Henry James: «Οι Βοστονέζες» κριτική του Σιδέρη Ντιούδη

2016-10-11 18:15

«Η κριτική μας ικανότητα βρίσκεται σε αμηχανία μπροστά στη σπουδαιότητα που έχει το έργο του κυρίου Χένρι Τζέιμς. Γίνομαι συχνά κοινωνός του, και απόδειξη για τούτο είναι η θέση των βιβλίων του στα ράφια μου, εκεί που μπορώ εύκολα να τα φτάνω» αναφέρει ο σπουδαίος Τζόζεφ Κόνραντ για τον Χένρι Τζέιμς στο άρθρο του με τίτλο «Χένρι Τζέιμς: Μια αποτίμηση», και πώς θα μπορούσαμε να μη συμφωνήσουμε μαζί του μετά την ανάγνωση του αριστουργήματος με τίτλο Οι Βοστονέζες. Ενός βιβλίου που εκδόθηκε το μακρινό 1886, κατόπιν της προδημοσιεύσεώς του σε συνέχειες στο περιοδικό «Century», από τον Φεβρουάριο του 1885 έως τον Φεβρουάριο του 1886. Το κορυφαίο αυτό μυθιστόρημα του Χένρι Τζέιμς δημοσιεύεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και το ευτύχημα είναι ότι περιλαμβάνεται πλέον στην εξαιρετικά επιμελημένη σειρά των εκδόσεων Gutenberg, με τον γενικότερο τίτλο «Orbis Literae-Editio Minor» σε πολύ καλή μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου, συνοδευόμενη από πρόλογο και σημειώσεις του μεταφραστή και χρονοβιογραφία του συγγραφέα.

Ο Χένρι Τζέιμς, ένας πραγματικός στυλίστας της γραφής, αποδεικνύει και σ’ αυτό το βιβλίο ποια είναι τα κριτήρια της αναγνωστικής απόλαυσης. Χωρίς να εντάσσει ιδιαίτερη δράση στην υπόθεσή του, αρέσκεται να περιγράφει σκηνές εστιάζοντας στις εκφράσεις των ηρώων του έως τον πιο μικρό τους μορφασμό, και το αποτέλεσμα είναι άκρως γοητευτικό.  
 

Έχοντας ήδη διαβάσει τις εξαιρετικές νουβέλες (To θηρίο στη Ζούγκλα και Το στρίψιμο της Βίδας) του Τζέιμς, είναι αλήθεια ότι δεν περίμενα τίποτα λιγότερο από την ύψιστη αναγνωστική απόλαυση που αποκόμισα με την ανάγνωση του βιβλίου Οι Βοστονέζες. Η επιλογή του θέματος από τον Χένρι Τζέιμς θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ιδιαίτερα τολμηρή για την εποχή. Η χειραφέτηση των γυναικών –περί αυτού ο λόγος– αντιμετωπίζεται επιδέξια από τον συγγραφέα και εντάσσεται περίτεχνα στην πλοκή. Σε επιστολή του ο Τζέιμς στον Αμερικανό εκδότη του αναφέρει το 1883 για το μυθιστόρημα που ετοίμαζε: «Θέλησα να γράψω μια πολύ αμερικάνικη ιστορία, μιαν ιστορία που ν’ αποτυπώνει με ενάργεια τις κοινωνικές μας συνθήκες, κι αναρωτήθηκα ποιο ήταν το πιο περίοπτο και ιδιάζον θέμα στην κοινωνική μας ζωή. Η απάντηση ήταν: η κατάσταση των γυναικών, η παρακμή του αισθήματος του φύλου, όλη η αναστάτωση που υπάρχει γύρω απ’ τις γυναίκες».

Η υπόθεση εξελίσσεται κατά κύριο λόγο στη Βοστόνη και οι δύο από τους τρεις κύριους χαρακτήρες είναι γυναίκες, σε μια εποχή μετά τον αιματηρό Αμερικανικό Εμφύλιο, όπου επέρχονται αλλαγές στην κοινωνία, με την άνοδο της κατανάλωσης και την ολοένα μεγαλύτερη εισροή της διαφήμισης, στις ιδέες για τη σεξουαλικότητα, στα πολιτικά κινήματα. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον εντάσσεται και η υπόθεση του βιβλίου, που αφετηρία της αποτελεί η επίσκεψη του Μπέιζιλ Ράνσομ, ενός συντηρητικού δικηγόρου από το Μισισιπί και βετεράνου του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, ο οποίος επισκέπτεται στη Βοστόνη την ξαδέλφη του Όλιβ Τσάνσελορ, εκπρόσωπο της καλής αστικής τάξης και φανατική φεμινίστρια. Η Όλιβ προσκαλεί τον Μπέιζιλ να παρακολουθήσει μαζί της μια διάλεξη περί φεμινισμού, όπου ομιλήτρια είναι η Βερίνα Τάραντ, μια όμορφη και δροσερή κοπέλα λαϊκής καταγωγής. Η ομιλία δεν αφήνει κανέναν αντίκτυπο στον Μπέιζιλ και σχεδόν του προκαλεί δυσφορία, πέραν της εμφάνισης της Βερίνας με την οποία κατενθουσιάζεται. Το ίδιο θα συμβεί και με την ξαδέλφη του την Όλιβ, η οποία υλοποιώντας τον ενθουσιασμό της θα προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, ζητώντας επίμονα από τη Βερίνα να εγκαταλείψει το σπίτι της και να μείνει μαζί της. Πρόταση που δεν θα αργήσει να κάνει και ο Μπέιζιλ στη Βερίνα, ο οποίος δείχνει καταγοητευμένος. Η νεαρή Βερίνα γίνεται το μήλον της Έριδος ανάμεσα στην ένθερμη φεμινίστρια και πρόμαχο των δικαιωμάτων των γυναικών Όλιβ και στον συντηρητικό και υπερασπιστή της κοινωνικής αδράνειας Μπέιζιλ, κάτι το οποίο μας συνοδεύει έως το τέλος του βιβλίου, όπου πρωταγωνιστικό χαρακτήρα έχει το τρίγωνο των ηρώων αυτών.

Ο Χένρι Τζέιμς, ένας πραγματικός στυλίστας της γραφής, αποδεικνύει και σ’ αυτό το βιβλίο ποια είναι τα κριτήρια της αναγνωστικής απόλαυσης. Χωρίς να εντάσσει ιδιαίτερη δράση στην υπόθεσή του, αρέσκεται να περιγράφει σκηνές εστιάζοντας στις εκφράσεις των ηρώων του έως τον πιο μικρό τους μορφασμό, και το αποτέλεσμα είναι άκρως γοητευτικό.

Οι Βοστονέζες αποτελούν σίγουρα ένα σπουδαίο βιβλίο, έχοντας τη στόφα του διαχρονικού, και η κυκλοφορία του μυθιστορήματος του Τζέιμς, έστω και 130 χρόνια από την πρώτη του δημοσίευση, επιβαλλόταν.

Οι Βοστονέζες
Henry James
Μετάφραση: Μιχάλης Μακρόπουλος
Gutenberg
708 σελ.
ISBN 978-960-01-1778-3
Τιμή: €26,00

 

 

 

Πηγή : diastixo.gr