Μελέτες δοκίμια-Γεράσιμος Α. Ρηγάτος: «Μήδεια – Προσεγγίζοντας τη μαγεία και τη θεραπευτική της Προϊστορίας» κριτική του Φίλιππου Φιλίππου

O Γεράσιμος Ρηγάτος (γενν. 1945), που εργάστηκε σε νοσοκομεία επί σαράντα χρόνια ως διευθυντής παθολόγος-ογκολόγος και είναι υφηγητής – άμισθος επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει γράψει έναν μεγάλο αριθμό βιβλίων που σχετίζονται με την ιατρική, τη λογοτεχνία και τη λεξικογραφία. Τα περισσότερα από αυτά είναι πρωτότυπα, όπως για παράδειγμα τα: Ιατρική παροιμιολογία, Ιστορία της Νοσηλευτικής, Η διατροφική παράδοση στην Ελλάδα, Η συμβολή της ελληνικής γλώσσας στην παγκόσμια ιατρική ορολογία. Το τελευταίο του βιβλίο, με τίτλο Μήδεια και υπότιτλο Προσεγγίζοντας τη μαγεία και τη θεραπευτική της Προϊστορίας, πραγματεύεται τον αρχαίο ελληνικό μύθο της Μήδειας, το όνομα της οποίας ταυτίστηκε με την παιδοκτονία. Ο Ρηγάτος, ανατρέχοντας σε πλείστες πηγές, ελληνικές και ξένες, αντλεί πλείστες πληροφορίες για το συγκεκριμένο μυθολογικό πρόσωπο, το οποίο έχει εμπνεύσει ποιητές και καλλιτέχνες.

Η Μήδεια είναι πρόσωπο που καταγράφεται στο έργο Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου (3ος αιώνας π.Χ.). Ο μύθος των Αργοναυτών αναφέρεται στη θυσία του Φρίξου, που αποφεύχθηκε όταν ο νεαρός φυγαδεύτηκε με την αδελφή του την Έλλη με το χρυσόμαλλο κριάρι. Η Έλλη πνίγηκε στον Ελλήσποντο κι ο Φρίξος φιλοξενήθηκε στην Κολχίδα από τον Αιήτη, τον βασιλιά της χώρας, ενώ το κριάρι προσφέρθηκε θυσία στον Δία. Το δέρμα του φυλάχθηκε ως πολύτιμος θησαυρός στην Κολχίδα κι ο σφετεριστής βασιλιάς Πελίας της Ιωλκού ζήτησε από τον Ιάσονα, τον διεκδικητή του θρόνου, να πάει να του το φέρει. Πράγματι, κατασκευάστηκε ένα πλοίο, η Αργώ, και ξεκίνησε η Αργοναυτική Εκστρατεία. Φτάνοντας στην Κολχίδα, ο Ιάσονας πήρε το χρυσόμαλλο δέρμα (δέρας) με τη βοήθεια της Μήδειας, της κόρης του Αιήτη, η οποία ήταν μάγισσα και θεραπεύτρια. Τον είχε ερωτευτεί και έκανε τα πάντα ώστε αυτός να επιτύχει τον σκοπό του. Η Μήδεια, αφού σκότωσε τον αδελφό της, στην επιστροφή στην Ιωλκό θανάτωσε τον Πελία για να πάρει τον θρόνο ο Ιάσονας, αλλά οι υπέρμετρες φιλοδοξίες της τον έκαναν να τη διώξει για να παντρευτεί τη Γλαύκη, την κόρη του Κρέοντα, βασιλιά της Κορίνθου. Για να τον εκδικηθεί, η Μήδεια θανάτωσε τη Γλαύκη και μετά τα δύο παιδιά της, που είχε αποκτήσει με τον Ιάσονα, μένοντας έτσι ως διαχρονικό σύμβολο της παιδοκτονίας (αργότερα πήγε στην Αθήνα και προσπάθησε να δηλητηριάσει τον Θησέα).

Στον επίλογό του, σημειώνει πως η μελέτη του για τη Μήδεια δεν αποσκοπεί στο να ερμηνεύσει μύθους, αλλά να μας προβληματίσει για το τι μπορεί να υπάρχει πίσω από τους μύθους και ποιες μπορεί να είναι οι κρυμμένες αλήθειες τους.

Η Μήδεια ήταν μάγισσα-φαρμακεύτρια-γιάτρισσα, όπως και η Κίρκη, την οποία μνημονεύει ο Όμηρος, γράφει ο Ρηγάτος. Με τα βότανα που ήξερε τις ιδιότητές τους μπορούσε να θεραπεύσει τους ασθενείς, αλλά και να θανατώσει τους εχθρούς της. Επομένως, προσθέτει, ακόμα και την εποχή των μύθων οι γνώσεις δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για καλό, αλλά και για το κακό. Η Μήδεια, λοιπόν, με τα βότανά της βοήθησε εκείνους που αγαπούσε ή εκείνους με τους οποίους είχε συμφέρον και αντιθέτως εξόντωσε όσους πήγαν κόντρα στη θέλησή της. Εξαιτίας των δραματικών αισθημάτων που προκάλεσε, η Μήδεια ενέπνευσε ψυχολόγους, ψυχιάτρους, θεατρικούς συγγραφείς, ζωγράφους και συνθέτες, που επιχείρησαν να την προσεγγίσουν ο καθένας από τη σκοπιά του. Για τη Μήδεια έγραψε ο Ευριπίδης κι ο Σενέκας, ο Ανούιγ και ο Ντάριο Φο. Τη ζωγράφισαν ο Ντελακρουά κι ο Ντρέιπερ, έγραψαν μουσικά έργα ο Κερουμπίνι κι ο Ιάννης Ξενάκης, γύρισαν ταινίες ο Φράνκο Τζεφιρέλι κι ο Πιερ Πάολο Παζολίνι.

Στο βιβλίο του, ο Γεράσιμος Ρηγάτος σημειώνει πως η παιδοκτονία ίσως δεν έγινε από τη Μήδεια, αλλά από ανθρώπους του Κρέοντα, οπότε άδικα κατηγορήθηκε. Τονίζει επίσης πως το όνομα Μήδ-εια (Med-ea) συνδέεται με την ιατρική (Med-icina κ.λπ.), πως το Ιάσ-ων σχετίζεται γλωσσικά με την ίασ-η (ήταν μαθητής του Χείρ-ωνα με το θεραπευτικό χέρι). Ακόμα μας θυμίζει πως από την αρχαιότητα οι μαγικές γνώσεις της Μήδειας εντυπωσίαζαν τις κοπέλες και τις γυναίκες που επιθυμούσαν να πραγματώσουν τα όνειρα, τους στόχους και τις φιλοδοξίες τους, κυρίως όσες είχαν σχέση με τον έρωτα και το γήτεμα των ανδρών. Στον επίλογό του, σημειώνει πως η μελέτη του για τη Μήδεια δεν αποσκοπεί στο να ερμηνεύσει μύθους, αλλά να μας προβληματίσει για το τι μπορεί να υπάρχει πίσω από τους μύθους και ποιες μπορεί να είναι οι κρυμμένες αλήθειες τους.

Μήδεια – Προσεγγίζοντας τη μαγεία και τη θεραπευτική της Προϊστορίας
Γεράσιμος Α. Ρηγάτος
Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις
64 σελ.
Τιμή € 12,00

Πηγή : diastixo.gr