Η Άννα Παπασταύρου σε α’ πρόσωπο

2019-03-22 12:37

Οι μεταφραστές μιλούν τη γλώσσα των συγγραφέων. Ή έστω οφείλουν να τη μιλούν. Γιατί στο μεταφραστικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να αποδίδεται απλώς η ξένη γλώσσα, αλλά κυρίως η γλώσσα κάθε δημιουργού, το προσωπικό του στιλ, ο ρυθμός, το λεξιλόγιο, η αύρα του. Μεταφράζοντας από τα ιταλικά, τα αγγλικά και τα γαλλικά εδώ και πάνω από είκοσι πέντε χρόνια, πασχίζω να πετυχαίνω ακριβώς αυτό.

Αλλά να σας συστηθώ. Λέγομαι Άννα Παπασταύρου και έχω μεταφράσει πάνω από πεντακόσια βιβλία, σχεδόν αποκλειστικά λογοτεχνίας, για μικρούς και μεγάλους. Την παιδική λογοτεχνία την αγαπώ ιδιαίτερα και πιστεύω ότι είναι μια πραγματικά πολύ σοβαρή υπόθεση. Το παιδικό βιβλίο πλάθει τον χαρακτήρα των παιδιών, εξελίσσει την αισθητική τους, δημιουργεί τους αυριανούς αναγνώστες. Το παιδί δεν έχει καμία όρεξη να το αντιμετωπίζουμε σαν «παιδί» και συχνά θυμώνει μ’ αυτό. Ευτυχώς η εποχή που με δυο τρία υποκοριστικά, λίγα -άκια και λίγα -ούλια, στήνονταν παραμύθια και ποιήματα για παιδιά, τείνει να παρέλθει οριστικά.

Αφορμή γι’ αυτή τη σύντομη παρουσίαση, ένα καινούργιο βιβλίο που με πολλή χαρά προσθέσαμε, μαζί με τις Εκδόσεις Καλέντη, στο ράφι της παιδικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για το Τσιπί του Μάριο Λόντι.

Πολλοί δεν γνωρίζουν τον Μάριο Λόντι, παρότι στη χώρα του, την Ιταλία, είναι πασίγνωστος κι αγαπημένος. Ίσως να επισκιάστηκε από τον συμπατριώτη του, Τζάνι Ροντάρι. Ίσως το πέρασμά του να ήταν πιο διακριτικό κι αθόρυβο, χωρίς αμφιβολία όμως τα έργα του είναι μικρά διαμάντια στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας και η συνολική συμβολή του στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών ανεκτίμητη.

Γεννημένος το 1922, σπούδασε παιδαγωγική στην Κρεμόνα και από νωρίς εκδήλωσε την αγάπη του για την ελευθερία και το μίσος του για τον φασισμό. Παράλληλα, αρχίζει να ξεδιπλώνει το μεγάλο συγγραφικό και ποιητικό του ταλέντο, εμπνευσμένο από τις μεγάλες του αγάπες, το παιδί, τη δημοκρατία, την ελευθερία. Δάσκαλος ο ίδιος, θέλησε να μιλήσει τη γλώσσα των παιδιών και ν’ αλλάξει το σχολείο, πιστεύοντας ότι πάρα πολλά σε αυτό είναι λάθος. Όπως γράφει χαρακτηριστικά στην εισαγωγή του βιβλίου του Στο περιβόλι των δικαιωμάτων:

«Τα παιδικά μου χρόνια υπήρξαν υπέροχα μέσα στην οικογένεια, ήταν όμως φριχτά στο σχολείο. […] Έπρεπε “να πιστεύουμε, να υπακούμε, να πολεμάμε” και να περιοριζόμαστε να επαναλαμβάνουμε ό,τι έλεγε η δασκάλα. Όταν έγινα δάσκαλος, αντιλήφθηκα πως, παρατηρώντας τα παιδάκια μου, καταλάβαινα πώς ήμουν εγώ μικρός στο σχολείο, ένα παιδάκι δυστυχισμένο που είχε ένα σωρό πράγματα να πει, αλλά δεν του είχε δοθεί η ευκαιρία, ή πιο σωστά, το δικαίωμα να τα πει».

Θέλει λοιπόν να δώσει στα παιδιά την ευκαιρία –και το δικαίωμα– να πουν αυτό που σκέφτονται, αυτό που νιώθουν και επιθυμούν. Χάρη στον Λόντι, πέντε χιλιάδες παραμύθια, που τα εμπνεύστηκαν παιδιά, συλλέγονται και ταξινομούνται, αποδεικνύοντας γι’ άλλη μια φορά τη δημιουργικότητα και το ταλέντο των μικρών.

Το Τσιπί, ένα βιβλιαράκι από τον δάσκαλο και τους μαθητές του, αγαπήθηκε από τους μικρούς αναγνώστες σε όλο τον κόσμο ίσως περισσότερο απ’ όλα τα έργα του Λόντι. Πρόκειται για την ιστορία του περίεργου και γενναίου σπουργίτη που ανακαλύπτει τον κόσμο, γίνεται φίλος με τον ήλιο και μ’ ένα λουλούδι, γλιτώνει από τα νύχια ενός γάτου, μα κι από τον άνθρωπο, και τελικά ξεμασκαρεύει έναν κίνδυνο που παραμονεύει και μαγεύει. Όπως και πολλά άλλα έργα του μεγάλου δάσκαλου-συγγραφέα, είναι εμπνευσμένο από έναν διάλογο με τους μαθητές μιας τάξης, την ώρα που τα παιδιά παρακολουθούσαν τον κόσμο από το παράθυρο. Διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο, ώστε να συμβάλει όχι μόνο στην ψυχαγωγία των παιδιών, αλλά και στη βελτίωση της αισθητικής τους και της πνευματικής τους καλλιέργειας.

Ίσως το πέρασμά του να ήταν πιο διακριτικό κι αθόρυβο, χωρίς αμφιβολία όμως τα έργα του είναι μικρά διαμάντια στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας και η συνολική συμβολή του στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών ανεκτίμητη.

Παρότι δάσκαλος, ο Λόντι δεν «διδάσκει», καταφέρνει ωστόσο να περάσει τις αξίες της ζωής, τη φιλία, την ελπίδα και την ελευθερία μέσα από τις πιο απλές ιστορίες. Με τη βοήθεια του μικρού σπουργίτη, παρουσιάζει όλη του τη φιλοσοφία για την εκπαίδευση. Ο ήρωάς του είναι θαρραλέος, περίεργος, τρυφερός και λίγο ατίθασος. Δεν μπαίνει εύκολα σε καλούπια, αναλαμβάνει ωστόσο τις ευθύνες των πράξεών του, γιατί θέλει να είναι ελεύθερος και θέλει να είναι ο εαυτός του. Οι κίνδυνοι παραμονεύουν παντού και, χάρη στη φαντασία του συγγραφέα, προσωποποιούνται κι έτσι γίνονται πιο εύκολα αντιληπτοί από το μικρό παιδί που θα διαβάσει το παραμύθι. Ένα παραμύθι που ταυτόχρονα διδάσκει και τον γονιό. Τον διδάσκει να μην είναι υπερπροστατευτικός, ν’ αφήνει τα παιδιά ν’ ανοίγουν τα φτερά τους, να τολμούν, ώστε να γίνουν ενήλικες ελεύθεροι, υπεύθυνοι, χρήσιμοι και μοναδικοί.

Πιστεύω ότι ο μικρός Τσιπί θα πετάξει στη βιβλιοθήκη των μικρών αναγνωστών και στη χώρα μας και θα έχει πολλά να τους πει.

 

Τσιπί
Μια ιστορία από τα θρανία
Μάριο Λόντι
μετάφραση: Άννα Παπασταύρου
Καλέντης
112 σελ.
ISBN 978-960-594-048-5
Τιμή €9,00

 

 

 

πηγή : diastixo.gr