Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ «Η άλλη όψη του παραδείσου» κριτική του Φίλιππου Φιλίππου

2016-11-22 09:09

Ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (Σεντ Πολ, Μινεσότα, ΗΠΑ, 1896) είναι ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της γενιάς του (της «χαμένης γενιάς», όπως έχει χαρακτηριστεί), των νέων που μεγάλωσαν στην Αμερική μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την εποχή της ποτοαπαγόρευσης, της μουσικής τζαζ, των πάρτι, των οραμάτων, του φλερτ με το σοσιαλισμό και το μαρξισμό, της ερωτικής αφύπνισης. Το μυθιστόρημά του, το πρώτο του, Η άλλη όψη του παραδείσου που εκδόθηκε το 1920 προσέδωσε στον νεαρό συγγραφέα φήμη, μα και χρήματα, καθώς αγαπήθηκε από το αναγνωστικό κοινό και τον οδήγησε στο επόμενο, το εμβληματικό και αριστουργηματικό Ο μεγάλος Γκάτσμπι (1925). Τούτο το μυθιστόρημα, που μεταφράζεται πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, περιέχει σπέρματα ιδεών που αναπτύχθηκαν σε επόμενα έργα του. Αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο τιτλοφορείται «Ο ρομαντικός εγωτιστής» και το δεύτερο «Η εκπαίδευση ενός χαρακτήρα».

Κεντρικός ήρωας είναι ο φιλόδοξος και ταλαντούχος Άμορι Μπλέιν (γεννήθηκε το 1896), λογοτεχνικό alter ego του ίδιου του Φιτζέραλντ, ο οποίος, σύμφωνα με το πορτρέτο του στην αρχή του βιβλίου, κληρονόμησε όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα του από τη μητέρα του, την Μπίατρις, μια εκκεντρική γυναίκα. Ο πατέρας του, άντρας χωρίς πυγμή, λάτρης του λόρδου Βύρωνα, που έγινε πλούσιος στα τριάντα του, μετέδωσε σ’ αυτόν την τάση να αμφιταλαντεύεται σε κρίσιμες αποφάσεις που έπρεπε να πάρει.

Τα περισσότερα πρόσωπα του Η άλλη όψη του παραδείσου, το οποίο είναι στην πραγματικότητα ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης που διαδραματίζεται εν πολλοίς στη Νέα Υόρκη, έχουν βασιστεί σε πραγματικούς ανθρώπους, αφού το μυθιστόρημα είναι εν μέρει αυτοβιογραφικό.

Βλέπουμε τον Άμορι να μεγαλώνει με ποίηση και μουσική του Μπραμς, του Μότσαρτ και του Μπετόβεν, ενώ μετά από τον νευρικό κλονισμό της μητέρας του έζησε στη Μιννεάπολη μαζί με το θείο και τη θεία του, νιώθοντας στο πετσί του την «τραχιά, ακαλαίσθητη ατμόσφαιρα του αμερικανικού δυτικού πολιτισμού». Αργότερα, τον συναντάμε στο πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όπου αρχίζει να γράφει σε περιοδικά και εφημερίδες, ενώ δοκιμάζει το ταλέντο του και ως ηθοποιός: θέλει να τον θαυμάζουν και να γίνει μεγάλος. Σε ηλικία δεκαοχτώ χρονών, έχοντας αρχίσει τις ερωτοτροπίες με κοπέλες, γνώρισε την Ιζαμπέλ, την πρώτη του μεγάλη αγάπη, δύο χρόνια μικρότερή του. Οι δυο τους κάθε άλλο παρά αθώοι ήταν και φλέγονταν ο ένας για τον άλλο. Της έγραφε παθιασμένες επιστολές και πίστευε πως η αγάπη τους θα παρέμενε αιώνια. Ωστόσο, αυτό δεν επαληθεύτηκε, κι όταν εκείνη έφυγε, αποφάσισε να εγκαταλείψει το πανεπιστήμιο και να πάει εθελοντής με την αμερικανική μοίρα στη Γαλλία. Τότε γνώρισε τη δεύτερη σημαντική γυναίκα της ζωής του, την Κλάρα, αλλά ούτε αυτή η σχέση δεν ευδοκίμησε. Μετά γνώρισε τη Ρόζαλιντ και αγαπήθηκαν «βαθιά και με πάθος». Ωστόσο, η θλίψη της ζωής τον έκανε να μεθοκοπάει από μπαρ σε μπαρ, οπότε την έχασε κι αυτήν –ήθελε να παντρευτεί ένα πλούσιο άντρα–, και βρήκε την Έλενορ με την οποία ένιωθε κοντά «πνευματικά, αλλά και σωματικά». Δεν υπάρχουν ρεαλιστικές περιγραφές των σχέσεών του κι έτσι δεν γνωρίζουμε αν είχαν σεξουαλική συνάφεια. Έτσι κι αλλιώς κι αυτό τελείωσε γρήγορα, έστω κι αν η Έλενορ του έστελνε αργότερα ποιήματα. Σε αυτήν τη φάση της ζωής του, κι ενώ βίωσε την αποτυχία στον έρωτα και στην καριέρα του (εργάστηκε για λίγο ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρία), ο Άμορι ένιωσε συμπάθεια για το σοσιαλισμό, αηδιασμένος από το σύστημα που ευνοούσε τους πλούσιους, ωστόσο δεν έγινε ποτέ σοσιαλιστής, δεν υπήρχε κανένας Θεός στην καρδιά του, οι ιδέες του ήταν ακόμα υπό διαμόρφωση.

Τα περισσότερα πρόσωπα του Η άλλη όψη του παραδείσου, το οποίο είναι στην πραγματικότητα ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης που διαδραματίζεται εν πολλοίς στη Νέα Υόρκη, έχουν βασιστεί σε πραγματικούς ανθρώπους, αφού το μυθιστόρημα είναι εν μέρει αυτοβιογραφικό. Όπως είπαμε, ο Άμορι είναι ο ίδιος ο Φιτζέραλντ, ενώ η Ρόζαλιντ είναι η Ζέλντα, η γυναίκα του.

Ατυχώς, ο Φιτζέραλντ πέθανε νωρίς, το 1940, από καρδιακή προσβολή, στερώντας από την παγκόσμια λογοτεχνία κι άλλα σπουδαία έργα. Η δύσκολη συμβίωση με τη Ζέλντα, η οποία διαγνώστηκε πως έπασχε από σχιζοφρένεια, η κούραση και ο αλκοολισμός είχαν επιδεινώσει την υγεία του.

Η άλλη όψη του παραδείσου
Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ
Μετάφραση: Δημήτρης Στεφανάκης
Μίνωας
432 σελ.
ISBN 978-618-02-0738-5
Τιμή: €12,99

 

 

Πηγή : diastixo.gr