Μαρίλλη Μαστραντώνη: συνέντευξη στον Γρηγόρη Δανιήλ

2020-11-02 17:20

Η Μαρίλλη Μαστραντώνη και το ΕΝΤΡΟΠΙΑ Ensemble, η ομάδα στην οποία είναι καλλιτεχνική διευθύντρια, παρουσιάζουν στο Θέατρο ΠΚ την παράσταση Η πολιορκία της Elusia, που είναι αποτέλεσμα του διεθνούς project ΕXTENDED UNIVERSE (Διευρυμένο Σύμπαν). Ένα transmedia εγχείρημα που υλοποιήθηκε «μέσα από ένα κλίμα ανταλλαγής ανάμεσα στους συνεργαζόμενους φορείς και καλλιτέχνες, καθώς και στην επαφή με τα κατά πόλη “Συμβούλια νέων”», όπως εξομολογείται στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.

Η πολιορκία της Elusia είναι αποτέλεσμα, όπως αναφέρετε, του διεθνούς project ΕXTENDED UNIVERSE. Μιλήστε μας γι’ αυτή την παράσταση και για τη συνεργασία με τους ξένους φορείς και καλλιτέχνες.

Πρόκειται για ένα transmedia εγχείρημα, το οποίο εστιάζει στη δημιουργία θεατρικών κειμένων που αφορούν τους νέους σε στενή συνεργασία μαζί τους, τη χρήση ψηφιακών μέσων στην εξέλιξη της αφήγησης και την παραγωγή παραστάσεων υψηλής ποιότητας που διερευνούν θέματα γύρω από την Εξουσία, την Ουτοπία και τη Νεανική Κουλτούρα. Σημαντικό κομμάτι του project ήταν και η προβλεπόμενη ενεργή συμμετοχή στη διάρκεια της έρευνας νέων (15-25 ετών) ως Υοuth Αdvisory Βoard (Συμβούλια νέων) μέσα από digital πλατφόρμες και βιωματικά εργαστήρια. Μετά τις συναντήσεις των συνεργαζόμενων φορέων στην Αθήνα (Δεκέμβριος 2018), τη Βαρκελώνη (Μάιος 2019) και το Λονδίνο (Οκτώβριος 2019), το project ολοκληρώνεται με τις κατά τόπους πρεμιέρες των πρωτότυπων έργων που οι τέσσερις επιλεγμένοι συγγραφείς έγραψαν, προσφέροντας ο καθένας τη δική του εκδοχή του κοινού ουτοπικού μας σύμπαντος με την επωνυμία Elusia που εμφανίζεται στους τίτλους όλων των έργων. Εμείς επιλέξαμε ως συγγραφέα του έργου μας τον γνωστό, βραβευμένο λογοτέχνη Χρήστο Οικονόμου. Η τελική συνάντηση και αποτίμηση του project θα γίνει στην Κοπεγχάγη, αφού θα έχουν πραγματοποιηθεί όλες οι παραστάσεις.

Ποιος είναι ο απόηχος αυτών των βιωματικών εργαστηρίων των νέων ηλικίας 15-25 χρόνων στο κείμενο που θα παρουσιαστεί;

Χρησιμοποιήσαμε τα βιωματικά εργαστήρια των νέων για να διερευνήσουμε κυρίως ποια είναι η σχέση τους με την Εξουσία και ποια η προσέγγισή τους για την Ουτοπία στον 21ο αιώνα. Οι νέοι ήταν οι «σύμβουλοί» μας σχετικά με τη θεματολογία του project και «τροφοδότησαν» με σκέψεις και εικόνες τους τέσσερις επιλεγμένους συγγραφείς. Είχα τη χαρά να δουλέψω μ’ αυτά τα «Συμβούλια νέων», όπως τα αποκαλούμε, σε Αθήνα, Βαρκελώνη και Λονδίνο, μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία.

Ποιο ήταν το κλίμα που δημιουργήθηκε στις τρεις αυτές συναντήσεις των συνεργαζόμενων φορέων σε Αθήνα, Βαρκελώνη και Λονδίνο; Ποιες οι δυσκολίες που έπρεπε να προσπελαστούν για την υλοποίηση αυτού του transmedia εγχειρήματος;

Υπήρξε ένα πολύ δημιουργικό κλίμα ανταλλαγής ανάμεσα στους συνεργαζόμενους φορείς και καλλιτέχνες, καθώς και στην επαφή μας με τα κατά πόλη «Συμβούλια νέων». Μεγάλο ενδιαφέρον για μας παρουσίαζε επίσης η διερεύνηση του πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι transmedia πλατφόρμες (μια αρκετά καινούργια προσέγγιση, που κυρίως χρησιμοποιείται σε podcast και web-tv series) σε μια ζωντανή μορφή τέχνης, όπως είναι το θέατρο. Ιδιαίτερες δυσκολίες δεν αντιμετωπίσαμε, αφού με την ΕΝΤΡΟΠΙΑ έχουμε πραγματοποιήσει πολλά και διαφορετικά διεθνή project που μας έχουν δώσει την απαιτούμενη αυτοπεποίθηση και εμπειρία. Η αγωνία μας εδώ στην Ελλάδα είναι πάντα στην εξεύρεση των πόρων που απαιτούν αυτά τα σύνθετα, μεγάλα σε διάρκεια προετοιμασίας και κοστοβόρα εγχειρήματα, αφού ακόμα και τα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το συγκεκριμένο που γίνεται στο πλαίσιο του Creative Εurope, είναι συγχρηματοδοτικά. Οι περισσότεροι φορείς με τους οποίους συνεργαζόμαστε στο εξωτερικό λαμβάνουν άμεσα γενναίες χρηματοδοτήσεις για το ποσοστό που τους αναλογεί, αφού τους αναγνωρίζεται η πολλαπλή σημασία της συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα και η σημαντική επιτυχία τους σ’ ένα εξαιρετικά απαιτητικό και ανταγωνιστικό πανευρωπαϊκό πλαίσιο. Εδώ, δυστυχώς, δεν βρίσκουμε την ανάλογη υποστήριξη, πράγμα οικονομικά προβληματικό και ηθικά αποκαρδιωτικό.

Εδώ, δυστυχώς, δεν βρίσκουμε την ανάλογη υποστήριξη, πράγμα οικονομικά προβληματικό και ηθικά αποκαρδιωτικό.

Με ποιον τρόπο προσπαθήσατε να προσεγγίσετε σκηνοθετικά τα λεπτά όρια πραγματικότητας-φαντασίας;

Μ’ όλους τους δυνατούς τρόπους που προσφέρει το θεατρικό γεγονός σε συνδυασμό: την υποκριτική και την κινησιολογία των ηθοποιών, τη μουσική, τα βίντεο και τους φωτισμούς, τα οποία ανάλογα υποβάλλουν το πλαίσιο όπου διαδραματίζονται οι σκηνές.

Μετά το Manifesto 2083 (άνοδος της ακροδεξιάς) και το Camp Europe (προσφυγικό), Η πολιορκία της Elusia υποψιάζομαι πως θα ’ναι μια παράσταση που πέρα από τον σαφή κοινωνικό προβληματισμό εγείρει και άλλα ζητήματα. Ποια είναι τα διακριτά γνωρίσματα αυτής της θεατρικής «πολιορκίας»;

Είναι η έμφυτη αντίσταση του νέου ανθρώπου στην αδικία και στα κακώς κείμενα της κοινωνίας στην οποία πρέπει να ενταχθεί ως πολίτης, η διεκδίκηση του δικού του οράματος για τον κόσμο και η συνέπεια με πράξεις στις επιλογές του προς την κοινωνική αλλαγή.

Για τις παραστάσεις έχετε πει πως γενικά θέτετε το πλαίσιο ενός αναστοχασμού για τον θεατή, ακόμα και σε θέματα που τα θεωρεί γνωστά, δείχνοντάς του μια άλλη οπτική. Τι προσδοκάτε, λοιπόν, να αποκομίσει ο θεατής μετά το τέλος της παράστασης;

Πέρα από την αισθητική απόλαυση και τη συγκινησιακή φόρτιση που ευελπιστούμε να του προσφέρουμε, ελπίζουμε και σ’ αυτόν τον «αναστοχασμό». Τη διερώτηση μετά το τέλος της παράστασης σχετικά με τα θέματα που θίγει το έργο, και στη συγκεκριμένη περίπτωση το ερώτημα: Μπορώ άραγε να φανταστώ έναν καλύτερο κόσμο και να τον επιδιώξω;

Με δεδομένη την κοινή οπτική του διεθνούς πρότζεκτ ΕXTENDED UNIVERSE, πού εντοπίζονται οι διαφορές της ελληνικής προσέγγισης με τις άλλες τρεις που θα παρουσιαστούν σε Βαρκελώνη, Λονδίνο, Κοπεγχάγη;

Το κάθε έργο, αν και εσωτερικά «συνδεόμενο» με τα υπόλοιπα, είναι αυτόνομο και φέρει την αισθητική σφραγίδα του συγγραφέα του. Εκ των πραγμάτων, οι συγγραφείς εμπνέονται από το περιβάλλον που τους διαμορφώνει. Κατά συνέπεια το κάθε έργο έχει αναφορές που γίνονται άμεσα αντιληπτές από το τοπικό κοινό, το οποίο συνιστά το κοινωνικό του υπόβαθρο.

Μετά την παράσταση θα ακολουθήσει τελικώς η εικαστική έκθεση Memorabilia of Elusia; Πώς ακριβώς θα συμπληρώσει η πρωτοβουλία αυτή την εν λόγω παράσταση;

Η εικαστική έκθεση Memorabilia of Elusia ήταν μια από τις αποκαλoύμενες transmedia «επεκτάσεις» (extensions). Δυστυχώς, λόγω των δεδομένων συνθηκών αναγκαστήκαμε να αναβάλουμε προς το παρόν την έκθεση που θα γινόταν σε συνεργασία με την ΑΣΚΤ, αφού προϋπόθεσή της ήταν η ενεργή συμμετοχή του κοινού της παράστασης με αντικείμενα και κείμενα που αντιπροσωπεύουν για τους ίδιους την ουτοπία, την αντίσταση ή την εξέγερση. Με τη διαρκή ανασφάλεια για το πότε και πώς θα ανοίξουν τα θέατρα, και τώρα με το εξαιρετικά προβληματικό ποσοστό του 30% πληρότητας, δε θα μπορούσαμε να έχουμε καμιά εγγύηση για το πόσο εφικτή θα ήταν μια τέτοια έκθεση ή για την ποιότητα που επιδιώκουμε. Έτσι, προτιμήσαμε να την κάνουμε ενδεχομένως αργότερα με προσφορότερες συνθήκες, ελπίζοντας σε μια επανάληψη της παράστασης την επόμενη χρονιά.

Μπορώ άραγε να φανταστώ έναν καλύτερο κόσμο και να τον επιδιώξω;

«Μερικές φορές, η καλύτερη απάντηση στην πραγματικότητα είναι να τρελαθείς», λέει κάπου ο Αμερικανός συγγραφέας Φίλιπ Ντικ – μια ίσως ακραία θέση, που αποτυπώνει ενδεχομένως τις δυο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Πώς πιστεύετε ότι αντιμετωπίζει η νέα γενιά την παραφροσύνη του 21ου αιώνα;

Υποθέτω όπως κάθε νέος οργανισμός γεμάτος ζωτική ενέργεια: θέλει να ζήσει το σήμερα ολοκληρωμένα, να διεκδικήσει τον χώρο που του αναλογεί, να γκρεμίσει, να δημιουργήσει, να ερωτευτεί, να αποκτήσει ακραίες εμπειρίες και να απαντήσει με τη δική του «τρέλα» στην παραφροσύνη του καιρού του.

Η καταδικαστική απόφαση της ακροδεξιάς εγκληματικής οργάνωσης θεωρείτε πως αποτελεί ένα ισχυρό προανάκρουσμα ως προς την αλλαγή του δημοκρατικού ελλείμματος που παρατηρείται στην Ελλάδα;

Σίγουρα η καταδικαστική απόφαση ήταν μια σημαντική στιγμή, ένα ισχυρό μήνυμα. Ωστόσο, θεωρώ πως οι εγγενείς αντιφάσεις και οι ανεπάρκειες του πολιτικού μας συστήματος επέτρεψαν σ’ ένα περιθωριακό νεοναζιστικό μόρφωμα να φτάσει μέχρι την ελληνική Βουλή. Αυτά τα προβλήματα δεν έχουν λυθεί ακόμα, ούτε καν συζητηθεί επαρκώς. Αντίστοιχα φαινόμενα έχουμε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως τη Γαλλία, την Ολλανδία, την Αυστρία, και αλλού. Το δημοκρατικό έλλειμμα είναι δυστυχώς ευρωπαϊκό ζήτημα και θα πρέπει να είμαστε πάντα σε επιφυλακή.

Εν κατακλείδι, ποια είναι η Elusia, όπως την αποκαλείτε εσείς στο ΕXTENDED UNIVERSE, και πώς την κατανοούν οι νέοι;

Από κοινού καταλήξαμε ότι η σύγχρονή μας ουτοπία μόνο δυναμική θα μπορούσε να είναι κι όχι μια παγιωμένη αντίληψη-συνταγή για το πώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Ορίσαμε, λοιπόν, αυτόν τον ουτοπικό μας χώρο, την Elusia, ως «έναν προσωρινό χώρο όπου είναι δυνατή η αλλαγή».

Θα ’ταν ουτοπικό να ρωτήσω ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας, μετά την ολοκλήρωση αυτού του εγχειρήματος;

Ήδη δουλεύουμε πάνω σε δύο νέα ευρωπαϊκά project: Το ένα, το INTIMATE BRIDGES (https://intimatebridges.eu/) επιχειρεί να «γεφυρώσει» με αυθεντικό τρόπο τα κενά και να αμφισβητήσει στερεοτυπικές εικόνες και παρανοήσεις μεταξύ των διαφόρων ομάδων «μετακινούμενων» κοινοτήτων προσφύγων και μεταναστών και των τοπικών κοινοτήτων «υποδοχής» μέσω κοινών δημιουργικών εργαστηρίων, που θα έχουν ως αποτέλεσμα «ενδόμυχα» παραστασιακά γεγονότα σε μη συμβατικούς θεατρικούς χώρους. Θα ολοκληρωθεί με την πρεμιέρα της τελικής περφόρμανς How a Place becomes a Person… τέλη Φεβρουαρίου 2021, καθώς και ένα διεθνές συνέδριο τον Μάρτιο στην Αθήνα, όπου θα εξεταστούν ζητήματα σχετικά με τη θεματολογία του project και θα παρουσιαστούν η μεθοδολογία και τα ευρήματά του στο πλαίσιο των Συμμετοχικών (Participatory) Performing Arts. Είναι μια συνεργασία με θεατρικούς και κοινωνικούς φορείς από την Μπρέσια (I.DRA.), τη Βιέννη (CARITAS / Stand 129), τη Λισαβόνα (Associação Renovara Mouraria), το Μιλάνο (Prospettive Teatrali) και την ENTΡOΠIA στην Aθήνα. Το άλλο, το ISLAND CONNECT (https://islandconnect.eu) είναι ένα Διεθνές Δίκτυο Ανταλλαγών και Καλλιτεχνικών Διαμονών (residency) σε ευρωπαϊκά νησιά, με στόχο την έρευνα πάνω στις σύγχρονες τάσεις των Παραστατικών Τεχνών και την υποστήριξη των καλλιτεχνών στην προσωπική και επαγγελματική τους ανάπτυξη και στη διεθνοποίηση της δουλειάς τους. Πρόκειται για μια συνεργασία πέντε οργανισμών των Παραστατικών Τεχνών από πέντε χώρες: BIRCA (νησί Bornholm, Δανία), C.IN.E. (Μαγιόρκα, Ισπανία), Domino – Ζάγκρεμπ (νησί Ugljan, Κροατία), Irish Aerial Creation Centre – IACC (Limerick, Iρλανδία) και την ENTΡOΠIA – Αθήνα. Στην Ελλάδα, τα πρώτα residency θα πραγματοποιηθούν 9-22 Νοεμβρίου 2020 στο νησί της Νάξου, σε συνεργασία με τον Δήμο. Φιλοξενούμενες ομάδες θα είναι η Rebekka Μeyer / Joker’s Dinner (Δανία) και η Πωλίνα Kρεμαστά / Creo Dance Company (Ελλάδα), οι οποίες ήδη ολοκλήρωσαν τα αντίστοιχα residency στη Δανία. Την τελευταία μέρα θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της διαμονής τους στο τοπικό κοινό. Το πρόγραμμα συνεχίζεται αρχικά ως το 2022 με ακόμα περισσότερες ομάδες και δράσεις. Είμαι ευτυχής, που έπειτα από τόσα χρόνια διεθνούς δουλειάς, θα μπορέσουμε να μεταδώσουμε αυτή την εμπειρία σε Έλληνες καλλιτέχνες και να τους προσφέρουμε την κατάλληλη καθοδήγηση και τα εργαλεία για την εξωστρέφεια των παραγωγών τους, κάτι που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υποστηρίζεται θεσμικά με τον δυναμισμό και τα μέσα που άλλες ευρωπαϊκές χώρες προσφέρουν στους καλλιτέχνες τους.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Η πολιορκία της Elusia δείτε εδώ.

 

 

πηγή : diastixo.gr