Κώστας Ακρίβος: «Ιστορία ενός οδοιπόρου: Στρατής Δούκας»

2020-12-10 14:20

Ο Κώστας Ακρίβος, φιλόλογος, πεζογράφος, ανθολόγος και μετέχων σε πολλά συλλογικά έργα, είναι σήμερα μια από τις πιο διακριτές, τις πιο καλές, τις πιο ενδιαφέρουσες συγγραφικές πένες που διαθέτουμε ως πεζογραφία, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και διεθνώς. Πράγματι, και σε σχέση με το παρόν βιβλίο, ο συγγραφέας αναδεικνύει όλα τα ταλέντα, τις δυνατότητες, τα εφόδια, τις κατοχές, πετυχαίνοντας ένα αποτέλεσμα, κυρίαρχο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η γλωσσική μας μεταφορά, το κλίμα, το ύφος, η ατμόσφαιρα των χρόνων που έζησε ο μέγας Στρατής Δούκας. Με δυο λόγια, αφηγείται με έναν τρόπο που εκείνος θα ήθελε, όχι μιμούμενός τον αλλά μεταφράζοντάς τον, σε σημείο τέτοιο που να διαφεύγουμε από την καθημερινή μιζέρια μας και να βρισκόμαστε σε μια παραμυθιακή συνθήκη που πέρασε ανεπιστρεπτί, και ευτυχώς που υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που μας την υπενθυμίζουν. Ο Ακρίβος μπαίνει στο πετσί του ήρωά του, τον ερμηνεύει, τον μεταφράζει, τον αποκωδικοποιεί, τέλος, τον αποσαφηνίζει, φτάνοντας την εν είδει εξομολόγησης, την υπό μορφή συνέντευξης παράθεσή του έως το τέλος, το φανταστικό και το τραγικό, το πλούσιο σε ερεθίσματα και το γεμάτο εμπειρίες, το πεπερασμένο και το γήινο, το ανθρώπινο και το φυσικό. Ο Δούκας στα χέρια του Ακρίβου βρίσκει τον τέλειο βιογράφο του, τον απίστευτο γραφιά του, τον ενδελεχή αναγνώστη του, τον εξίσου δόκιμο συνάδελφο. Γιατί αλήθεια, πόσο εύκολη μπορεί να θεωρηθεί μια εργασία τέτοιας ματιάς (βιβλιογραφικά βέβαια παρατηρούμε, όχι μόνο σήμερα αλλά και παλιότερα, μια τρομερή αύξηση στις μυθιστορηματικές βιογραφίες, πόσες όμως αξίζουν, πόσες έχουν ποιότητα;) όταν έχεις απέναντί σου –έστω και συμβολικά– ένα καταρτισμένο άτομο και δημιουργό, ο οποίος χωρίς μεγάλο έργο, με απίστευτη όμως συγγραφική δύναμη, σου «αποκαλύπτεται» και σου ζητά να τον μυθιστορήσεις, ώστε η ιστορία του να γίνει γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο, σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Ασφαλώς και δεν είναι εύκολη, ασφαλώς και χρειάζεται από πλευράς βιογράφου ίσες (ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, περίπου ίσες) δεξιότητες, ικανότητες, μόρφωση και εν κατακλείδι τεχνική, για να μπορέσεις να καταθέσεις στο χαρτί, τόσο τον όγκο όσο και το πάθος, το ήθος όσο και την ειλικρίνεια, την αρετή όσο και την ηθική, που ένας πεζογράφος όπως ο Στρατής Δούκας είχε. Ώστε το έργο του Ιστορία ενός αιχμαλώτου, το οποίο και δούλεψε σκληρά πολλές φορές, με τέτοια ένταση κάθε στιγμή, με τόση αγάπη για τον ήρωά του και ό,τι αυτός υπέμεινε, να μπαίνει κατά τη γνώμη μου στα έξι καλύτερα μινιμαλιστικά βιβλία, που απευθύνθηκαν και μίλησαν πάνω απ’ όλα με την Ιστορία και τα οποία είναι: Η κάθοδος των εννιά, Η πύλη, Κυράνω, Πεθαίνω σαν χώρα, Το έβδομο ρούχο των Βαλτινού, Μιχαηλίδη, Βασ. Παπαγιάννη, Δημητριάδη, Ευγ. Φακίνου αντίστοιχα. Έξι έργα, που αντίθετα με την έκτασή τους, που κόντρα στον αριθμό των σελίδων τους, που πολύ κοντά στα γεγονότα τα οποία και διαχειρίζονται, χάρισαν στους αναγνώστες τις καλύτερες ιστορικές παραμέτρους, τις πιο συμπυκνωμένες κοινωνικοπολιτικές συνιστώσες, τις πιο ανθρώπινες εκφάνσεις, έδωσαν στη λογοτεχνία τα πιο δυνατά και σκληροτράχηλα θέματα που η ίδια η ζωή τα μύησε, που οι πράξεις κάποιων πρωταγωνιστών τα ξεδίπλωσαν.

Αντικαθιστώντας ο Ακρίβος τη λέξη «αιχμάλωτος» με τη λέξη «οδοιπόρος», κρατώντας όμως τη λέξη «ιστορία», αναπτύσσει ολόκληρο τον βίο και την πολιτεία ενός έτερου αγίου των ελληνικών γραμμάτων, του Στρατή Δούκα, ο οποίος (δεν θα πω πολλά, άλλωστε στο τέλος του βιβλίου υπάρχει χρονολόγιο, εργογραφία, βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας και φωτογραφικό παράρτημα) γεννήθηκε το 1895 στα Μοσχονήσια του Αδραμυττηνού κόλπου, όπου έβγαλε το σχολαρχείο. Συναναστρέφεται με τον Φώτη Κόντογλου, έρχεται στην Αθήνα και γράφεται στη Νομική Σχολή. Διακόπτει τις σπουδές του και κατατάσσεται εθελοντής, λαμβάνοντας μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα και στη συνέχεια στο Μικρασιατικό μέτωπο, όπου και τραυματίζεται. Επισκέπτεται δεύτερη φορά το Άγιο Όρος. Συνεργάζεται με διάφορα περιοδικά και εταιρίες. Το 1929 πρωτοεκδίδεται το βιβλίο του Η ιστορία ενός αιχμαλώτου. Ιδρυτικό μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Υπηρετεί ως αξιωματικός στην ελληνοϊταλικό πόλεμο. Το 1942 παντρεύεται τη Δήμητρα Μαγκανά, οργανώνεται στο ΕΑΜ, φυλακίζεται και βασανίζεται από τους Γερμανούς. Ξανατυπώνει όλα του τα βιβλία, τα περισσότερα από τις Εκδόσεις Κέδρος. Ο Στρατής Δούκας πεθαίνει στις 26 Νοεμβρίου 1983.

Ο Δούκας στα χέρια του Ακρίβου βρίσκει τον τέλειο βιογράφο του, τον απίστευτο γραφιά του, τον ενδελεχή αναγνώστη του, τον εξίσου δόκιμο συνάδελφο.

Κλείνοντας την ανάγνωση του βιβλίου του Κώστα Ακρίβου Η ιστορία ενός οδοιπόρου, σε αυτή τη διαδικασία σκυταλοδρομίας στην οποία και έχουμε ταχθεί, προκειμένου τίποτα το ουσιαστικό, το ψυχαγωγικό και το εμβληματικό να μην ξεφύγει από την προσοχή μας, εκείνο που μένει ανάμεσα σε πολλά άλλα είναι το έντονο συναίσθημα, η αγάπη και ο έρως ενός νεότατου πεζογράφου για το έργο και την παρακαταθήκη, το παράδειγμα ζωής κάποιου παλαιότερου συναδέλφου του, ο οποίος μπορεί και να στάθηκε και δάσκαλός του. Κυριολεκτικώς λοιπόν, και πάντα από την οπτική γωνία της βιογραφίας, ο Ακρίβος λειτουργεί αφηγηματικά με γραμμικό τρόπο, αναδεικνύοντας όλες τις αρετές, τα πλεονεκτήματα, τις ιδιαιτερότητες ενός δημιουργού-ορόσημο τόσο για τη λογοτεχνία όσο και για τη ζωγραφική, την πολιτική του τοποθέτηση, τη συνδικαλιστική του δράση, τέλος, την εν γένει του προσωπικότητα, η οποία υπήρξε άκρως ταπεινή, έτσι ώστε, χωρίς να αφήνει τίποτα να πέσει χάμω, χωρίς να απαρνιέται τη δική του μόρφωση, συγκρότηση αλλά και την τεχνική του, κάνει μια βουτιά στο παρελθόν, συνδιαλέγεται με έναν μύθο, τον αναλύει ακόμη και αν ο ίδιος μιλά φυσικά για τον εαυτό του πολύ περισσότερο απ’ ό,τι του ζητά ο βιογράφος να πει, και τελικά πετυχαίνει να μας κινήσει το ενδιαφέρον, να ταυτιστούμε έτι περαιτέρω και να προβληματιστούμε πάνω σε διάφορα επίπεδα, τα οποία και ξεκινούν από τα πρώτα βιώματα, την ποιότητα του λόγου, την ανάπλαση της γραφής και φτάνουν μέχρι την πέρα από ωραιοποιήσεις ερμηνεία του 20ού αιώνα, με τα μάτια ενός αληθινά τεράστιου συγγραφέα. Άρα το βιβλίο, που επανεκδίδεται δεκατέσσερα χρόνια μετά την πρώτη του εμφάνιση, ασφαλώς και μας καλεί σε μια νέα αναγνωστική περιπέτεια, σε μια νέα μάχη μαζί του, σε μια νέα αποδοχή του ή αντίδραση, έτσι ώστε, τόσο το μέγεθος ενός Δούκα, όσο και η εκφραστική δεινότητα του Ακρίβου, να συμπαρασύρουν σε μια πέρα από κάθε αμφιβολία σύνδεση δημιουργική, σύνδεση δικαίωσης, σύνδεση ψυχολογικής αλλά και ψυχαγωγικής προοπτικής.

 

Ιστορία ενός οδοιπόρου: Στρατής Δούκας
Κώστας Ακρίβος
Μεταίχμιο
σ. 104
ISBN: 978-618-03-2387-0
Τιμή: 11,00€

 

 

πηγή : diastixo.gr