.png?ph=89752c26b8)
Λέλη Μπέη: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Η Λέλη Μπέη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε οδοντιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα, παρακολούθησε σκηνογραφία στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Έχει εκδώσει τις εξής ποιητικές συλλογές: Πέρα από τη Στύγα, εκδόσεις Εγνατία 1980, Ώρα ζωής, εκδόσεις Εγνατία 1988, Οι μονωδοί, εκδόσεις Ίκαρος 1991, Ο πλανητικός Οδυσσέας, εκδόσεις Ίκαρος 1996 (μεταφράστηκε στα γαλλικά και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις L’Harmattan), Είναι η ώρα, εκδόσεις Ίκαρος 2003, O σταθμός, εκδόσεις Ίκαρος 2009 (μεταφράστηκε στα γαλλικά και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις L’Harmattan), Η καπνισμένη μητρόπολη, εκδόσεις Ίκαρος 2015. Το 2008, ο Olivier Delorme παρουσίασε τη συλλογή Ulysse planetaire et autre poemes στη Librerie Desmos, στα πλαίσια εκδηλώσεων του δήμου του Παρισιού. Το 2011 η συλλογή Ο σταθμός ανέβηκε σε παράσταση στο Θέατρο «Συν Κάτι» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου, και τον Δεκέμβριο του 2013 παίχτηκε ως θεατροποιημένη ποίηση στο Παρίσι. Για τρία περίπου χρόνια συνεργάστηκε με την εφημερίδα Ελευθεροτυπία. Άρθρα της, κριτικές και δοκίμια έχουν δημοσιευτεί στον ελληνικό και ξένο τύπο.
Ποια ήταν τα πρώτα σας διαβάσματα;
Το Αερόστατο του Ιουλίου Βερν, ο Γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες. Αυτό το αερόστατο που μας ταξίδεψε ψηλά, που λύτρωσε τη φαντασία μας και που ποτέ δεν μας φόβισε, η Πηνελόπη Δέλτα, ο Κάρολος Ντίκενς, ο Παπαδιαμάντης, ο Ντοστογέφσκι.
Πότε ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή;
Η ποίηση για εμένα ξεκίνησε κάποτε χωρίς εμένα, έχοντας στις αποσκευές της την περιέργεια για έναν κόσμο που όταν αποκαλυπτόταν θα με είχε ήδη συγκινήσει βαθιά. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου δέσποζαν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Κωστή Παλαμά, γράμματα που είχε στείλει στον παππού μου, γιατί ήταν φίλοι. Η μαύρη πένα του ποιητή ακουμπισμένη πάνω στο γραφείο «των συνδέσεων» μνήμης και ομορφιάς προσδιόρισε πολύ αργότερα για εμένα τη διάσταση του βάθους. Παρά το γεγονός ότι ήταν σε διαφορετική κατεύθυνση οι σπουδές μου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ταυτόχρονα με την οδοντιατρική παρακολούθησα μαθήματα σκηνογραφίας στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Εκείνη την εποχή εξέδωσα την πρώτη μου ποιητική συλλογή.
Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί το βιβλίο Η καπνισμένη μητρόπολη;
Θα έλεγα πως ήταν οι στίχοι: «Το χτισμένο ποτάμι ακούγεται / στο βάθος να τρέχει» και η σκέψη της συνέχειας. Ποια θα είναι άραγε η συνέχεια του πολιτισμικού νήματος; Θα έχει να κάνει με εκλεπτύνσεις νοητικές, ηθικές, συναισθηματικές και αισθητικές; Θα συνεχίσει ο άνθρωπος την αμεσότητα μιας σχέσης με τη φύση αποκωδικοποιώντας ταυτόχρονα το μυστήριο της ύπαρξής του ή θα ενδώσει διολισθαίνοντας σε μια πρόταση πλασματικής ζωής στα όρια της βίας και του αυταρχισμού μέσα στις μητροπόλεις; Η Καπνισμένη μητρόπολη είναι πόλη ενός σύγχρονου ρεαλισμού με τη συνειδητότητα της απώλειας. Μια πόλη προσωπική, μια πόλη οικουμενική χωρίς όρια, η άλλη όψη ενός κόσμου που προσπαθεί να ενώσει κομμάτια χάους.
Γράφετε: «Δεν τη χρειάστηκα στ' αλήθεια / σε ό,τι απαρνήθηκα και σε ό,τι διάλεξα / δημιουργώντας μικρές ευτυχίες / πάνω στο χωράφι της στάχτης...».
Μιλήστε μας γι’ αυτό.
Αναφέρομαι σε όλες εκείνες τις μικρές ευτυχίες που φαίνεται πως ίσως είναι και οι μόνες που μπορεί να χτίσει ο άνθρωπος μέσα σε αυτή την πολύ δύσκολη έννοια της συνύπαρξης με την αιωνιότητα.
Τα εργαστήρια ποίησης είναι σαν να λες ότι θα βάλεις τη φύση στα εργαστήρια. Όχι, η ποίηση κατά τη γνώμη μου δεν διδάσκεται, μπορεί να την αποκτήσει κανείς. Αποκτιέται. Δεν υπάρχουν σχολές, εργάζεται κανείς χρόνια και χρόνια και στο τέλος ίσως την αποκτά.
«Θα παραδοθώ σε ένα όνειρο / Τα πάντα εξαρτώνται από αυτό που λείπει...»
Πρέπει οι άνθρωποι να ονειρεύονται;
Κατά μία έννοια πάντα ταξιδεύεις και πάντα υπάρχουν πράγματα που σε αιφνιδιάζουν, όπως αναφέρω στο ποίημα. Αλίμονο αν αυτό που λείπει είναι το όνειρο. Οι άνθρωποι είναι συνήθως τα όνειρά τους.
Η ενασχόληση με τη γραφή τι αντιπροσωπεύει για τη ζωή σας;
Ξεκίνησα να ζω ποιητικά νιώθοντας θαυμασμό για τα μεγάλα επιτεύγματα. Όταν άρχισα να γράφω, κατάλαβα πως από εδώ και πέρα αυτή θα ήθελα να είναι η ζωή μου. Ιδίως τώρα, στους κλειστούς ορίζοντες της εποχής, η ποίηση με πάει μακριά.
Στην εποχή μας με τα τόσα προβλήματα μπορεί ακόμα η ποίηση να μας βοηθήσει να ανεβούμε λίγο ψηλότερα;
O Κώστας Αξελός έλεγε ότι στην εποχή μας και στις πόλεις που ζούμε έχει χαθεί η ποίηση. Νομίζω πως για να μας βοηθήσει σήμερα η ποίηση, πρέπει να την αναγνωρίσουμε, να αντιληφθούμε το βαθύτερο νόημά της και μέσα σε ένα περιβάλλον αστάθειας και αδιεξόδων να την αφήσουμε να λειτουργήσει ζώντας ποιητικά.
Η ποίηση έχει μέσα της οραματισμό και διαύγεια, πράγματα που βοηθούν σε μια θέαση του κόσμου ευρύτερη. Ένα και μόνο ποίημα μικρό ή μεγάλο μπορεί να ανοίξει ορίζοντες στη σκέψη. Μπορεί η ποίηση να έχει κοινό μικρότερο αριθμητικά από την πεζογραφία και τη δοκιμιογραφία, αλλά έχει ταυτόχρονα μεγάλη δύναμη και αυτό διότι προξενεί την ακαριαία συγκίνηση, προηγείται της φιλοσοφίας και ανοίγει δρόμους.
Διαβάζουμε συχνά στον τύπο για εργαστήρια ποίησης. Αλήθεια, διδάσκεται η ποίηση;
Τα εργαστήρια ποίησης είναι σαν να λες ότι θα βάλεις τη φύση στα εργαστήρια. Όχι, η ποίηση κατά τη γνώμη μου δεν διδάσκεται, μπορεί να την αποκτήσει κανείς. Αποκτιέται. Δεν υπάρχουν σχολές, εργάζεται κανείς χρόνια και χρόνια και στο τέλος ίσως την αποκτά. Ισχύει αυτό που ο Ροντέν απαντούσε στα μακροσκελή γράμματα του Ρίλκε που του ζητούσε συμβουλές, «δουλειά, δουλειά, δουλειά». Με τη δημιουργική γραφή, στον πεζό λόγο μπορεί να επιτευχθεί κάτι, αλλά όχι στην ποίηση. Κατά τη γνώμη μου όλο αυτό λειτουργεί αποπροσανατολιστικά.
Σας στέλνουν οι νέοι στίχους ή τις ποιητικές τους συλλογές ζητώντας τη γνώμη σας;
Δεν είναι κάτι που μου συμβαίνει συχνά. Ευτυχώς. Γιατί μου είναι εξαιρετικά δύσκολο να μιλήσω αρνητικά, αν χρειαστεί, απογοητεύοντας κάποιον.
Χρησιμοποιείτε υπολογιστή; Ποια είναι η γνώμη σας για την τεχνολογία;
Χρησιμοποιώ υπολογιστή μόνο για βασικές λειτουργίες που μάλλον δεν εκμεταλλεύονται ούτε στο ελάχιστο τις απεριόριστες δυνατότητές του. Ανήκω σε μια γενιά που δυσκολεύτηκε να μπει στο νόημα των ηλεκτρονικών υπολογιστών και μάλλον θα νιώθει πάντα εκτός φυσικού στοιχείου στο περιβάλλον των Windows και των Macintosh. Παρά ταύτα, είμαι της γνώμης ότι δεν μπορεί κανείς να μην αναγνωρίσει την απίστευτη δυνατότητα που προσφέρει το διαδίκτυο σήμερα. Είναι αλήθεια ότι αυτή η συλλογική γνώση της ανθρωπότητας αποτελεί μια νέα παράμετρο στο σύμπαν από την οποία αν λείπει κανείς, θα ζει σε μια εικονική πραγματικότητα.
Είμαι όμως και της γνώμης ότι τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει αυτή η, σε ένα βαθμό, ανατροπή στους νόμους της φυσικής, είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες ακόμα. Η πληροφορία που στο παρελθόν ήταν κρυμμένη, συχνά δυσπρόσιτη ή και εντελώς απρόσιτη σήμερα βρίσκεται ένα κλικ μακριά. Αρκεί μια μηχανή αναζήτησης και η απόσταση ανάμεσα στη γνώση και στην άγνοια εκμηδενίζεται. Ιλιγγιώδεις ταχύτητες που καταργούν πρώτα απ’ όλα τον ίδιο τον δικό τους προαπαιτούμενο χρόνο, έπειτα τον χρόνο του προσλαμβάνοντος αλλά μαζί και τον ψυχικό χώρο όλων.
Ποιους ποιητές θα μας προτείνατε να διαβάσουμε σήμερα;
Κατά τη γνώμη μου οι επιλογές δεν συνοδεύουν όλες τις εποχές μας. Για παράδειγμα, τα ποιήματα του Σεφέρη έχουν μια μελαγχολία ενός κόσμου που φεύγει, μια αίσθηση απουσίας σαν κι αυτή που πλανάται μέσα σ’ έναν πίνακα του Ντε Κίρικο. Ο Καβάφης έχει πάντα μια νεωτερικότητα, και γι’ αυτό δεν έχει εποχή. Αυτό τον καιρό διαβάζω ποιήματα του Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι και του Τσέσλαβ Μίλος.
Διαβάζουν οι Έλληνες ποίηση;
Νέα παιδιά με νέους ποιητές συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο σε διάφορα καφέ της πόλης όπου συζητούν. Απαγγέλλονται ποιήματα και γίνονται αναλύσεις. Η ποίηση εξακολουθεί να έχει μικρό κοινό, αλλά νομίζω ότι η γοητεία που εξασκεί συνεχίζεται.
Το γόητρο της ποίησης είναι εντέλει μεγάλο.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας ποίημα;
Σήμερα, η «Ωδή στην πολλαπλότητα» του Ζαγκαγέφσκι.
Τι σας έχουν μάθει οι γονείς σας που το τηρείτε μέχρι σήμερα;
Την καλοπροαίρετη ματιά στον κόσμο.
Η καπνισμένη μητρόπολη
Λέλη Μπέη
Ίκαρος
36 σελ.
ISBN 978-960-572-068-1
Τιμή: €8,00
πηγή : diastixo.gr