Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

2017-06-07 09:31

 

Ο Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης γεννήθηκε στον Βάμο Αποκορώνου και φοίτησε εκεί στο εξατάξιο Γυμνάσιο. Απέκτησε το πτυχίο της Νομικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άσκησε τη δικηγορία από το 1978 σε Αθήνα, Ηράκλειο και από το 1980 στα Χανιά. Διετέλεσε Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βάμου από το 1980 ως το 1990. Είναι Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών & Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» από την ίδρυσή του το 2000. Διατελεί Αντιπρόεδρος του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αγία Σοφία» από το 1990. Έχει συγγράψει δύο βιβλία με τίτλους: i) Ελευθέριος Βενιζέλος και Μακεδονία, 1914-1918: Η σημασία της μάχης του Σκρα (Μια επισκόπηση), Χανιά 2008 και ii) Eleftherios K. Venizelos: A biography, Chania 2006. Επίσης έχει επιμεληθεί διάφορες εκδόσεις με θέματα ιστορικά.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής της μελέτης σας Ελευθέριος Βενιζέλος: Σελίδες μιας πολυτάραχης ζωής;

Αυτό που επιδιώκουμε με την έκδοση αυτή είναι να δοθεί η δυνατότητα στο ευρύ κοινό, μέσα από μια απλή και συνοπτική εξιστόρηση, με την αξιοποίηση πλούσιου φωτογραφικού υλικού από το Αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», να σχηματίσει μια εικόνα της ζωής, του έργου και της εποχής του μεγάλου πολιτικού.

Γιατί ήταν πολυτάραχη η εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου;

Είναι η πιο «γεμάτη», η πλέον συμπυκνωμένη από γεγονότα εποχή της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Επαναστάσεις, εσωτερικές διαιρέσεις, στρατιωτικά κινήματα, δολοφονικές απόπειρες, πόλεμοι, απελευθέρωση της μισής ελληνικής επικράτειας από την τουρκική κατοχή. Επιπλέον, μεγάλες θεσμικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, που καθιέρωσαν το κράτος Δικαίου και απάλλαξαν την ελληνική κοινωνία από αναχρονιστικά δεσμά αιώνων. Και βεβαίως ο ίδιος ο Βενιζέλος είναι ο πρωταγωνιστής, που άλλαξε τον χάρτη της Ελλάδας, διαμόρφωσε σύγχρονο κράτος και σφράγισε θετικά τη μοίρα του ελληνικού λαού.

Ο υπεύθυνος ηγέτης που στέκεται με ευθύνη και ρεαλισμό απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της χώρας του δεν σημαίνει ότι έχει υποστεί κάποια μετάλλαξη ή έχει απαρνηθεί τις ιδέες του. Το πολιτικό του όραμα, οι ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις του και οι εμπνευσμένες επιλογές του στην εξωτερική πολιτική φανερώνουν ότι έμεινε επαναστάτης μέχρι το τέλος της ζωής του.

Πολλοί λένε ότι άλλος είναι ο Βενιζέλος μέχρι την επανάσταση του Θερίσου και άλλος μετά, που εξελίχθηκε ως πρωθυπουργός της χώρας. Ποια είναι η γνώμη σας;

Ο υπεύθυνος ηγέτης που στέκεται με ευθύνη και ρεαλισμό απέναντι στα μεγάλα προβλήματα της χώρας του δεν σημαίνει ότι έχει υποστεί κάποια μετάλλαξη ή έχει απαρνηθεί τις ιδέες του. Το πολιτικό του όραμα, οι ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις του και οι εμπνευσμένες επιλογές του στην εξωτερική πολιτική φανερώνουν ότι έμεινε επαναστάτης μέχρι το τέλος της ζωής του.

Ο Βενιζέλος υπήρξε ονειροπόλος, αλλά και ρεαλιστής. Υπάρχουν όμως και άγνωστες πτυχές της προσωπικότητάς του;

Αναμφισβήτητα υπάρχουν. Ήταν μια πολυσύνθετη προσωπικότητα, που όσο μελετάς τη ζωή και το έργο του, συνεχώς ανακαλύπτεις νέα στοιχεία και εκπλήσσεσαι διαρκώς. Οι ιστορικοί, οι ερευνητές, οι φιλίστορες θα εξακολουθήσουν για πολλά χρόνια να ερευνούν και να ανακαλύπτουν άγνωστες και συναρπαστικές πτυχές της πολυσύνθετης προσωπικότητάς του.

Η σχέση του με τον βασιλιά Κωνσταντίνο ήταν άσχημη. Αυτό οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό. Ποιος από τους δυο έφταιγε κατά τη γνώμη σας;

Το κεφάλαιο του Εθνικού Διχασμού εξακολουθεί και σήμερα να προκαλεί έντονο ενδιαφέρον. Από την πλευρά του Βενιζέλου, η αντίθεση προς τον Κωνσταντίνο δεν είχε προσωπικό χαρακτήρα. Σε τελευταία ανάλυση, ο Βενιζέλος ήταν εκείνος που βρήκε το 1910 τον τότε διάδοχο Κωνσταντίνο παραγκωνισμένο από τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο και, παρά τις σφοδρές αντιδράσεις, τον επανέφερε στην ηγεσία του στρατού. Η μετέπειτα συμπεριφορά του βασιλιά πλέον Κωνσταντίνου απέναντί του είχε όλα τα χαρακτηριστικά της αγνωμοσύνης. Όμως η αντίθεσή τους είχε βαθύτερα αίτια. Ο Βενιζέλος αντιτάχθηκε στην απόπειρα των ανακτόρων να επιβάλουν τον μοναρχικό απολυταρχισμό και τη φιλογερμανική «ουδετερότητα» κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, που θα οδηγούσε τη χώρα στην καταστροφή. Η επιλογή του Βενιζέλου να εισέλθει η χώρα στον πόλεμο στο πλευρό των Δυνάμεων της Αντάντ δικαιώθηκε. Την επαύριο του πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε στο στρατόπεδο των νικητών.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε μεγάλο κύρος στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών σέβονταν τη γνώμη του. Πώς κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους;

Ο τότε υπουργός των Εξωτερικών της Ρουμανίας Ιονέσκο είχε πει ότι το «μυστικό» όπλο του Βενιζέλου, η «ωραιότερη των αρετών του», ήταν η ειλικρίνεια, η «λατρεία της αλήθειας».

Ο Βενιζέλος ακολούθησε τις προτάσεις της Αντάντ και έστειλε τον ελληνικό στρατό στη Μικρά Ασία. Δεν φοβήθηκε ότι το εγχείρημά του ήταν δύσκολο; Ή ήθελε πάση θυσία να πετύχει το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, που θα οδηγούσε στην απελευθέρωση των αλύτρωτων πατρίδων;

Το εγχείρημα πράγματι ήταν δύσκολο. Όμως ακόμα πιο δύσκολη ήταν η θέση εκατομμυρίων Ελλήνων που ήταν καταδικασμένοι να εκδιωχθούν από τις εστίες τους ή να εξοντωθούν από τους Τούρκους. Δεν επρόκειτο για ένα ρομαντικό όραμα αλλά για μια πραγματική ανάγκη σωτηρίας ανθρώπινων ψυχών. Πάντως το «όραμα» έγινε εφιάλτης μετά την εκλογική του ήττα τον Νοέμβριο του 1920.

Γιατί προσπάθησαν τόσες φορές να τον δολοφονήσουν;

Ο Βενιζέλος ήταν ένας μεγάλος ηγέτης. Η παρουσία του στην πολιτική σκηνή, η υπεράσπιση των απόψεών του με όποιο τίμημα, ακόμη και αν αυτές δεν ήταν αρεστές, η σύγκρουσή του με συμφέροντα και παγιωμένες αντιλήψεις, τον καθιστούσαν διαρκώς στόχο όσων ένιωθαν ότι πλήττονται από τις πολιτικές του επιλογές. Ήταν απροσπέλαστο εμπόδιο στα σχέδια των αντιπάλων του, αρκετοί εκ των οποίων έτρεφαν ένα βαθύ μίσος στο πρόσωπό του.

Σημαντικές είναι οι προσπάθειές του για τη δημοτική γλώσσα, αλλά και για την Παιδεία. Eίχαν αποτέλεσμα;

Είχαν σοβαρά και ευεργετικά αποτελέσματα. Ο Βενιζέλος κινητοποίησε και έδωσε ρυθμό στις δυνάμεις του εκπαιδευτικού δημοτικισμού. Ένα ριζοσπαστικό ρεύμα που έβαλε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην εκπαίδευση της χώρας. Οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου 1917-20 θεμελίωσαν την πρώτη μεγάλη αλλαγή στον χώρο της εκπαίδευσης. Εισαγωγή της δημοτικής στα δημοτικά σχολεία και βιβλία για τον μαθητή που όμοιά τους δεν ξαναείδε έκτοτε το σχολείο. Το δεύτερο κύμα των μεταρρυθμίσεων ήλθε την περίοδο 1928-1932. Δεκατρία νομοσχέδια που σηματοδότησαν την αφετηρία μεγάλων αλλαγών, στο τέλος της βενιζελικής τετραετίας αναμόρφωσαν ριζικά ένα εκπαιδευτικό σύστημα με οπισθοδρομικές δομές και αντιλήψεις, ηλικίας ενός αιώνα. Η αλλαγή αυτή θα επαναφέρει τη δημοτική γλώσσα, θα δώσει ορθολογική κατεύθυνση στην εκπαίδευση και θα την προσανατολίσει σε καινοτόμες επιλογές, όπως η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, η σύνδεση του σχολείου με την παραγωγική διαδικασία και την κοινωνία και η στροφή της νεολαίας προς την επαγγελματική εκπαίδευση. Δρομολογήθηκε ταυτόχρονα το μεγαλύτερο πρόγραμμα ανέγερσης κρατικών κτιρίων που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Από την απελευθέρωση από τους Τούρκους μέχρι το 1928, στο διάστημα δηλαδή ενός αιώνα, είχαν κτισθεί 1.474 σχολικά κτίρια. Εντός τεσσάρων ετών (1928-1932) ανεγέρθησαν ή βρίσκονταν στη διαδικασία αποπεράτωσης 3.167 νέα σχολικά κτίρια με 7.286 αίθουσες για τη δημοτική και 716 για τη μέση εκπαίδευση.

Γιατί οι σημερινοί πολιτικοί αναφέρονται πολλές φορές στο όνομα του Βενιζέλου;

Διότι ακόμα και σήμερα αποτελεί ακατάλυτο πρότυπο διαχείρισης των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετώπισε η χώρα στην εσωτερική και στην εξωτερική πολιτική. Οι υποθήκες και οι επιλογές του είναι πάντα επίκαιρες.

Ποια κατά τη γνώμη σας, από τις μελέτες που έχουν γραφεί για τον Κρητικό πολιτικό, μας βοηθά να καταλάβουμε την εποχή του και την ιστορική εξέλιξη της Ελλάδας;

Υπάρχουν πολλές και αξιόλογες. Την επιλογή την αφήνω στους ερευνητές.

Ο Βενιζέλος, ευτυχώς, δεν ίδρυσε πολιτική δυναστεία. Άφησε όμως ένα μεγάλο έργο και πολύτιμες παρακαταθήκες για το μέλλον του λαού του. Το αν επιβιώνουν σήμερα πολιτικές δυναστείες σχετίζεται ασφαλώς και με τις επιλογές του εκλογικού σώματος.

Ο προσωποκεντρισμός έπαιξε μεγάλο ρόλο στη νεοελληνική ιστορία. Συνυφάνθηκε με τη δραστηριότητα των πολιτικών δυναστειών. Εξακολουθεί να έχει παρενέργειες στη ζωή μας ως κατάλοιπο;

Ο Βενιζέλος, ευτυχώς, δεν ίδρυσε πολιτική δυναστεία. Άφησε όμως ένα μεγάλο έργο και πολύτιμες παρακαταθήκες για το μέλλον του λαού του. Το αν επιβιώνουν σήμερα πολιτικές δυναστείες σχετίζεται ασφαλώς και με τις επιλογές του εκλογικού σώματος.

Είσαστε Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Ποιες είναι οι δραστηριότητες του Ιδρύματος;

Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» συστάθηκε το 2000 ως αποτέλεσμα της κινητοποίησης της τοπικής κοινωνίας και κορυφαίων επιστημονικών, πνευματικών και οικονομικών φορέων της χώρας. Η Βουλή των Ελλήνων είναι ιδρυτικό μέλος, έχει θέσει το ίδρυμα υπό τη διαρκή αιγίδα της και ο εκάστοτε πρόεδρός της είναι και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος. Έδρα του είναι η οικία του Ελευθερίου Βενιζέλου, στη Χαλέπα Χανίων, η οποία τον Μάρτιο του 2002 παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα από το Ελληνικό Δημόσιο. Από το 2015 μετά την ανακαίνιση και τη μουσειακή της αποκατάσταση (ΕΣΠΑ – Υπ. Τουρισμού, 2012-2015) λειτουργεί ως σύγχρονο Μουσείο. Επισκέπτες από ολόκληρο τον κόσμο έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν ένα μοναδικό κτίριο, να ενημερωθούν για τη ζωή και το έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου, να κινηθούν στους χώρους, που διατηρούν την αυθεντική τους μορφή, να δουν σπάνια εκθέματα μεγάλης ιστορικής αξίας. Είναι ένα μαγευτικό ταξίδι στον χρόνο που συγκινεί και εμπνέει. Το Ίδρυμα έχει εξελιχθεί σε ένα δυναμικό ερευνητικό και εκπαιδευτικό κέντρο για τον Βενιζέλο και ευρύτερα για τη νεότερη ελληνική ιστορία, χωρίς ιδεολογικές δεσμεύσεις και αγκυλώσεις, χωρίς τοπικούς περιορισμούς. Είναι ένας εξωστρεφής οργανισμός με πολυεπίπεδο έργο. Μόνο ορισμένες αναφορές μπορούν να γίνουν εδώ. Ο ψηφιακός προσανατολισμός του στον τομέα της τεκμηρίωσης και της διάδοσης της πληροφορίας έχει οδηγήσει στην υλοποίηση σημαντικού αριθμού επιστημονικών έργων (ερευνητικών και εκπαιδευτικών) με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Αποτέλεσμα αυτής της δράσης είναι, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ενός ενιαίου ψηφιακού αρχείου για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, με δεκάδες χιλιάδες τεκμήρια διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο μέσω του διαδικτύου. Επίσης, το Ίδρυμα έχει συγκροτήσει εξειδικευμένη βιβλιοθήκη, που καλύπτει μια σειρά από θεματικές που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα του Ιδρύματος αλλά περιλαμβάνει και σπάνιες εκδόσεις. Από το ξεκίνημα της λειτουργίας του το Ίδρυμα δίνει το δυναμικό του «παρών» στον εκπαιδευτικό χώρο με πολυεπίπεδες δράσεις, που ανανεώνονται διαρκώς και αγκαλιάζουν και τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Εκπαιδευτικά προγράμματα, βιωματικές δράσεις, σεμινάρια και οικογενειακά προγράμματα προσαρμοσμένα ειδικά για κάθε μία από τις ομάδες που αφορούν. Επίσης, στη σοφίτα της Οικίας-Μουσείου Ελευθερίου Βενιζέλου λειτουργεί αίθουσα διαδραστικών εκθεμάτων και τεχνολογίας, δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Μαθητές αλλά και επισκέπτες κάθε ηλικίας μαθαίνουν διασκεδάζοντας μέσα από παραδοσιακά αλλά και πρωτότυπα παιχνίδια τεχνολογίας. Επιπλέον, με τη μουσειοσκευή «Μετά φιλικωτάτων αισθημάτων, Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», ένα σύνολο κινητού δανειστικού υλικού σε μορφή βαλίτσας, σχεδιασμένο σύμφωνα με τις βασικές αρχές και τους στόχους των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ιδρύματος, η Οικία-Μουσείο Ελευθερίου Βενιζέλου ταξιδεύει στα σχολεία ολόκληρης της χώρας και της ομογένειας. Η μάθηση γίνεται έτσι μία ευχάριστη εμπειρία. Επίσης, το Ίδρυμα έχει καθιερώσει από το ξεκίνημά του τη διεξαγωγή ετήσιου Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού Δοκιμίου για τους μαθητές της γ΄ γυμνασίου. Οι συμμετοχές από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό είναι πραγματικά συγκινητικές. Οι εκδόσεις του Ιδρύματος, 46 τίτλοι μέχρι σήμερα, απευθύνονται στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στο ευρύτερο κοινό. Ενώ ξεχωριστή θέση κατέχουν οι ξενόγλωσσες εκδόσεις του. Εξάλλου, το Ίδρυμα οργανώνει μεγάλα θεματικά συνέδρια, ημερίδες και εκθέσεις (μόνιμες και περιοδικές) σε ολόκληρη την Ελλάδα και στο εξωτερικό σε συνεργασία με κορυφαίους επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς της χώρας. Η έμπρακτη υποστήριξη του έργου του Ιδρύματος από σημαντικές προσωπικότητες του πνεύματος και η αγάπη του ευρύτερου κοινού πιστοποιούν την πανελλήνια και διεθνή αναγνώρισή του και μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε.

 

Ελευθέριος Βενιζέλος: Σελίδες μιας πολυτάραχης ζωής
Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος»
192 σελ.
ISBN 978-960-9419-08-6
Τιμή: €12
 

Διατίθεται από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) και από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» με αντικαταβολή για όλη την Ελλάδα.

 

 

πηγή : diastixo.gr