Κωνσταντίνος Μπούρας: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

2017-05-30 19:30

Ο Κωνσταντίνος Μπούρας γεννήθηκε το 1962 στην Καλαμάτα. Είναι διπλωματούχος μηχανικός του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και πτυχιούχος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακά (D.E.A.) στο Πανεπιστήμιο Paris III. Έχει εκδόσει τις ποιητικές συλλογές: Ο πορφυρός ήλιος του έρωτα και του θανάτου, Τέχνη και λόγος 1987, Άγουρος έρως, Τέχνη και λόγος 1988, Η κοιλάδα των νεκρών ερώτων, Πλέθρον 1990, Έρως ηλιότροπος, Πλέθρον, 1993, Ο ποιητής του Abdeljebbar (με το ψευδώνυμο Κωνσταντίνος Αγνώστου) Πλέθρον, 1995, Αγαύης έρως, Οδυσσέας 1995, Η φωνή του μανδραγόρα (με το ψευδώνυμο Κωνσταντίνος Αγνώστου), Οδυσσέας 1997, Έρως τριμαργικός, Πλέθρον 1997, Έρωτες γυρίνων και κρίνων (με το ψευδώνυμο Κωνσταντίνος Αγνώστου), Οδυσσέας 1998, Έρως παλίμψηστος, Το Ροδακιό, 1999, Όρθρος αιώνος, Δυτικές Ινδίες, 2000, Η μεταφυσική του έρωτα, Οδυσσέας 2002, Ερωτικά μοιρολόγια, Παρουσία 2003, Ερέτης Ιώδους, Δυτικές Ινδίες 2004, το θεατρικό Στον αστερισμό της Εκάτης, Δωδώνη 1997, τη νουβέλα Ο θάνατος του Ευριπίδη, Δωδώνη 1999, καθώς και δοκίμια θεατρολογίας. Στα γαλλικά έχουν εκδοθεί τα έργα του Le chant de la mandragore, La Bruyere, Paris 1999, Palmiers et mandragores, L' Harmattan, Paris 1999, και στα αγγλικά το Conspiracy in Algeria, Avon Books, London 1999. Έχει επιμεληθεί την έκδοση βιβλίων σχετικά με το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Περισσότερες πληροφορίες διατίθενται στο διαδίκτυο, στη διεύθυνση: www.konstantinosbouras.gr.

Ποια ήταν τα πρώτα σας διαβάσματα;

Θα σας φανεί αστείο, αλλά μέχρι να τελειώσω το δημοτικό σχολείο είχα διαβάσει τα άπαντα Παπαδιαμάντη και Παλαμά, την Ασκητική του Καζαντζάκη και το Άκου, ανθρωπάκο! του Βίλχελμ Ράιχ. Στην πρώτη γυμνασίου έμαθα απ’ έξω τα ποιήματα του Καβάφη και το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι του Όσκαρ Ουάιλντ. Μέχρι την τρίτη τάξη τού γυμνασίου διάβαζα τους αρχαίους Έλληνες λυρικούς και δραματικούς ποιητές στο πρωτότυπο. Στην πρώτη λυκείου προσετέθησαν οι Λατίνοι συγγραφείς, καθώς και η κλασική γαλλική και αγγλική λογοτεχνία. Από τη δευτέρα τάξη του λυκείου και μετά με συνεπήρε η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Τεννεσσί Γουίλιαμς… Χάρη στον Σαίξπηρ, που τον διάβασα στο πρωτότυπο σε ηλικία 17 ετών, όταν ήμουνα ήδη φοιτητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο… Χάρη στον Σαίξπηρ, στον Ευριπίδη και στον Στρίντμπεργκ αποφάσισα να σπουδάσω θεατρολογία αμέσως μετά, ενώ έπαιξα περιστασιακά και στο θέατρο σαν ηθοποιός.

Πότε ξεκίνησε το ταξίδι σας στη συγγραφή;

Θα παραξενευτείτε σίγουρα, αλλά η συγγραφική μου περιπέτεια άρχισε σε ηλικία 3 ετών, πριν ακόμα μάθω να γράφω. Δεν ήθελα να μιλώ, είχα αποσυρθεί μέσα μου, σχεδόν μέχρι τα δεκαοκτώ μου, και συνέθετα δικά μου ποιήματα στην αυλή του πέτρινου σπιτιού μας, έξω από την Καλαμάτα, στα ριζά του Ταϋγέτου, έχοντας μια πανοραμική θέα της μεσσηνιακής κοιλάδας και της θάλασσας στο βάθος. Μαγική… Στις καλοκαιρινές μέρες με την αφόρητη ζέστη νόμιζα ότι έβλεπα σε αντικατοπτρισμό ανεστραμμένους τους φοίνικες της Αιγύπτου. Άρχισα να γράφω και να σιγοψιθυρίζω ποιήματα στον κήπο του σπιτιού μας κάτω από τη ροδιά, τη μανταρινιά και τη λεμονιά από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Νομίζω ότι θα ψελλίζω ακόμα ποιητικούς διαλογισμούς και μέσα από τον τάφο μου!

Ποια ήταν η αφορμή για να εκδοθεί το βιβλίο σας με ποιήματα Τρία άλφα, μια ήττα κι ένα ωμέγα;

Αυτό είναι το τριακοστό βιβλίο μου, τριάντα χρόνια μετά την έκδοση της πρώτης μου ποιητικής συλλογής το 1987 με τίτλο «Ο πορφυρός ήλιος του έρωτα και του θανάτου». Γράφτηκε έναν χρόνο πριν στην πτέρυγα των ετοιμοθανάτων του 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου, είχα αρχίσει όμως να τη δουλεύω από το 1977. Το 1980 μάλιστα ο αλησμόνητος Καρύδης του Ίκαρου μου επιμελήθηκε το πρώτο της ποίημα. Στην πρόσφατη αλλά όχι ελπίζω και τελευταία ποιητική συλλογή με τον συμβολικό πυθαγόρειο τίτλο Τρία άλφα, μια ήττα κι ένα ωμέγα συγκεντρώνω τον πνευματικό βηματισμό της μέχρι τώρα ζωής μου μέσα από 400 καινούρια ποιήματα. Οι προσωκρατικοί και άλλοι φιλόσοφοι, οι ποιητές του Κόσμου, οι ταξιδιώτες στον Χρόνο, βρίσκουν εδώ προσωρινή στέγη, βήμα και φωνή… Είμαι ανοικτός στο Άγνωστο, φιλοξενώ το Άρρητο και δεν φοβούμαι τον Θάνατο. Λατρεύω όμως τη Ζωή και την απολαμβάνω και με τις επτά μου αισθήσεις. Βλέπετε, έχω περάσει επτά φορές μέχρι τώρα στην αντίπερα όχθη και γύρισα οικειοθελώς. Κάτι λέει αυτό….

Ο τίτλος Τρία άλφα, μια ήττα κι ένα ωμέγα είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;

Ας αναλύσουμε τον λεξάριθμο:

3 Α = 3 x 1 = 3

1 H = 1 x 8 – 8

1 Ω = 1 x 24 = 24.

3 x 8 = 24

3 x 8 + 24 = 2 x 24 = 48 (4 + 8 = 12)…

Θέλετε κι άλλο; Αν προσθέσουμε τα άλλα δύο κομμένα γράμματα της αρχαίας αλφαβήτου, το κόππα και το δίγαμα, έχουμε 26 γράμματα που αναλύονται σε 2 x 13-άδες. Το 13 = 12 +1 (ένα θεωρείται και το μηδέν…).

Δεν θα πάμε σε πιο βαθιά νερά, σκεφτείτε όμως ότι 12 είναι οι μήνες, οι ώρες της μέρας ή της νύχτας, οι μαθητές του Χριστού κι ότι στον μυστικό δείπνο παρευρίσκοντο 13 εν συνόλω (πριν αποχωρήσει ο προδότης), κάτι που συνέδεσε το 13 με τον Θάνατο (στην Ταρώ)…

Γράφετε: «Στα σκουπίδια/ της χαμοζωής/ βρήκα πολλές πεταμένες φιλίες/ για ψύλλου πήδημα». Ενώ οι άνθρωποι ζουν δίπλα ο ένας στον άλλο, γιατί οι καρδιές τους είναι μακριά;

Κοιτάξτε, οι άνθρωποι από τους οποίους απομακρύνθηκα ευγενικά ή βίαια έτρεφαν παράλογες (μη συμφωνηθείσες) προσδοκίες κι ένιωσαν προδομένοι για πράγματα που ουδέποτε είχα υποσχεθεί. Η συμπεριφορά τους έπαψε να είναι φιλική και τότε ίσχυε το «αν υπάρχουν τέτοιοι φίλοι, οι εχθροί περιττεύουν». Εξάλλου «ο φίλος και το φίδι αρχίζει από φι». Όσο για κάποιους πρώην συγγενείς, η εκμετάλλευση, η διαβολή, η συκοφαντία, ο φθόνος, το κουτσομπολιό, κατέστησε ανέφικτη τη συνύπαρξή μας ακόμα και τηλεφωνικώς. Όχι, δεν μετανιώνω για κάτι. Όταν πέφτω «βάζω εμπρός τα δυο μου χέρια και σηκώνομαι». Η γη στεγάζει 6,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Είναι κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν… μανταρίνια, για να ευθυμήσουμε κάπως…

Κρατήθηκα είκοσι συναπτά έτη μακριά απ’ όλους κι απ’ όλα. Κάθε που έβγαινε ένα βιβλίο κρυβόμουνα κι έλεγα «δεν είμαι εγώ». Κάποια στιγμή όμως είδα το Άδικο και δεν το βάσταξα, είδα τους φελλούς να επιπλέουν μαζί με άλλα λύματα, απορρίμματα και λοιπές χυδαιότητες.

«Επιστρέφω στην ποίηση / όπως επιστρέφω στην πατρίδα μου». Πρέπει ο ποιητής να συμμετέχει στα κοινά δρώμενα ή να έχει απόσταση από τα πράγματα;

Εξαρτάται. Κρατήθηκα είκοσι συναπτά έτη μακριά απ’ όλους κι απ’ όλα. Κάθε που έβγαινε ένα βιβλίο κρυβόμουνα κι έλεγα «δεν είμαι εγώ». Κάποια στιγμή όμως είδα το Άδικο και δεν το βάσταξα, είδα τους φελλούς να επιπλέουν μαζί με άλλα λύματα, απορρίμματα και λοιπές χυδαιότητες. Τότε κάτι επαναστάτησε μέσα μου. Όχι για μένα, σας διαβεβαιώ. Έγινα κριτικός κι ασχολήθηκα αποκλειστικώς με χαμένες φωνές, σιγαλές, αλλά σημαίνουσες. Η ζωή μου το γύρισε αυτό σαν αναγνώριση. Ευγνώμων απαντώ πως μπορώ να ζήσω και χωρίς την αποδοχή των άλλων. Κοσμοκαλόγερος είμαι, ερημίτης, αγαπώ τον εαυτό μου κι έξω από τη γραφή, άρα δεν θα γίνω ποτέ ζήτουλας και δεν θα δεχθώ ελεημοσύνες. Είμαι έτοιμος όμως να ελεήσω τους αναγκεμένους. Τύχη και Αναγκαιότητα, Νέμεσις και Δικαιοσύνη, Επιμονή και Υπομονή, Εργατικότητα κι ακάματη Δημιουργικότητα, ενεργητική συμμετοχή στα κοινά: αυτοί είναι οι πόλοι που καθορίζουν την δημόσια παρουσία μου – όχι όμως και την ύπαρξή μου. Πολύ βαθιά μέσα μου είμαι τεμπέλης και ράθυμος, γνώστης της ματαιότητος των πάντων, θρήσκος με τον φανατισμό των άθεων… και το μόνο που με σώζει είναι ο Έρωτας, η ορφική ένωσις με το Άπαν, με το Ταυτόν…

Μπορεί οι δηλώσεις των ποιητών να είναι παρεμβατικές για την κοινωνία;

Ναι, όταν δεν είναι τσανακογλείφτες και παραδόπιστοι, όταν είναι σαν τον φιλόσοφο Διογένη που αρνήθηκε όλα τα πλούτη και τις τιμές που του πρόσφερε ο Μέγας Αλέξανδρος. Ήταν τόσο αυτάρκης που προκάλεσε τον θαυμασμό του συνομιλητή του. Κι όταν οι αυλοκόλακες παρατρεχάμενοι (πάντα υπάρχουν τέτοιοι) ζήτησαν την κεφαλήν του φιλοσόφου, εκείνος –προς τιμήν του– απάντησε: «Όχι, γιατί αν δεν ήμουνα ο Αλέξανδρος, θα ήθελα να είμαι ο Διογένης!». Ο καθένας κουβαλάει το δικό του λιθάρι του Σίσυφου, υπάρχει τόπος για όλους κι ο καθένας επιτελεί ένα έργο στο Μεγάλο Σχέδιο του Αόρατου Αρχιτέκτονα, έτσι που εμείς «τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής» (σύμφωνα με τον Μεγάλο Αλεξανδρινό) δεν προλαβαίνουμε να ψελλίσουμε ούτε μια νότα από τη «Μυστική Μελωδία» στο μέγιστο Αρμόνιο του Σύμπαντος (όπως γράφει ο μεγάλος Κορεάτης αστροφυσικός Trin Xuan Thuan)…

Φέτος κλείνετε τριάντα χρόνια στην ποίηση. Τι κερδίσατε από αυτή τη διαδρομή;

Λίγους ζηλόφθονους εχθρούς, που βαρέθηκαν όμως να με σταυρώνουν, και πολυάριθμους φίλους, ακοίμητους φρουρούς της Αθωότητας, της Παιδικότητας και της Αφέλειας, που κουβαλάω ακέραια από τότε που ψέλλισα το πρώτο μου στιχάκι. Για όσους με ξέρουν είμαι ακίνδυνος. Για όσους με εχθρεύονται αδιάφορος. Για όσους επιχειρούν να με βλάψουν υπομονετικός. Βλέπω με λύπηση τα πτώματά τους να τα ξερνάει το κοσμικό ποτάμι του Ηράκλειτου στο Δέλτα του ουράνιου Νείλου κι αναρωτιέμαι: «Τι κέρδισαν άραγε με τόση κακία»; Σε δικαστήρια και στοχευμένες επιθέσεις δεν απαντώ ποτέ. Σε προσβολές έχω μάθει να αντέχω. Επειδή πιστεύω όμως σε μια Ανώτερη Δικαιοσύνη κι είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι ο «υβριστής» θα συνεχίσει το έργο του κι αλλού, ένα είναι σίγουρο: ότι το επόμενο θύμα του δεν θα έχει την ίδια υπομονή και φιλοσοφική διάθεση μ’ εμένα και θα του αποδώσει τα ίσα. Επομένως, δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση των εχθρών μου. Όχι γιατί κινδυνεύουν από εμένα, αλλά από τον επόμενο, εκεί που θα τους οδηγήσει η δική μου παρεξηγημένη απάθεια. Ξέρετε, οι ανόητοι άνθρωποι εκλαμβάνουν την ευγένεια ως αδυναμία κι αποθρασύνονται… Αυτός είναι ο συντομότερος δρόμος για την καταστροφή τους. «Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απωλέσαι». Ένας που τα πάει καλά με τον εαυτό του δεν έχει λόγο να συγκρούεται με τους άλλους. Παρεκτός κι αν θέλει να υποστηρίξει Ιδέες, Ιδανικά και πάθη. Και τα τρία είναι τα πλέον πανάκριβα πράγματα στον πλανήτη, πολυτέλεια σωστή!

Στο τέλος του βιβλίου έχετε ποιήματα μεταφρασμένα σε ξένες γλώσσες. Πώς προέκυψαν αυτές οι μεταφράσεις;

Από την αγάπη των φίλων, εθελοντικά, από πίστη σ’ εμένα κι από ανάγκη να υποστηρίξουν το παραγνωρισμένο έργο μου. Ναι, ήταν μέχρι τώρα αόρατο το έργο μου, για τους ιθύνοντες. Βλέπετε, δεν προκάλεσα σκάνδαλα, δεν σκυλοβρίστηκα στα τηλεοπτικά παράθυρα, δεν σουρομαδήθηκα σε κοινή θέα… Ήμουνα πάντα «σπίτι-δουλειά». Ακόμα και για διακοπές δεν πάω ποτέ σε κοσμικά μέρη. Οι μεταφράσεις αυτές είναι η φανερή ανάπλαση τού ανιδιοτελούς έργου μου. Αποτελούν έκδηλη πνευματική συνοδοιπορία. Κι αυτό είναι όλο.

Πολλοί νέοι γράφουν ποίηση. Το όνειρό τους είναι να εκδοθούν οι στίχοι τους. Παλαιότερα περίμεναν με αγωνία να αποκτήσει οντότητα η πρώτη τους ποιητική συλλογή. Σήμερα ανεβάζουν τα ποιήματά τους στο διαδίκτυο. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να βοηθήσει την ποίηση;

Φυσικά. Τώρα δεν χρειάζονται μεσάζοντες και προαγωγούς προκειμένου να επικοινωνήσουν με το πλατύ κοινό. Τώρα δρέπουν τους καρπούς των κόπων τους αμέσως. Διαδρούν, αντιδρούν, διαφωνούν, συμπληρώνονται, κρίνουν και κρίνονται, άφοβα, ξεφεύγουν και δοκιμάζουν τα όρια της Ελευθερίας τους. Μακάρι να υπήρχε και στα νιάτα μου το διαδίκτυο. Εγώ πέρασα μέσα από Συμπληγάδες κι άντεξα μόνο γιατί ήμουνα επίμονος κι είχα ταλέντο που έλαμπε. Αλλιώτικα θα με είχαν σβήσει, θα με είχαν αφανίσει, θα με είχαν εξαλείψει από προσώπου γης. Πριν την έλευσιν κι επικράτησιν του διαδικτύου, ένας από τη Διαπλοκή είπε φωναχτά εμπρός μου: «Μα πώς είναι δυνατόν να συνεχίζει ενώ κανένας μας δεν γράφει για δαύτον;». Ένας άλλος είπε σε γειτόνισσα ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα ποιητής με το δικό μου όνομα! Άντεξα τις ταπεινώσεις, τους εξευτελισμούς, τους αποκλεισμούς κι επιβίωσα, γιατί ποτέ κανείς δεν μπόρεσε να στομώσει έναν χείμαρρο!

Τώρα δεν χρειάζονται μεσάζοντες και προαγωγούς προκειμένου να επικοινωνήσουν με το πλατύ κοινό. Τώρα δρέπουν τους καρπούς των κόπων τους αμέσως. Διαδρούν, αντιδρούν, διαφωνούν, συμπληρώνονται, κρίνουν και κρίνονται, άφοβα, ξεφεύγουν και δοκιμάζουν τα όρια της Ελευθερίας τους. Μακάρι να υπήρχε και στα νιάτα μου το διαδίκτυο.

Έχετε παρουσιάσει πολλούς Έλληνες δημιουργούς. Τι σας έχει μείνει από αυτές τις εκδηλώσεις;

Η αγάπη στα γλαρωμένα μάτια των ανθρώπων που απολαμβάνουν τη θετική μου ενέργεια, τον αγαπησιάρικο τρόπο, τον σεβασμό με τον οποίο πλησιάζω τη δουλειά των άλλων.

Παράλληλα, είστε ποιητής, κριτικός και γράφετε σε πολλά έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Από πού αντλείτε αυτή τη δημιουργική δύναμη;

Από το πείσμα, από την καταπιεσμένη οργή μου για τις αδικίες που έχω υποστεί. Τελικά, μου έκαναν χάρη όλοι αυτοί που με αγνόησαν. Θα μπορούσαν ίσως να με είχαν εξουδετερώσει εύκολα –εν μέρει– με κάποιο βραβειάκι. Όμως εγώ αρέσκομαι στη θέα από τα ψηλά βουνά, εκεί που φωλιάζουν αετοί και τα σκουλήκια δεν μπορούν να αναρριχηθούν.

Διαβάζουν οι Έλληνες ποίηση;

Φυσικά. Είμαστε ο ποιητικότερος πληθυσμός του κόσμου. Εμείς κι οι ισπανόφωνοι. Κάθε ελληνόφωνος ποιητικολογεί απλώς και μόνον ομιλώντας αυτή τη θεσπέσια γλώσσα, ο πιο πλούσιος μαθηματικός κώδικας που έχω μέχρι τώρα ερευνήσει.

Ποια από τις διδαχές των γονέων σας τηρείτε μέχρι σήμερα;

Να είμαι ο εαυτός μου και να μην το βουλώνω, ακόμα κι όταν δεν με παίρνει. Να εκφράζομαι ελεύθερα, με κάθε κόστος. Βέβαια, αυτό δεν μου το έμαθαν ακριβώς έτσι, αλλά με την ανάποδη μέθοδο, από την άλλη πλευρά, ομοιοπαθητικώς. Με άφηναν να σπάω τα μούτρα μου και μετά να σηκώνομαι μόνος μου, πληρώνοντας από την τσέπη μου τα σπασμένα. Ποτέ όμως δεν με κυνήγησαν για τις αποκοτιές μου. Με αποδέχονταν και ίσως βαθιά μέσα τους να με θαύμαζαν και να ήθελαν να είχαν τα κότσια να με μιμηθούν. Ήτανε και οι δυο τους ασυμβίβαστοι με τον τρόπο τους και τους ευγνωμονώ, γιατί έκανα πάντα του κεφαλιού μου, όσο κι αν μου κόστισε αυτό. Και πιστέψτε με, μου έχει κοστίσει πολύ ακριβά μέχρι τώρα αυτή η ακατάλυτη εσωτερική Ελευθερία… Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να ξεκλειδώσω τα μυστικά μου, όσο κι αν είμαι «ανοικτό βιβλίο» για όλους.
 

Τρία άλφα, μια ήττα κι ένα ωμέγα
Κωνσταντίνος Μπούρας
Εκδόσεις των Φίλων
384 σελ.
ISBN 978-960-289-173-5
Τιμή: €20,00

 

 

 

πηγή : diastixo.gr