Μελέτες δοκίμια-Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης: «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το Κόμμα Φιλελευθέρων στην Ήπειρο» κριτική του Κώστα Κωσταβασίλη

Η επιστήμη της Ιστορίας, από την αρχαιότητα ήδη, έχει βασιστεί στη μελέτη και την ανάλυση των γραπτών τεκμηρίων (κειμένων, ντοκουμέντων, μαρτυριών κ.λπ.) προκειμένου να μπορέσει να ανασυνθέσει την πραγματικότητα του κοντινού ή μακρινού παρελθόντος. Από την εποχή του Θουκυδίδη, μαθαίνουμε για τη σπουδαιότητα της μελέτης των πηγών (γραπτών και προφορικών), ενώ από τον 19ο αιώνα έχουν προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες γραπτές πηγές και οι οπτικές (εικόνες, φωτογραφίες, ταινίες και λοιπό οπτικοακουστικό υλικό). Χωρίς τις πηγές, η ιστορική αφήγηση θα καταντούσε ένα απλό παραμύθι, μια μυθιστορηματική περιγραφή γεγονότων, όπως θα μπορούσε να τα φανταστεί ο καθένας. Αυτό θα μπορούσε να ισχύσει ανεμπόδιστα για τη λογοτεχνική παραγωγή, όχι όμως για μια επιστήμη, σαν την Ιστορία, η οποία επιχειρεί να ανασυνθέσει πάνω σε στέρεες βάσεις την εικόνα του παρελθόντος, ώστε να γίνει κατανοητή στο παρόν.

Ο θεμελιωτής της ιστορικής επιστήμης, ο αρχαίος ιστορικός Θουκυδίδης, περιγράφει με τα ακόλουθα λόγια τη μέθοδο του ιστορικού ως προς τις πηγές: «Για τα γεγονότα του πολέμου δεν θέλησα να αρκεσθώ σε πληροφορίες του πρώτου τυχόντος ούτε στην προσωπική μου αντίληψη και μόνο, αλλά έκανα προσεκτική έρευνα και για τα γεγονότα στα οποία ήμουν παρών και για τα όσα μου ανέφεραν άλλοι…» (Θουκυδίδης Ι, 22). Παράλληλα ο ιστορικός Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης προσθέτει: «Όπως ακριβώς, εάν χαθεί η όραση ενός ζώου, γίνεται άχρηστο τούτο στο σύνολό του, έτσι και αν από την ιστορία αφαιρέσουμε την αλήθεια, ό,τι απομένει δεν είναι παρά ένα διήγημα χωρίς ωφέλεια» (Πολύβιος Ι, 14, 6, 14, 6). Η σημασία των πηγών είναι μάλιστα ακόμα μεγαλύτερη όταν πρόκειται να μελετηθούν περίοδοι για τις οποίες δεν έχει γίνει πολύ μεγάλη έρευνα στο παρελθόν, ή οι οποίες μέχρι τη στιγμή της μελέτης τους δεν έχουν κινήσει το ενδιαφέρον των ιστορικών για τον οποιονδήποτε λόγο.

Πρόκειται για μια σημαντική συμβολή στη μελέτη της νεότερης ελληνικής Ιστορίας των αρχών του 20ού αιώνα.

Μια τέτοια περίπτωση είναι και η περίπτωση της Άρτας κατά την περίοδο των αρχών του 20ού αιώνα, όταν στη χώρα κυριαρχούσε η μορφή του Ελευθερίου Βενιζέλου και το κόμμα των Φιλελευθέρων οδηγούσε την Ελλάδα σε ραγδαία (για τα μέτρα της εποχής και της περιοχής) αστικοποίηση. Η σχέση του Βενιζέλου και των Φιλελευθέρων με την Άρτα δεν έχει αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης έρευνας σε επίπεδο μονογραφιών, και αυτό δεν είναι άσχετο με τη δυσκολία της συγκέντρωσης πρωτογενών και δευτερογενών πηγών. Στην κατεύθυνση αυτή έρχεται να συμβάλει ουσιαστικά και δημιουργικά το νέο βιβλίο του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, με τίτλο Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το Κόμμα Φιλελευθέρων στην Ήπειρο και υπότιτλο «Σίμος, Καραπάνος, Γαρουφαλιάς: επιστολές, έγγραφα και μαρτυρίες», το οποίο φιλοδοξεί να αναπαραστήσει εκείνη την πολυσήμαντη και πολυτάραχη περίοδο μέσα από επιστολές, έγγραφα, μαρτυρίες και φωτογραφικό υλικό. Στο πολιτικό προσκήνιο της Ηπείρου βρίσκονταν τότε σημαντικοί πολιτικοί άνδρες, όπως η οικογένεια του Κωνσταντίνου Καραπάνου και Γαρουφαλιά και ο Σπυρίδων Σίμος, εκδότης της εφημερίδας Πατρίς, οι οποίοι συνεργάστηκαν στενά με τον Ελευθέριο Βενιζέλο για την επίτευξη του πολιτικού του οράματος.

Πρόκειται για μια προσπάθεια κριτικής παρουσίασης πρωτογενών και δευτερογενών πηγών με στόχο να βοηθηθεί ο αναγνώστης στην κατανόηση των πολιτικών ηθών της εποχής, την αναγνώριση πρακτικών που μπορεί να επιβιώνουν και σήμερα, και την επαφή με μια σχετικώς άγνωστη περίοδο της αρτινής Ιστορίας αλλά και της ελληνικής πολιτικής Ιστορίας γενικότερα. Ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, δεινός ιστοριοδίφης, μελετητής αρχείων και ικανότατος ιστορικός συγγραφέας ο ίδιος, γνωρίζει «από πρώτο χέρι» τη σημασία των πηγών για τον ιστορικό μελετητή. Για τον λόγο αυτό, φροντίζει να διατάξει το υλικό του με τέτοιον τρόπο, ώστε να γίνεται αμέσως κατανοητό ακόμα και στον αμύητο αναγνώστη. Με μια κατατοπιστική εισαγωγή, διαφωτίζει για το περιεχόμενο και τη σημασία των ιστορικών τεκμηρίων που θα παρουσιάσει. Στη συνέχεια παραθέτει τα τεκμήρια με τον αναγκαίο σχολιασμό, στα σημεία όπου κρίνεται απαραίτητο, ώστε και να μην κουράζεται ο αναγνώστης από τις συνεχείς παραπομπές, αλλά και να μπορεί να κατανοεί τι ακριβώς διαβάζει και ποια η σημασία του.

Το πρώτο μέρος αποτελείται από το βιβλίο του Σπυρίδωνος Σίμου, βουλευτή Άρτας με το κόμμα των Φιλελευθέρων και μετέπειτα υπουργού, όπου εκτίθενται τα έργα της πρώτης βουλευτικής του θητείας (1910-1911), καθώς και οι αγορεύσεις του στη Βουλή. Στο δεύτερο μέρος παρατίθενται τα πρακτικά της συνεδριάσεως της Βουλής κατά την 20ή Σεπτεμβρίου 1910, όπου συζητούνταν ένσταση κατά της εκλογής του Κωνσταντίνου Καραπάνου (γνωστού τσιφλικά της περιοχής, βουλευτή και υπουργού σε διάφορες κυβερνήσεις), με το αιτιολογικό της δωροδοκίας. Το τρίτο μέρος περιλαμβάνει την ένσταση των Περικλή και Πύρρου Καραπάνου κατά της εκλογής του Σίμου και του Ευάγγελου Γαρουφαλιά, με το αιτιολογικό της αθέμιτης άσκησης πίεσης προς τους εκλογείς και της δωροδοκίας. Τα κείμενα υποστηρίζονται από ανέκδοτες ως τώρα επιστολές μεταξύ Βενιζέλου, Σίμου, Καραπάνου και Γαρουφαλιά, και φωτογραφικό υλικό που βοηθάει τον αναγνώστη στην κατανόηση του κλίματος της εποχής.

Η έκδοση, καλαίσθητη και προσεγμένη από άποψη επιμέλειας, σε ευσύνοπτο μέγεθος, κρατάει την ορθογραφία, τη γλώσσα και τη στίξη των πρωτότυπων εγγράφων, αλλά με τις κατάλληλες παραπομπές βοηθάει τον αναγνώστη να εγκλιματιστεί γρήγορα. Πρόκειται για μια σημαντική συμβολή στη μελέτη της νεότερης ελληνικής Ιστορίας των αρχών του 20ού αιώνα.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το Κόμμα Φιλελευθέρων στην Ήπειρο
Σίμος, Καραπάνος, Γαρουφαλιάς: Επιστολές, έγγραφα και μαρτυρίες
Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης
επιμέλεια σειράς: Γιάννης Χρονόπουλος
Historical Quest
244 σελ.
ISBN 978-618-5088-15-6
Τιμή € 15,00

Πηγή : diastixo.gr