίων χρόνων. Ο πολιτικός χαρακτήρας του Δαββέτα, που έγινε εμφανής από τα πρώτα του έργα, είναι τέτοιος που καλύπτει μέρος της νουβέλας∙ βοηθά ακόμη και η επιλογή της Δέσποινας να μείνει έγκυος από ένα τομάρι ερωτικής παρέκκλισης να είναι πολιτική επιλογή, καθώς στο υπόλοιπο γινόμαστε μάρτυρες της συναισθηματικής χροιάς της ηρωίδας, η οποία παιδεύεται, πνίγεται, αγωνιά και ξεσπά με τον συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος αποτελεί πράξη για άλλους συντηρητική και για άλλους προοδευτική και προχωρημένη. Είναι λοιπόν ο Δαββέτας κατεξοχήν πολιτικός δημιουργός; Θα έλεγα ασφαλώς, σε σημείο μάλιστα που όλα τα άλλα στοιχεία τα οποία ο ίδιος ως αντιστάθμισμα χρησιμοποιεί έχουν δευτερεύοντα ρόλο, παρότι φαίνεται να τον απασχολούν στο ίδιο επίπεδο. Άρα, ένα πολιτικό βιβλίο, το οποίο στηρίζεται στο πιο ενδιαφέρον θέμα της εποχής μας, παράλληλα με το προσφυγικό, αυτό της τρομοκρατίας, στα χέρια ενός συγγραφέα ο οποίος δεν έμαθε ούτε να μασά τα λόγια του ούτε να κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του, γίνεται οδηγός κατάκτησης πραγμάτων που δεν είναι όλοι σε θέση να αντιληφθούν, που δεν είναι όλοι σε θέση να αναλύσουν.

Ωστικό κύμα
Νίκος Δαββέτας
Πατάκης
157 σελ.
ISBN 978-960-16-6901-4
Τιμή: €8,50

 

 

Πηγή : diastixo.gr