Μιχάλης Γκανάς: «Ομήρου Οδύσσεια»

2017-09-07 17:08

Μια φορά κι έναν καιρό και δύο, αν θέλετε, και τρεις… Έτσι, σαν παραμύθι, αρχίζει μ’ έναν δικό του τρόπο την αφήγηση της Οδύσσειας ο Μιχάλης Γκανάς. Κι αμέσως παρουσιάζει τον Οδυσσέα, τον ξακουστό και πολυμήχανο, που ύμνησε ο μεγαλύτερος ποιητής όλων των εποχών, ο Όμηρος. Τον Οδυσσέα, που επινόησε τον Δούρειο Ίππο, τον ήρωα που κατάφερε και κούρσεψε το ιερό κάστρο της Τροίας και που η θεά Αθηνά για χάρη του συγκάλεσε συγκέντρωση θεών και αθανάτων, υποστηρίζοντας πως δεν πρέπει άλλο να τον εκδικείται ο Ποσειδώνας και να εμποδίζει την επιστροφή του επειδή τύφλωσε τον γιο του, τον κύκλωπα Πολύφημο. Θεωρεί πως είναι δίκαιο πλέον όλοι μαζί να βοηθήσουν τον Οδυσσέα και, ύστερα από δέκα χρόνια από τον πόλεμο της Τροίας που παλεύει με τα κύματα, να του επιτραπεί να γυρίσει επιτέλους στην πατρίδα του και στον βασιλικό του θρόνο, στην Ιθάκη. Εκεί τον περιμένει ο γιος του, ο Τηλέμαχος και η γυναίκα του, η Πηνελόπη, με όλους τους μνηστήρες γύρω της να λεηλατούν τα πλούτη τους τρώγοντας και πίνοντας στο παλάτι νυχθημερόν, περιμένοντας την απόφασή της. Να διαλέξει, ανάμεσά τους, τον νέο σύζυγό της.

Με τη διαμεσολάβηση της Αθηνάς θεοί και αθάνατοι πείθονται να βοηθήσουν τον Οδυσσέα στην επιστροφή του. Πάραυτα, η Αθηνά παίρνει τη μορφή του Μέντη, του βασιλέα της Τάφου, επισκέπτεται τον Τηλέμαχο και τον παρακινεί να πάει στην Πύλο και τη Σπάρτη και να βρει τον Μενέλαο –τον τελευταίο που γύρισε από την Τροία– και να ρωτήσει για τον πατέρα του…

Στην αποτύπωση της Οδύσσειας διά χειρός Μιχάλη Γκανά, ο συγγραφέας και ποιητής με διαλόγους καθημερινούς φέρνει το κείμενο στο σήμερα δείχνοντας όχι μόνο τη διαχρονικότητά του, αλλά και τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων παθών. Ο έρωτας εμφανίζεται παντού κυρίαρχος, μεταξύ θεών, ημίθεων και ανθρώπων.

Στην αποτύπωση της Οδύσσειας διά χειρός Μιχάλη Γκανά, ο συγγραφέας και ποιητής με διαλόγους καθημερινούς φέρνει το κείμενο στο σήμερα δείχνοντας όχι μόνο τη διαχρονικότητά του, αλλά και τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων παθών. Ο έρωτας εμφανίζεται παντού κυρίαρχος, μεταξύ θεών, ημίθεων και ανθρώπων και γίνεται αυτός η αιτία που προκαλεί όλα τα δεινά από και προς όλους. Ωστόσο, ο Μιχάλης Γκανάς θέτει σε δεύτερη μοίρα το κάλλος που προκάλεσε τον Τρωικό Πόλεμο, δηλώνοντας πως «Ο Τρωικός Πόλεμος έγινε για την Ωραία Ελένη, δηλαδή για ένα άδειο πουκάμισο»…

Κατά την συνέλευση θεών και αθανάτων, ο συγγραφέας παρεμβάλλει σύγχρονους διαλόγους που θυμίζουν κοινοβουλευτικές ομιλίες, κριτική και επίθετα του σήμερα, αποδεικνύοντας πως στην πολιτική αρένα –τι κι αν η Ελλάδα δίδαξε τη δημοκρατία– οι πολιτικές παθογένειες λαϊκισμός, προσωπικό πρίσμα ή συμφέρον ενός εκάστου δεν λείπουν, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν έκτοτε.

Η αποτύπωση της Οδύσσειας έχει δύο τρόπους γραφής. Το αφηγηματικό μέρος και το ποιητικό, που προβάλλει σαν χορικό και του οποίου το μέτρο ηχεί σε σύγχρονο ρυθμό μουσικής. Ραπ. Ο συγγραφέας τον ίδιο τον Όμηρο τον παρουσιάζει σαν ράπερ λόγω του ρυθμού με τον οποίο γράφτηκε η ποίησή του, θυμίζοντάς μου και τα χορικά σε μουσική ραπ που είδα πρόσφατα κατά την θεατρική παράσταση Αντιγόνη, η αληθινή ιστορία (κείμενο: Χρύσα Ξουραφ, σκηνοθεσία: Βάνα Πεφάνη) στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Ο Μιχάλης Γκανάς προσθέτει, ωστόσο, και τα δικά του «στασίματα», γεμάτα χιούμορ και σύγχρονα σχόλια. Με νεανικό βλέμμα, περιπαιχτική διάθεση και δική του ρίμα, τιμά γενικότερα την ποίηση –και ποιος άλλος θα μπορούσε να το κάνει αυτό καλύτερα από τον ποιητή Μιχάλη Γκανά– προσθέτοντας ποίηση μέσα στην ποίηση του Ομήρου.

Ο Μιχάλης Γκανάς προσθέτει, ωστόσο, και τα δικά του «στασίματα», γεμάτα χιούμορ και σύγχρονα σχόλια. Με νεανικό βλέμμα, περιπαιχτική διάθεση και δική του ρίμα, τιμά γενικότερα την ποίηση –και ποιος άλλος θα μπορούσε να το κάνει αυτό καλύτερα από τον ποιητή Μιχάλη Γκανά– προσθέτοντας ποίηση μέσα στην ποίηση του Ομήρου. Έτσι, εμβόλιμα ακούγονται στίχοι από νέους, σύγχρονους ποιητές, βραβευμένους, αναγνωρίσιμους, αγαπημένους, που οδήγησαν την ποίηση στην εξέλιξή της. Με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα νέο κείμενο της Οδύσσειας εμπλουτισμένο από την ποίηση των Σεφέρη, Ελευθερίου, Γκάτσου, Σολωμού, Εζρα Πάουντ –σε μετάφραση Σεφέρη–, Παπαδόπουλου. Ταυτόχρονα οι στίχοι τους φέρνουν στα αυτιά του αναγνώστη τις μελωδίες μέσα από τις οποίες τραγουδήθηκαν, τις μουσικές συνθέσεις των Θεοδωράκη, Ξαρχάκου, Σαββόπουλου, Ρασούλη, , προσδίδοντας επιπλέον μουσικότητα στο κείμενο. Συνδυάζοντας ο Μιχάλης Γκανάς με τον τρόπο αυτό ποίηση μέσα στην ποίηση κάνει τη σύγχρονη ποίηση τόσο ευχάριστα αισθητή, αντιληπτή και αναγνωρίσιμη στον αναγνώστη, ενώ ταυτόχρονα η παρουσία της γίνεται μια πρόσθετη αξία στο αρχικό κείμενο προεκτείνοντάς το μέσα στον χρόνο – στο τώρα.

Σε έναν στίχο ακούγεται κι η Βίκυ Μοσχολιού, να τραγουδά «Κοντά στα ξημερώματα» με υπόβαθρο την ευαγγελική ρήση «πριν αλέκτωρ λαλήσει», αναδεικνύοντας τη φρεσκάδα της ματιάς καθώς και το χιούμορ του συγγραφέα.

Στο δε αφηγηματικό κομμάτι του βιβλίου, τα κατορθώματα και η πλοκή το μετατρέπουν εξ ολοκλήρου σε ένα σύγχρονο διδακτικό παραμύθι. Οι θεοί επεμβαίνουν συνεχώς στη ζωή των θνητών –η θεά Αθηνά περισσότερο απ’ όλους, καθώς ήταν δική της σκέψη να επιτραπεί στον Οδυσσέα να γυρίσει στην Ιθάκη–, αποδεικνύοντας πως όταν οι θνητοί υπερβούν τους εαυτούς τους, ο θησαυρός που αποκομίζουν είναι ο πλούτος των γνώσεων από τις δοκιμασίες που ξεπέρασαν. Έτσι, ο Μιχάλης Γκανάς αφήνει τον στίχο του Καβάφη «έτσι σοφός που έγινες…» να γίνει και ο επίλογός της δικής του Οδύσσειας.

Αναφέροντας, δε, τον στίχο της Ελένης του Ευριπίδη που έγραψε ο Σεφέρης «Τι είναι θεός; Τι μη θεός; Και τι τ’ ανάμεσό τους;» δίνει την απεικόνιση αυτού του μείγματος που είναι η σχέση, οι νόμοι που συνδέουν θεούς και ανθρώπους και ό,τι διαμείβεται ανάμεσά τους: η ζωή!

Η Οδύσσεια του Μιχάλη Γκανά είναι ένα βιβλίο βασισμένο στο ιστορικό υπόβαθρο του Ομήρου. Αφηγείται το έπος της Οδύσσειας καταφεύγοντας και στο χιούμορ, πολλάκις μαύρο, και συχνά με περιπαιχτική διάθεση, με αποτέλεσμα η πένα του Γκανά να προσδίδει σ’ ένα κλασικό κείμενο τη φρεσκάδα και τη νιότη τού σήμερα. Για τον λόγο αυτό γίνεται μια άριστη αναγνωστική επιλογή που απευθύνεται σε μικρούς και μεγάλους. Μη χάσετε την ευκαιρία να το διαβάσετε αλλά και να το χαρίσετε.

 

Ομήρου Οδύσσεια
Διασκευή: Μιχάλης Γκανάς
Εικονογράφηση: Βασίλης Γρίβας
Μεταίχμιο
272 σελ.
ISBN 978-618-03-0200-4
Τιμή: €13,30

 

 

πηγή : diastixo.gr