Νίκη Σαλπαδήμου: «Ένας φίλος… φτερωτός» κριτική του Παναγιώτη Ράπτη

2017-03-14 16:25

Τον Οκτώβριο του 2016 κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο της Νίκης Σαλπαδήμου, Ένας φίλος... φτερωτός από τις εκδόσεις Βεργίνα σε εικονογράφηση του Σπύρου Γούση. Πρόκειται για το δωδέκατο κατά σειρά βιβλίο της Νίκης Σαλπαδήμου, στη χορεία των βιβλίων παιδικής λογοτεχνίας που έχει γράψει την τελευταία εικοσιπενταετία.

Στις σαράντα τέσσερις σελίδες του νέου της βιβλίου, με επιπλέον δέκα σελίδες συναφείς δημιουργικές δραστηριότητες νοηματικής επεξεργασίας του κειμένου, προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια δροσερή, ευρηματική και ενδιαφέρουσα ιστορία, ένα αληθινό παραμύθι (όπως αναφέρεται και σε κάποια σημεία του βιβλίου), που διαβάζεται ευχάριστα από μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, χαρίζοντάς τους στιγμές αναγνωστικής και λογοτεχνικής τέρψης.

Το δεκασέλιδο δραστηριοτήτων δίνει μια διαδραστική διάσταση στο βιβλίο, κινητοποιώντας τους αναγνώστες να ξαναθυμηθούν όσα διάβασαν και να αποτυπώσουν τις εμπειρίες τους από την ανάγνωση του κειμένου στις προτεινόμενες από τη συγγραφέα δραστηριότητες. Οι τελευταίες περιλαμβάνουν ασκήσεις παρατήρησης, δημιουργικής επεξεργασίας του κειμένου, ανάπλασης σκηνών δράσης μέσα από την ανταπόκριση και ταύτισή τους με πρόσωπα πραγματικά και φανταστικά, συμπεριλαμβάνοντας στους τελευταίους και διάφορους... φτερωτούς φίλους, που συντροφεύουν το καναρίνι που πρωταγωνιστεί στο βιβλίο.

Το θέμα του βιβλίου αφορά τη γνωριμία μιας παρέας παιδιών, σε μια γειτονιά μιας σύγχρονης μεγαλούπολης, με ένα καναρίνι. Όλα ξεκινούν ένα πρωινό, όταν έχει μείνει για λίγο ανοιχτή η πόρτα του κλουβιού αλλά και το παράθυρο του σπιτιού και το καναρίνι ανοίγει τα φτερά του και πετά. Η γοητεία της περιπλάνησης και του υπέροχου ταξιδιού διαρκεί λίγο και ο φτερωτός μας φίλος βρίσκεται αντιμέτωπος με το τίμημα της ελευθερίας του. Εξαντλημένος από την προσπάθεια θα αναζητήσει καταφύγιο στη βιτρίνα, μέσα από τα ρολά, ενός καταστήματος, τρέμοντας από τον φόβο του. Εκεί βρίσκει το καναρίνι η Φωτεινή και χωρίς να διστάσει στιγμή το παίρνει στο σπίτι της. Η συγγραφέας εγκιβωτίζει μια αληθινή ιστορία σ’ ένα παραμύθι, που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου. Το υπόλοιπο ανήκει στη γιαγιά (που αφηγείται το παραμύθι) και στον εγγονό της. Αυτό το αφηγηματικό δίδυμο, μέσα από σύντομους διαλόγους, συντελεί στην εξέλιξη της ιστορίας με τη μορφή αφενός μεν των συνδετικών κρίκων και αφετέρου του σχολιασμού των γεγονότων.

Ο αφηγηματικός καμβάς είναι φιλοτεχνημένος με το μεράκι, τη δεξιότητα και την ενεργητική διάθεση του τεχνίτη που αντιλαμβάνεται ότι η στερεότητα μιας κατασκευής θεμελιώνεται στη σοφά αρμολογημένη και ισορροπημένη ξυλοδεσιά. Άνεση, απλότητα, κανονικός ρυθμός χαρακτηρίζουν το ξεδίπλωμα της ενδοκειμενικής δράσης. Η αφήγηση ξετυλίγεται με μια χαμηλότονη λυρική διάθεση. Αποφεύγονται οι πλατειασμοί, τα νοηματικά χάσματα και οι περιττολογίες. Αρετές αφηγηματικές διόλου αυτονόητες, αλλά αντιθέτως εξαιρετικά σημαντικές, που θα πρέπει να χαρακτηρίζουν ένα λογοτέχνημα και να προσδιορίζουν τον βαθμό της αρτιότητάς του, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτό απευθύνεται σε παιδιά, εφήβους και νέους αναγνώστες. Και αυτές ακριβώς οι αφηγηματικές συντεταγμένες συνιστούν το κρίσιμο σημείο στην αναγνωστική πράξη, όχι μόνον ως απολαυστική ανάγνωση κατά την ψυχαγωγική έννοια του όρου, αλλά και στη μεταναγνωστική φάση, που προσδιορίζεται από την κριτική και δημιουργική, νοηματική και αισθητική επεξεργασία του βιβλίου.

Η αφηγηματική τεχνική, που κυρίως χαρακτηρίζει και ξεχωρίζει το κείμενο, είναι ο διάλογος ανάμεσα στα πρόσωπα-ήρωες που εμφανίζονται στο βιβλίο. Και τούτο κατά την εκτίμησή μου προσθέτει στη λογοτεχνική αξία του βιβλίου, όχι μόνο γιατί ο διάλογος προσιδιάζει κατεξοχήν στα παιδικά αφηγήματα. Αλλά κυρίως γιατί στην προκείμενη περίπτωση οι διάλογοι είναι ευρηματικοί και συντελούν αβίαστα στην εξέλιξη της ιστορίας.

Στο βιβλίο διασταυρώνονται ζώα και άνθρωποι. Η Φωτεινή, η Ελπίδα, ο Νικόλας, αλλά και το καναρίνι (ο φτερωτός φίλος, δηλαδή), το περιπλανώμενο σπουργίτι, ένας παπαγάλος, η Ντόνα, η γάτα της οικογένειας. Πρόσωπα και ζώα, συνεπώς, μέσα από τις τεμνόμενες διαδρομές τους συγκροτούν ένα τρυφερό, ευαίσθητο, φιλικό και ζεστό, συναισθηματικά ενδοκειμενικό σύμπαν.

Η γλώσσα είναι απλή, στρωτή, ρέουσα. Απουσιάζουν τα περίτεχνα σχήματα λόγου, ο φόρτος των καλολογικών στοιχείων και οι γλωσσικοί ιδιωματισμοί της μόδας, οι φραστικοί ακροβατισμοί και οι συντακτικοί σολοικισμοί. Η γλώσσα του κειμένου ανταποκρίνεται στις αντιληπτικές ικανότητες των μικρών αναγνωστών, ενδυναμώνοντας παράλληλα και εμπλουτίζοντας τις γλωσσικές τους εμπειρίες.

Έξοχη όπως πάντα η εικονογράφηση του Σπύρου Γούση. Υπομνηματίζει, σχολιάζει, συμπληρώνει και αναδεικνύει το κείμενο, ενεργοποιώντας τη φαντασία του αναγνώστη. Ο Γούσης δημιουργεί μια λειτουργική εικονογράφηση, η οποία αναπτύσσει έναν γόνιμο, δημιουργικό και ουσιαστικό διάλογο με το κείμενο. Συμβάλλει έτσι στην πληρέστερη κατανόηση και απόλαυση της αφηγούμενης ιστορίας, εμπλέκοντας αβίαστα τον αναγνώστη στα ενδοκειμενικά δρώμενα, διασφαλίζοντας την υψηλότερη δυνατή ταύτιση και ανταπόκρισή του. Με άλλα λόγια, η εικονογράφηση συντελεί καθοριστικά στην αρτίωση της αναγνωστικής πράξης χωρίς νοηματικά κενά και περισπασμούς.

Ένας φίλος... φτερωτός
Νίκη Σαλπαδήμου
Eικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
Βεργίνα
80 σελ.
ISBN 978-618-5215-15-6
Τιμή: €9,00

 

 

 

πηγή : diastixo.gr