Η Μάιρα Παπαθανασοπούλου το 1998 προκάλεσε εκδοτικό σεισμό με το πρώτο της βιβλίο, το εμβληματικό μυθιστόρημα Ο Ιούδας φιλούσευπέροχα, το οποίο πολύ γρήγορα έγινε μπεστ σέλερ και μέσα σε δύο χρόνια κυκλοφόρησε σε περισσότερα από 300.000 αντίτυπα. Έκτοτε έγραψε κι άλλα βιβλία, ανάμεσά τους και ένα αστυνομικό, καθώς και δύο παιδικά, δείχνοντας τις μεγάλες λογοτεχνικές της δυνατότητες. Τώρα εξέδωσε το μυθιστόρημα Η ιεραποστολική στάση, ένα αρκετά φιλόδοξο εγχείρημα, όπου μέσω της αφήγησης της κεντρικής ηρωίδας μιλάει για το Ανατολικό Βερολίνο, την πρωτεύουσα της Ανατολικής Γερμανίας, καθώς και για το φιλοσοβιετικό καθεστώς που είχε εγκατασταθεί εκεί. Η Παπαθανασοπούλου έχει σπουδάσει γερμανική φιλολογία, άρα έχει πρόσβαση μέσω της γλώσσας στη γερμανική ιστορία και την πολιτική.
H ηρωίδα της ονομάζεται Ζαΐρα Παπαδημητροπούλου και είναι φανερό πως αποτελεί το alter ego της συγγραφέως, οπότε μερικές από τις αναμνήσεις της και οι απόψεις της για ανθρώπους, πράγματα και καταστάσεις είναι και της Παπαθανασοπούλου. Η πρώτη φράση του μυθιστορήματος είναι ερωτική: «Τα πρώτα μου φιλιά στο δημοτικό, ανάξια μνείας, ήταν το προανάκρουσμα των ερωτικών αποτυχιών που με περίμεναν τα χρόνια της εφηβείας». Στο πρώτο κεφάλαιο η ηρωίδα μιλάει για τις σπουδές της στην οδοντιατρική στο Ανατολικό Βερολίνο, ενώ φιλοδοξία της ήταν να φοιτήσει στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα για να γίνει ζωγράφος. Στο ίδιο κεφάλαιο μαθαίνουμε πως ένας οικογενειακός φίλος τής συνέστησε να είναι ευγενική στην Ανατολική Γερμανία, όπως ευγενικοί θα ήταν οι οικοδεσπότες της, ωστόσο εκείνος της είπε πως «η ζωή εκεί έχει κάτι από Παλαιά Διαθήκη – πολλούς κανόνες και καθόλου έλεος».
Επίσης, διαπιστώνει η ίδια, από τον παιδιάστικο ιδεαλισμό πέρασε στον κυνισμό χωρίς ενδιάμεση στάση. Αυτό ακριβώς κάνει το Η ιεραποστολική στάση σημαντικό βιβλίο. Δεν είναι απλώς ένα πολιτικό μυθιστόρημα γραμμένο με χιούμορ, αλλά κυρίως ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης.
Η συνέχεια είναι συναρπαστική και κάπως θηριώδης, καθώς η Ζαΐρα μόλις κατεβαίνει από το αεροπλάνο στο έδαφος της ξένης χώρας πιάνει τις «απειλητικές κινήσεις» των γερμανικών λυκόσκυλων που τα βαστούν από τις αλυσίδες τους στρατιώτες, οι οποίοι φωνάζουν παραγγέλματα στη ρωσική γλώσσα. Κι όταν στον έλεγχο του αεροδρομίου οι υπάλληλοι κατάσχουν τις κασέτες της με τη μουσική των Κινγκς και του Μπάουι, η «παγερή αίσθηση της αδικίας» διατρέχει τη ραχοκοκαλιά της. Είναι Σεπτέμβρης του 1985 και η 18χρονη νεαρή, που έχει μεγαλώσει κάπου στο Κουκάκι με τους γονείς της, τη θεία Μιμίκα, τον εξάδελφο Φίλιππο και τον γάτο της τον Παπαληγούρα, αισθάνεται να πνίγεται εντός του Τείχους που περιβάλλει την πόλη και χτίστηκε για να εμποδίσει τη διαφυγή των κάτοικων προς το Δυτικό Βερολίνο και την ελευθερία. Με πολλή ζέση ψάχνει να βρει τον Μάρτιν, έναν νεαρό Γερμανό, τον γιο του καθηγητή της των γερμανικών στην Αθήνα, του κυρίου Κλούσμαν, ώστε να έχει εκεί ένα φιλικό πρόσωπο να συνδιαλέγεται.
Σύντομα, γνωρίζει μερικά νεαρά άτομα που θα τα βλέπει για ένα μεγάλο διάστημα, μέχρι την αποφοίτησή της. Είναι η Ζεμπίνε, ο Βολφ, η Ίνγκε, ο Ούβε, ο Γιαν, πλάσματα παράξενα και πολύχρωμα, που ανήκουν στο κίνημα των πανκ. Κι ενώ στον υπόλοιπο κόσμο θα ήταν περιθωριακοί, στο Ανατολικό Βερολίνο είναι αυτοί που διεκδικούν τον τίτλο των γνήσιων αντιστασιακών κατά του συστήματος. Η ηρωίδα τούς συμπαθεί και τους συναναστρέφεται, παρόλο που αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως εχθρική ενέργεια κατά του καθεστώτος. Τόσο μεγάλη είναι η συμπάθειά της προς αυτούς που αποφασίζει να απεκδυθεί το ένδυμα της ανέραστης φοιτήτριας και να επιδοθεί στο σεξ. Εκεί, στην πρωτεύουσα της Ανατολικής Γερμανίας, η Ζαΐρα μπαίνει στον κόσμο της σεξουαλικής ενηλικίωσης –ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει βεβαίως σε σεξουαλική στάση–, και ταυτόχρονα γίνεται θύμα παρακολούθησης από ανθρώπους που αγαπάει, συνειδητούς ή όχι συνεργάτες της Στάζι.
Η Μάιρα Παπαθανασοπούλου δεν μασάει τα λόγια της. Εξαρχής δείχνει πως δεν έχει καμιά διάθεση να ωραιοποιήσει το καθεστώς του Ούλμπριχτ και του Χόνεκερ. Δεν χαρίζει κάστανα σ’ εκείνους που κυβέρνησαν διά πυρός και σιδήρου τα εκατομμύρια των Γερμανών που έτυχε να βρεθούν στην ανατολική πλευρά της Γερμανίας, όταν οι σύμμαχοι, οι νικητές του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, μοίρασαν τη χώρα σε Δυτική και Ανατολική. Όλο το βιβλίο είναι διαποτισμένο με αρνητικά σχόλια για τους ηγέτες της Ανατολικής Γερμανίας και για την κατάσταση που επικρατεί. Η ηρωίδα της βιώνει όσα βιώνουν οι κάτοικοι της χώρας, μόνο που θεωρεί τον εαυτό της τυχερό επειδή απολαμβάνει μια ελευθερία ανεξήγητη για τους υπόλοιπους. Μάλιστα, κινούμενη από τη χαρά της που είναι ερωτευμένη και που ένας άντρας την περιμένει στο τοπικό αεροδρόμιο, νιώθει, όπως τονίζει, 70% ανυπομονησία να πατήσει το πόδι της στο «κράτος του υπαρκτού ερωτισμού» και μόνο 30% νοσταλγία για την Ελλάδα που άφησε πίσω της.
Το μυθιστόρημα τελειώνει τον Νοέμβριο του 1989 με την πτώση του Τείχους κι ενώ η ηρωίδα έχει πιάσει πινέλα και χρώματα και ζωγραφίζει δελφίνια που κολυμπούν ελεύθερα – ταυτόχρονα, παγιώνονται μέσα της οι αλλαγές που προκλήθηκαν στο Βερολίνο. Η ίδια δηλώνει πως το Τείχος δεν γκρεμίστηκε μόνο στο έδαφος της Γερμανίας αλλά και εντός της: έμαθε να ρισκάρει στη ζωή της. Επίσης, διαπιστώνει η ίδια, από τον παιδιάστικο ιδεαλισμό πέρασε στον κυνισμό χωρίς ενδιάμεση στάση. Αυτό ακριβώς κάνει το Η ιεραποστολική στάση σημαντικό βιβλίο. Δεν είναι απλώς ένα πολιτικό μυθιστόρημα γραμμένο με χιούμορ, αλλά κυρίως ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης.
Η ιεραποστολική στάση
Μάιρα Παπαθανασοπούλου
Πατάκης
523 σελ.
ISBN 978-960-16-6906-9
Τιμή: €19,90
.png?ph=89752c26b8)
