.png?ph=89752c26b8)
ΜΟΥΣΙΚΗ «“Ο Μαγικός Αυλός” του Μότσαρτ από την Εθνική Λυρική Σκηνή» της Μαρίας Κοτοπούλη
Την αριστουργηματική όπερα Ο Μαγικός Αυλός του Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) παρακολουθήσαμε στις 24/10/15, σε μια λαμπερή παράσταση από την Εθνική Λυρική Σκηνή, στο Θέατρο Ολύμπια, υπό την μπαγκέτα του αρχιμουσικού Γιώργου Πέτρου, σε σκηνοθεσία του Arnaud Bernard και σε σκηνοθετική αναβίωση του Ίωνα Κεσούλη.
Ο Μαγικός Αυλός είναι μια αλληγορική, λαϊκή όπερα εμπνευσμένη από το μεγάλο κίνημα του Διαφωτισμού και από τις διδαχές της Αληθινής Αρμονίας, της Τεκτονικής Στοάς, της οποίας επίλεκτα μέλη ήσαν, εκτός από τον συνθέτη, ο Joseph Haydn (1732-1809), ο ποιητής του Φάουστ Wolfgang von Goethe (1749-1832) και ο λιμπρετίστας του Μαγικού Αυλού Emanuel Schikaneder (1751-1812). Όταν γράφεται ο Μαγικός Αυλός, η Γαλλική Επανάσταση είναι ακόμα γεγονός επίκαιρο. Για τούτο οι σκηνογράφοι-αρχιτέκτονες της εποχής τοποθετούν τη δράση του στον ιστό του Διαφωτισμού, παρά τις αναφορές του λιμπρέτου σε Ανατολή και Αίγυπτο – και, να επισημάνουμε εδώ ότι δεν γίνεται καμιά άλλη μνεία στον χρόνο και στον τόπο εξέλιξης της όπερας.
Βαθιά διανοούμενος, o Mozart εντάσσει μέσα στο λαϊκό παραμύθι ουμανιστικά μηνύματα, συμβολισμούς, σημαίνουσες αναφορές γύρω από τις έννοιες της Ελευθερίας, της Ισότητας, της Αδελφότητας, αναδεικνύοντας και υμνώντας αρχέγονες ανθρώπινες αξίες, ενώ παράλληλα στηλιτεύει, έχοντας και προσωπικά βιώματα, τους άρχοντες, που ορίζουν τις τύχες των υπηκόων τους. Οι επαναστάτες της εποχής προσδίδουν πολιτική αλληγορία στην όπερα. Αναγνωρίζουν στο πρόσωπο της Βασίλισσας της Νύχτας τον Λουδοβίκο ΙΔ’ ή την αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία, στον πρίγκιπα Ταμίνο βλέπουν τον γαλλικό λαό ή τον αυτοκράτορα Ιωσήφ Β’, ενώ ταυτίζουν την Παμίνα με την ελευθερία και την κάνουν σύμβολο.
Η σύνθεση του Μαγικού Αυλού ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε το 1791, τελευταία χρονιά της ζωής του Mozart. Παράλληλα, γράφει το Κοντσέρτο για πιάνο [Κ595], το Κοντσέρτο για Κλαρινέτο [Κ626], τη Μεγαλοψυχία του Τίτου και το Ρέκβιεμ, που έμελλε να μείνει ημιτελές –αν είναι δυνατόν, έργο σαν αυτό να θεωρείται ημιτελές– αφού κόπηκε το νήμα της ζωής του.
Η πρεμιέρα της όπερας έγινε στις 30 Σεπτεμβρίου 1791, στο θέατρο Wieden της Βιέννης, με μεγάλη επιτυχία, υπό τη διεύθυνση του Mozart και με τον λιμπρετίστα Emanuel Schikaneder στον ρόλο του Παπαγκένο.
Ο μαγικός αριθμός τρία (3), ο οποίος για τους τέκτονες είναι βαθμός μαθητείας, επανέρχεται ξανά και ξανά στο έργο: Τρία αγόρια, Τρεις κυρίες, Τρεις ναοί, Τρεις επαναλαμβανόμενες μουσικές φράσεις, Τρεις συγχορδίες. Ο Mozart κερδίζει το λαϊκό συναίσθημα ενσωματώνοντας στοιχεία παρμένα από καθημερινά τραγούδια, όπως, λα, λα, λα, πα, πα, πα. Ανασύρει από τα λαϊκά παραμύθια τον δράκοντα που καταδιώκει τον Ταμίνο, φέρνει τη λαλιά της φύσης με τον Αυλό του Πανός, ξορκίζει τις δυνάμεις του κακού με τα ασημένια κουδουνάκια και, ενώ ο ήρωας με τον Μαγικό Αυλό του εξημερώνει τα άγρια θηρία, δεν μπορέσαμε να μην ανατρέξουμε στη λύρα και στον μύθο του Ορφέα.
Η όπερα ξεκινά σαν παραμύθι. Κατά τη διάρκεια του κυνηγιού, ο πρίγκιπας Ταμίνο καταδιώκεται από έναν δράκοντα· συμβολισμός ενδεικτικός της ανθρώπινης αδυναμίας απέναντι στην αλόγιστη ζωώδη δύναμη. Τον σώζουν τρεις Κυρίες σταλμένες από τη Βασίλισσα της Νύχτας. Αμέσως φτάνει ο κυνηγός των πουλιών, Παπαγκένο, και με ψέματα πείθει τον πρίγκιπα ότι είναι ο σωτήρας του. Οι Κυρίες τον τιμωρούν σφραγίζοντας το στόμα του με χρυσό λουκέτο και εδώ έχουμε την αντινομία αλήθειας και ψεύδους, τη μεγαλοσύνη της σιωπής έναντι της φλυαρίας. Στη συνέχεια, οι Κυρίες δίδουν στον πρίγκιπα το πορτρέτο της Παμίνας, κόρης της Βασίλισσας της Νύχτας, και του ζητούν να την ελευθερώσει από τα χέρια του Μάγου Ζαράστρο, που την κρατά έγκλειστη στο κάστρο του. Ο νέος ερωτεύεται την κόρη, κοιτάζοντας το πορτρέτο της, και αποφασίζει να τη σώσει. Στη δύσκολη πορεία για την ανεύρεσή της, ο Μαγικός Αυλός θα τον προφυλάσσει από το κακό, τα τρία Αγόρια θα τον καθοδηγούν και ο Παπαγκένο θα τον συνοδεύει, με τα ασημένια κουδουνάκια του να κάνουν το θαύμα τους. Οι δυο ερωτευμένοι νέοι θα περάσουν μέσα από σκληρές δοκιμασίες· η ζωή τους θα απειληθεί, αλλά η ηθική τους ακεραιότητα και η ψυχική τους δύναμη θα γίνουν ασπίδες προστασίας, έμμεση υπόμνηση των αγώνων του ανθρώπου και των λαών έναντι των δυνάμεων καταπίεσης.
Ο Mozart στον Μαγικό Αυλό χειρίζεται με μεγάλη ελευθερία τις αρμονικές που επιλέγει, όπως στο θαυμάσιο κουιντέτο της Α’ Πράξης, σε μορφή «ροντό», όπου η μουσική διαρκώς ανανεώνεται και δίδει τη δυνατότητα στους ερμηνευτές, Παπαγκένο, Ταμίνο, τρεις Κυρίες, να μεγαλουργήσουν φωνητικά. Με πρώτη Κυρία τη σοπράνο Αλεξάνδρα Ματθαιουδάκη, δεύτερη τη Βιολέτα Λούστα και τρίτη τη Λυδία Αγγελοπούλου, ακούσαμε ένα θαυμάσιο τρίο, δεμένο φωνητικά, με απόλυτη αρμονική συνέπεια και άψογα γερμανικά, που πέτυχε ηχητική τελειότητα, αποτέλεσμα της μεγάλης μουσικής κατάρτισης των τριών κυριών. Το ίδιο θα λέγαμε και για τις: Χριστίνα Ασημακοπούλου, Μελίνα Πασχαλίδου και Ιωάννα Κοκοβίκα, οι οποίες κλήθηκαν να αποδώσουν το γραμμένο για τρία Αγόρια μέρος από τον συνθέτη. Αναζητήσαμε, νοερά, βέβαια, τις εμβληματικές φιγούρες των τριών μικρών αγοριών, που θα έπρεπε να αποδώσουν τους ρόλους, πράγμα που μόνο από μεγάλες όπερες μπορεί να δει κανείς, οι οποίες και διαθέτουν φυτώρια νέων με υψηλή μουσική παιδεία.
Τρεις ευχάριστες εκπλήξεις μάς περίμεναν, για να παίξουμε κι εμείς με τον αριθμό τρία. Ο τενόρος Βασίλης Καβάγιας, Ταμίνο, ο βαρύτονος Αρκάδιος Ρακόπουλος, Παπαγκένο, και η Νίνα Κουφοχρήστου, Βασίλισσα της Νύχτας. Ο πρώτος με ωραία φωνή, κατάλληλη για Μότσαρτ, μας χάρισε μια εξαιρετική ερμηνεία, ο δεύτερος με καλά δομημένη φωνή ανέδειξε, όχι μόνο το λαϊκότροπο ύφος του ρόλου, αλλά και το παιχνίδισμα της μοτσάρτειας γραφής, η τρίτη, ακριβής και στις δυο, δύσκολες άριες, με καθαρή diction, ερμήνευσε την επιβλητική Βασίλισσα.
Με συναίσθημα απέδωσε την Παμίνα η σοπράνο Μίνα Πολυχρόνου και με τελετουργική επισημότητα και επιβλητικότητα ερμήνευσε τον Ζαράστρο ο μπάσος Πέτρος Μαγουλάς. Εξαιρετική Παπαγκένα η σοπράνο Κάτια Πάσχου με τις έξυπνες μεταμορφώσεις της. Ο κακός της «παρέας», Μονόστρατος, Άρης Προσπαθόπουλος, απεδείχθη καλός ερμηνευτής στον γκροτέσκο ρόλο του και πειστικός κακός. Δεν υστέρησαν οι καλλιτέχνες των μικρότερων ρόλων, που συνέβαλαν τα μέγιστα στην παράσταση.
Άρτια προετοιμασμένη η Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου, απέδωσε εντυπωσιακά τον ιερουργικό χαρακτήρα του έργου.
Σημαντικότατη η συμμετοχή του αρχιμουσικού Γιώργου Πέτρου. Βαθύς γνώστης του συγκεκριμένου μουσικού είδους, και όχι μόνο, στήριξε θαυμάσια τους καλλιτέχνες και ανέδειξε όλες τις χάρες και όλα αυτά τα ευαίσθητα στοιχεία της εκλεπτυσμένης πνευματικής γραφής του Mozart, που κάνουν το έργο να ξεχωρίζει και να επιβάλλεται ανά τους αιώνες.
Η δύναμη της τέχνης, που φρονούμε ότι συμβολίζεται από τον Μαγικό Αυλό, εξημερώνοντας τον άνθρωπο συντελεί ώστε αυτός, υπερβαίνοντας ό,τι κακό φέρει μέσα του, να εξανθρωπιστεί και να εξανθρωπίσει.
Πηγή : diastixo.gr