Κατερίνα Ανδριανάκη: «Ανοξείδωτα ζευγάρια» κριτική της Έλσας Κορνέτη

2017-03-07 15:48

Μέσα από την «αλχημεία των λέξεων», όταν αυτή η ειδική δόνηση της συγκίνησης αφρίσει, ο ακέραιος εαυτός συνομιλεί με τον φανταστικό ως εκφραστή του χάους. Τα όνειρα και οι εφιάλτες προβάλλονται σε έναν τυφλό χρόνο-μη χρόνο, σε έναν αόριστο τόπο-μη τόπο, με το θορυβώδες άθροισμα και την ταχύτητα μιας δυναμικής έκρηξης εκεί όπου το μη πραγματικό συναντά το πραγματικό και το πραγματικό το μη πραγματικό.

Ο Πολ Βαλερί διαπιστώνει ότι «οι επινοήσεις μας είναι όπως τα όνειρα», άρα με μια απλή αναστροφή εύλογα κανείς συμπεραίνει ότι το όνειρο που εκκρεμεί σ’ ένα φανταστικό σύμπαν και που συστηματικά τροφοδοτείται από διάχυτες εικόνες, μνήμες, παραστάσεις, σκέψεις και συναισθήματα του συνειδητού και υποσυνείδητου κόσμου δεν είναι παρά η επινόηση μιας άλλης ζωής και τα όνειρα, όλες οι επινοημένες ζωές που πιθανόν προς όφελος της ψυχικής βιωσιμότητας του ανθρώπινου είδους παραμένουν ακόμα ανεξάντλητες.

Το κατοπτρικό παιχνίδι της μνήμης με τις σκιές και τους ήχους, με τις απουσίες και τις παρουσίες που συνεχίζουν να θολώνουν, να ξεθολώνουν, να ντύνονται και να ξεντύνονται τις μορφές και τα πράγματα. Ο άνθρωπος βουλιάζοντας όλο και πιο βαθιά στον βάλτο της πραγματικότητας μοιάζει ν’ αναρωτιέται: Τι είναι αυτό που συμβαίνει τελικά; Βλέπεις αυτό που θέλεις να δεις; Δεν βλέπεις αυτό που πρέπει να δεις; Ή βλέπεις αυτό που δεν πρέπει να δεις;

Ο συγγραφέας είναι: ο φίλος, ο εχθρός, εν τέλει ο ίδιος ο εαυτός που στέκεται γυμνός κι ευάλωτος προ των πυλών ως ήρωας και αντιήρωας σε συσκευασία του ενός, έτοιμος να εξαπολύσει μια φανταστική επίθεση στη χώρα της διάψευσης με μοναδικά όπλα στα χέρια του τα όνειρα, τις αυταπάτες, τη φαντασία και την αισιοδοξία της ίδιας του της τέχνης.
«Ο άνθρωπος επιθυμεί διακαώς καινούριες εικόνες, νέους τρόπους δημιουργίας της πραγματικότητας. Ο άνθρωπος αναζητεί την εφευρετικότητα. Ο άνθρωπος λοιπόν είναι φύση ανήσυχη και δεν θέλει να πλήττει. Ένας επιπόλαιος, ηδονιστικός τρόπος προσέγγισης της ζωής την κάνει βαρετή και πλαστή. Με την κάθε τέχνη που αποπειράται να παράγει κανείς, προσδιορίζει τον χώρο, τον εαυτό, το Εγώ. Και τότε η διαβόητη ωμότητα των πραγμάτων οδηγεί στην αξία των πραγμάτων».

Χαρακτήρες αυτοκαταστροφικοί, φοβικοί, επιπόλαιοι, ηδονιστικοί, άνθρωποι σε κρίση κυρίως με τον εαυτό τους κι όχι απαραίτητα με τη σχέση τους, σε κρίση συνήθως με τα γονικά πρότυπα που ψυχικά τούς καθορίζουν κυρίως στρεβλωτικά, στην πλειοψηφία τους θύματα οικογενειακής βίας, μιας βίας που ποικιλοτρόπως αναπαράγουν.

Πρωταγωνιστές χωρισμένοι σε πέντε κατ’ επίφαση ανοξείδωτα ζευγάρια με μη τακτοποιημένες ζωές που προσπαθούν «απεγνωσμένα» να «ζευγαρωθούν», που προσπαθούν «απεγνωσμένα» να ταιριάξουν μοιάζουν να παίζουν ατέρμονες παρτίδες ανέντιμου και οπωσδήποτε «θορυβώδους» πόκερ, έχοντας πάντα ένα πλαστό τραπουλόχαρτο άσο κρυμμένο στο μανίκι ή παίζοντας με σημαδεμένη τράπουλα πιστεύοντας ότι με κάθε κόλπο σε μια σχέση κατασκευασμένη, ματαιωμένη ή σαθρή ή ακόμα και ανύπαρκτη, κερδίζοντας με κάθε μέσο θα θριαμβεύσουν.

Οι κεντρικοί ρόλοι των ζευγαριών εναλλάσσονται. Ο άντρας παίρνει τον κεντρικό ρόλο κι η γυναίκα παίζει σε δεύτερο πλάνο πιο μακρινό, πιο θολό, πιο στερεότυπο ίσως, σε άλλο διήγημα παίρνει η γυναίκα τον πρωταγωνιστικό ρόλο κι αφήνει τον άντρα στη σκιά, αλλά και στη σκιώδη του συμπεριφορά, το τελευταίο ζευγάρι αφορά σε δύο γυναίκες, σχέσεις που θα μπορούσαν να παραπέμψουν αμυδρά και σε διάσημα κινηματογραφικά ζευγάρια, όπως οι Μπόνι και Κλάιντ, Θέλμα και Λουίζ και το ζευγάρι που ενσάρκωσε ο ηλικιωμένος Τζέφρι Ρας με την νεαρή συμπρωταγωνίστριά του στο έργο του Τορνατόρε Το τέλειο χτύπημα.
Χαρακτήρες αυτοκαταστροφικοί, φοβικοί, επιπόλαιοι, ηδονιστικοί, άνθρωποι σε κρίση κυρίως με τον εαυτό τους κι όχι απαραίτητα με τη σχέση τους, σε κρίση συνήθως με τα γονικά πρότυπα που ψυχικά τούς καθορίζουν κυρίως στρεβλωτικά, στην πλειοψηφία τους θύματα οικογενειακής βίας, μιας βίας που ποικιλοτρόπως αναπαράγουν, κινούνται περιστροφικά σε κύκλους δραματικούς, ισοπεδωτικούς που κλείνουν άδοξα με την πεζή πραγματικότητα να θριαμβεύει, ποδοπατώντας ιδανικούς έρωτες, απόλυτες ευτυχίες, ρομαντικές αντιλήψεις και κάθε άλλη προσωπική τους μικρή ή μεγάλη προσδοκία.

Ο Άρθουρ Μίλερ είχε πει «Μπορείς να αντιμετωπίζεις τη ζωή είτε ως φάρσα είτε ως κωμωδία». Η ερώτηση λοιπόν είναι μεγάλη υπόθεση, όμως το λάθος θα βρεθεί στις απαντήσεις που δίνει κανείς. Οι πρωταγωνιστές της εκάστοτε φαρσο-τραγωδίας, που δεν δείχνουν να υποδύονται απλά, αλλά να ενσαρκώνουν τον δραματικό τους ρόλο, ταλανισμένοι από πάθη, από έρωτες, από εφιάλτες, από διπλά μηνύματα, από προσωπικές ηθικές στρεβλώσεις, από υποβλητικές φαντασιώσεις, από ισχυρές ψευδαισθήσεις παίζοντας ριψοκίνδυνα παιχνίδια, οδηγούνται σε λάθη που οδηγούν σε φαντασμαγορικές πανωλεθρίες και που όμως κρύβουν στο βάθος τους κάποιο διδακτικό περιεχόμενο που ξεχύνεται στο τέλος κάθε ιστορίας με τη μελωδία αγαπημένων τους τραγουδιών.

Διηγήματα προικισμένα με υλικό συμπαγούς ωμής πραγματικότητας που στάζει αίμα και δεν τρώγεται με τίποτα εκτυλίσσονται μέσα στην καθημερινή οξείδωση «μιας ζωής χωρίς ζωή» με κόσμους που φαινομενικά καταρρέουν, αλλά όχι ακόμα. Η συμπαγής ωμή πραγματικότητα μοιάζει με μέταλλο που διαβρώνεται από επιθετικά οξέα ματαιώσεων, διαψεύσεων, ουτοπιών, κοινωνικών και ψυχολογικών δυσλειτουργιών, πραγματικών και φανταστικών αδιεξόδων. Η συμπαγής μεταλλική πραγματικότητα προσβάλλεται ύπουλα και μυστικά από την κρυφή ή φανερή σκουριά, εξοντώνεται σταθερά, φανατικά και ολοκληρωτικά, ωσότου καταλήξει διάτρητη σαν σπόγγος κι έπειτα κονιορτοποιημένη σε καφέ σκόνη που σκορπίζει και χάνεται σαν ακάθαρτο υλικό πανηγυρικά στον αέρα σαν να ήταν το καθολικό αποτέλεσμα μιας λυτρωτικής τελετουργίας.

Η αφηγηματική ικανότητα της Κατερίνας Ανδριανάκη, αν και υπό εξέλιξη ακόμα, διακρίνεται από αρετές όπως η απλότητα του ύφους, η γυμνότητα και καθαρότητα της έκφρασης με τα απολύτως απαραίτητα μέσα χωρίς λεκτικούς ακροβατισμούς, όμως και χωρίς λογοτεχνικούς πειραματισμούς. Η ροή της τριτοπρόσωπης αφήγησης για το εκάστοτε πρόσωπο του διηγήματος που αφορά κυλάει αβίαστα και με οικονομία λόγου. Δεν αναλώνεται σε λεπτομερείς περιγραφές τοπίων, ανθρώπων, περιρρέουσας ατμόσφαιρας, αλλά εστιάζει περισσότερο στα ψυχικά και συναισθηματικά τοπία των πρωταγωνιστών που ταΐζει εναλλάξ με μπουκιές πραγματικότητας αλλά και φαντασιοπληξίας, επιμένοντας στην αναπαραγωγή των σκέψεων και των προβληματισμών τους, εκπέμποντας μια ειρωνεία που περιγελά και μοιάζει να λέει πως «η ζωή είναι απλώς αγρίως απίθανη» και σε καμία περίπτωση ρομαντικό μυθιστόρημα.

«Η τέχνη έχει μια εμμονή στη ζωή και τελικά από τη στιγμή που είμαστε άνθρωποι, η εντονότερη έμμονη ιδέα μας είναι ο εαυτός μας και η καλλιτεχνική αναπαραγωγή του». Σε αυτό το συμπέρασμα συνοψίζεται κατά τη γνώμη μου η ανάγκη πίσω από τη δεύτερη ενδιαφέρουσα συγγραφική απόπειρα της Κατερίνας Ανδριανάκη.

Ανοξείδωτα ζευγάρια
Κατερίνα Ανδριανάκη
Κέδρος
152 σελ.
ISBN: 978-960-04-4754-5
Τιμή: €11,00

 

 

 

πηγή : diastixo.gr