Νίκη Τρουλλινού: «Με θέα στο Λεβάντε»

2017-07-03 10:42

Παρότι δεν έχω επισκεφτεί τις χώρες και τις πόλεις που στο παρόν βιβλίο γίνονται αντικείμενο όχι απλώς αναφοράς αλλά, πολύ περισσότερο, κατάθεσης ψυχής, παρότι δεν είμαι εξοικειωμένος με τέτοιου είδους αφηγήματα (που είναι ταυτόχρονα λογοτεχνικά δοκίμια, ταξιδιωτικές εντυπώσεις ή χαρτογράφηση περιοχών), και παρότι η συγγραφέας Νίκη Τρουλλινού επιχειρεί, πέρα από την επίσκεψη την τουριστική, να λειτουργήσει και ως συλλέκτης πληροφοριών, εικόνων, γεγονότων, επεισοδίων ή απλώς γνωρισμάτων (πράγμα που σημαίνει πως πρέπει να την ακολουθήσουμε στα ταξίδια της με τεντωμένες κεραίες), δεν μπορώ παρά να υποκλιθώ στη μαγεία μιας αφήγησης, η οποία σε μια περίπου τριακονταετία μάς κάνει γνωστά όλα τα πολιτικά και κοινωνικά και πολιτισμικά και οικονομικά δεδομένα που χαρακτήρισαν το τόξο του Λεβάντε – δηλαδή τις πόλεις Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Δαμασκός, Βηρυτός, Τελ Αβίβ και Λευκωσία, καθώς επίσης και μέρος της Ανατολίας, γενέτειρα του σημερινού προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας. Κάνοντας αυτά τα ταξίδια, η πεζογράφος Νίκη Τρουλλινού κινείται σε αναζήτηση προγονικών εδαφών αλλά και ενδιαφέροντος γενικότερου (για παράδειγμα, η Βηρυτός, προ και μετά τον Εμφύλιο, προ και μετά τον πόλεμο, αποτελεί σημείο κεντρικό στη γραφή της). Όσον αφορά τις συγκεκριμένες χώρες και πόλεις, στις οποίες και γινόμαστε συμμέτοχοι της ζωής τους, της καθημερινότητάς τους και του πολιτισμού της ανατολικής Μεσογείου, καταφέρνει με πυξίδα τα ποιήματα του Καβάφη, τα Ημερολόγια του Σεφέρη και τις Ακυβέρνητες πολιτείες του Τσίρκα, να γράψει ένα ισότιμο βιβλίο, που καταχωρείται στη μνήμη μας και παράλληλα εντυπωσιάζει και καθορίζει λογοτεχνικά.

Το βιβλίο δεν κρατά κανέναν χρονολογικό ή γεωγραφικό προσδιορισμό, το αντίθετο, τα αφηγήματα παρατίθενται με τη σειρά που η συγγραφέας επισκέφτηκε τους συγκεκριμένους τόπους, άρα μπορούμε να συμπεράνουμε πως η αναρχία του υλικού έχει να κάνει πρωτίστως με ό,τι καινούριο (γιατί όπως ήδη είπαμε υπήρξαν πάνω από ένα ταξίδια σε κάποιες πόλεις) κατέγραφε, ό,τι νέο έμπαινε στα μάτια και τα αυτιά της, στο σώμα ενός βιβλίου που γραφόταν σταδιακά, ό,τι νέο υποσχόταν στην ίδια νέες σελίδες. Παράλληλα, όπως κάνει κάθε σωστός, ας πούμε, υποψιασμένος ταξιδιώτης, η Ιστορία των συγκεκριμένων περιοχών αποτελεί πρώτιστο μέλημά του, ανατρέχει αιώνες πριν σε φύλα ή φυλές που εγκαταστάθηκαν εκεί, με δυο λόγια η Ιστορία γίνεται μοχλός καλύτερης κατανόησης και πληρέστερης ενημέρωσης όσον αφορά τόσο τους τόπους και τους ανθρώπους, όσο και γνώσεις που θα κατατεθούν ως προσωπικό λογοτεχνικό πόνημα αλλά και αυτό που πρέπει να πιστέψεις, από την Ορθοδοξία μέχρι τη λατρεία του Δωδεκάθεου, προκειμένου η αλληλουχία των γεγονότων να συνδέεται με το σήμερα, να δώσει απαντήσεις σε σημερινά προβλήματα, όπως η μαζική φυγή μετά τον Εμφύλιο των Σύρων πολιτών. Η Ιστορία είναι αν όχι το μοναδικό ίσως το πλέον συγκλονιστικό εργαλείο ερμηνείας πολέμων, πολιτικών και θρησκευτικών αναταράξεων, οικονομικών καταρρεύσεων, εμπλοκών και συρράξεων, ακόμη και τρομοκρατικών (έστω όπως τις βιώνουν οι Δυτικοί) ενεργειών, η γνώση της, η εν πάση περιπτώσει αξιοποίησή της είναι η βασική δύναμη για να καταλάβει κανείς τη συνεχιζόμενη προσφυγική και μεταναστευτική εκροή. Και βλέπει η συγγραφέας τους Σύρους πρόσφυγες και τα θύματα της βαρβαρότητας στη Βηρυτό, το Παρίσι της Ανατολίας, και θυμώνει με τον ISIS, και αναζητά τις χαμένες πατρίδες στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη και εξοργίζεται με τον διαμελισμό της Κύπρου και αναζητά ίχνη Ορθοδοξίας στο Ισραήλ, πάντα με βάση την ιστορική της παιδεία, τα καταγεγραμμένα γεγονότα, την απόλυτη σχέση ανθρώπων και παρελθόντος, ανθρώπων και παρόντος, ανθρώπων και (γιατί όχι) μέλλοντος.

Η έμπειρη γραφή της καταξιωμένης πεζογράφου Νίκης Τρουλλινού κυριολεκτικώς και εδώ, εμφανής όσο τίποτα, χωρίς να χάνει τον επαγγελματισμό της, κεντά μικρά αριστουργήματα. Ως γυναίκα συγγραφέας αφήνει ελεύθερα τα αισθητικά της χαρακτηριστικά, γράφει με την ψυχή και όχι με το μυαλό της και συναρπάζει με το κλείσιμο του Λεβάντε, έχοντας πετύχει να κρατήσει τον αναγνώστη σε πλήρη εγρήγορση, έχοντας καταφέρει να τον κάνει να διακρίνει – εν κατακλείδι, έχοντας πετύχει έναν στόχο, που όσο τετριμμένο και αν ακούγεται, μόνο η λογοτεχνία μπορεί να προσφέρει. Η γλώσσα της είναι απλή και κατανοητή (χωρίς να αποφεύγονται δρασκελισμοί, άλματα και θερμομετρικές αποδόσεις), η ατμόσφαιρα όσο οι σελίδες περνάνε γίνεται συγκινησιακή, ενώ το ενιαίο ύφος προκαλεί στιγμές έξαρσης, έκπληξης αλλά και μοιραίας έξαψης, για το τώρα ατόμων με τόσο κοντινά με εμάς στοιχεία. Άρα (και για να ολοκληρώσουμε) η Τρουλλινού εκφράζεται όπως όχι ένας μεγάλος περιηγητής, που καταγράφει τις περιπέτειές του με τρόπο ψυχρό και άνευρο, αλλά ως πεζογράφος, που είδε βαθιά τις ψυχές των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, το πνεύμα τους και παράλληλα την καθημερινότητά τους, αφού δεν πήγε εκεί για να τους καταλάβει ή να τους υποδουλώσει αλλά για να τους ψυχολογήσει και να τους καταγράψει.

Θα κλείσω κάπως διαφορετικά: άκουσα από φίλους που διάβασαν το βιβλίο να διατυπώνεται η άποψη ότι ή λογοτεχνία ή ταξιδιωτικές εμπειρίες – και τα δύο δεν χωράνε στο ίδιο βιβλίο. Θα διαφωνήσω ριζικά: η Τρουλλινού, παρά ίσως το άγχος που την κατείχε ξεκινώντας αυτά τα ταξίδια, κυρίως για το τι θα συναντήσει, παρά τη γυναικεία της φύση που δεν στέκεται και σύμμαχος σε τέτοια εγχειρήματα, παρά τη λογοτεχνική της διαδρομή που θα έμπαινε στο μέσον τροφοδοτώντας ίσως τις πρωθύστερες αποφάσεις της, καταφέρνει να πετύχει έναν άθλο, που και μύθο περιλαμβάνει αλλά και πραγματικότητα, που και παραμύθι εμπεριέχει αλλά και αληθινή ζωή. Έτσι, κάνουμε ένα διάλειμμα απ’ τα ογκώδη μυθιστορήματα που τώρα διαβάζουμε και αφηνόμαστε στα χέρια της, για να μας μιλήσει για την ανατολική Μεσόγειο με τρόπο αληθινά πρωτόγνωρο, με λογοτεχνική αντίληψη μεν, με καταγραφή των σημαντικότερων γεγονότων που απασχόλησαν την περιοχή μας δε. Και να είμαστε σίγουροι πως δεν θα χάσουμε.

 

Με θέα στο Λεβάντε
Νίκη Τρουλλινού
Κέδρος
184 σελ.
ISBN 978-960-04-4807-8
Τιμή: €11,00

 

 

πηγή : diastixo.gr