.png?ph=89752c26b8)
Ευγενία Φακίνου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Η Ευγενία Φακίνου γεννήθηκε το 1945 στην Αλεξάνδρεια. Μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε γραφικές τέχνες και ξεναγός. Εργάστηκε για μερικά χρόνια σε περιοδικά ως γραφίστρια. Το 1976 δημιούργησε το κουκλοθέατρο «Ντενεκεδούπολη». Έχει γράψει και έχει εικονογραφήσει πολλά παιδικά βιβλία. Το 1982 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα Αστραδενή. Τα μυθιστορήματά της έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα γερμανικά, αγγλικά, ρωσικά, ουγγρικά, δανέζικα, γαλλικά, ολλανδικά, ιταλικά, σερβικά και τουρκικά. Το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου – Σκάι 100,3) για το μυθιστόρημά της Η μέθοδος της Ορλεάνηςκαι το 2008 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων Φιλοδοξίες κήπου.
Κάθε νέο βιβλίο σας και μια καινούρια θεματική. Πώς τα καταφέρνετε και ανανεώνεστε ως συγγραφέας;
Δεν έχω κάποια μέθοδο, κάποιο κόλπο, απλώς αφήνομαι στο κύμα. Αφήνομαι στα ερεθίσματα και στην ευτυχή συγκυρία, διότι τα θέματα μπορεί να περνούν από μπροστά σου, ενίοτε και να «φωνάζουν», αλλά να μην είναι τα παράθυρα του νου ανοικτά και να χάνεται η συνάντηση.
Στο μυθιστόρημα Νυχτερική ακρόαση συναντάτε ανθρώπους που έχουν απογοητευτεί από τη ζωή. Για ποιον λόγο άραγε;
Μα η ζωή είναι γεμάτη απογοητεύσεις, ακυρώσεις και πικρίες κάθε είδους. Πιστεύω πως είναι λίγοι, εν πάση περιπτώσει λιγότεροι, αυτοί που κατάφεραν να πραγματοποιήσουν ό,τι ονειρευόντουσαν.
Είναι δυνατόν να νιώθεις μόνος, ακόμα κι αν έχεις σύντροφο, οικογένεια ή φίλους. Κάποιοι είναι γεννημένοι «μόνοι».
Αυτούς τους χαρακτήρες του βιβλίου τούς έχει επηρεάσει η σημερινή άσχημη οικονομική κατάσταση της πατρίδας μας ή κάποια άλλα προβλήματα της κοινωνίας μας;
Προβλήματα είχαμε, δυστυχώς, σε πολλές περιόδους της ιστορίας μας. Κάθε γενιά αντιμετωπίζει κάποιου είδους κρίση, μικρότερη ή μεγαλύτερη. Η γενιά των γονιών μου αναμετρήθηκε με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο. Η δική μου έχασε εφτά χρόνια στη διάρκεια της Χούντας. Των παιδιών μου η γενιά βράζει μέσα στα μνημόνια. Εγγόνια δεν έχω, αλλά εύχομαι για των υπολοίπων ό,τι καλύτερο. Θα ήθελα να επισημάνω ότι πίσω από την προσωπική περιπέτεια της ηρωίδας μου αλλά και των άλλων προσώπων του βιβλίου, περνάει –χωρίς να φωνάζει– η κοινωνική κατάσταση του τόπου μας, από το τέλος του πολέμου μέχρι σήμερα. Η εγκατάλειψη της υπαίθρου, η αστυφιλία, τα μικροαστικά όνειρα ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, η σημερινή σύγκρουση ονείρων και σκληρής πραγματικότητας.
Η Ελένη είναι μια κοπέλα που θέλει να ονειρευτεί και να αγαπήσει. Γιατί οι άλλοι την εμποδίζουν;
Η Ελένη είναι κάθε Ελένη, κάθε άνθρωπος που έρχεται αντιμέτωπος με τις δυσκολίες της ζωής. Η ζωή, το έχω ξαναπεί αλλά είναι χρήσιμο να το επαναλάβω, έχει στιγμές ευτυχίας. Στιγμές. Η υπόλοιπη κυριαρχείται από ζόρικα έως σκληρά γεγονότα. Και ευτυχώς που έχουμε εκείνες τις στιγμές να μας παρηγορούν και να μας δίνουν κουράγιο να συνεχίσουμε να μαχόμαστε.
Ο Μάξιμος θέλει να γίνει φαροφύλακας. Μπορούμε να γίνουμε στη ζωή αυτό που επιθυμούμε;
Ανήκω σ’ αυτούς που πιστεύουν ότι αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε τουλάχιστον. Να το παλέψουμε, ακόμα κι αν χρειαστεί να κάνουμε παρακάμψεις, λίγο παραπάνω προσπάθεια. Ακόμα κι αν δεν τα καταφέρουμε, θα έχουμε την –πικρή, σίγουρα– βεβαιότητα ότι δεν παραδοθήκαμε αμαχητί. Κι αν κάτι με θύμωνε και με δυσκόλευε με την ηρωίδα μου (η οποία διέφερε σ’ αυτό από άλλες των προηγούμενων βιβλίων μου) ήταν η μοιρολατρία της, ο τρόπος που αφηνόταν σε ό,τι της συνέβαινε, χωρίς να παλεύει και ν’ αντιδρά με θυμό και πάθος.
Η Ελένη απομακρύνεται από τον Μάξιμο, αλλά δεν καταφέρνει να τον ξεπεράσει. Υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις και στην πραγματική ζωή;
Μα η ζωή είναι γεμάτη ανεπίδοτους έρωτες, αγάπες που δεν ευοδώθηκαν, εραστές που δεν κατάφεραν να «συναντηθούν». Η ζωή. Άρα και η λογοτεχνία.
Η ζωή, το έχω ξαναπεί αλλά είναι χρήσιμο να το επαναλάβω, έχει στιγμές ευτυχίας. Στιγμές. Η υπόλοιπη κυριαρχείται από ζόρικα έως σκληρά γεγονότα. Και ευτυχώς που έχουμε εκείνες τις στιγμές να μας παρηγορούν και να μας δίνουν κουράγιο να συνεχίσουμε να μαχόμαστε.
Με τα στιγμιότυπα της ζωής της Ελένης μάς ταξιδεύετε στη μακρινή της πορεία. Ποιες είναι οι ανησυχίες και οι ανασφάλειές της για τη ζωή;
Η Ελένη έχει τις ανησυχίες και τις ανασφάλειες των μοναχικών. Αυτών που καλούνται ν’ αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ζωής, οικονομικές, συναισθηματικές, φοβίες υπαρκτές ή φανταστικές, τη σιωπή των δωματίων τους, τον πόνο στο στέρνο, το σφίξιμο στο στήθος όταν αντικρίζουν τους ευτυχισμένους, όταν ακούνε τα γέλια ή τα ερωτικά βογκητά από το διπλανό διαμέρισμα. Και πρέπει να τα αντιμετωπίσουν όλα μόνοι τους, χωρίς ένα χέρι δίπλα τους, ένα υποστηρικτικό χαμόγελο. Αλλά να πω και τούτο: Είναι δυνατόν να νιώθεις μόνος, ακόμα κι αν έχεις σύντροφο, οικογένεια ή φίλους. Κάποιοι είναι γεννημένοι «μόνοι».
Η ηρωίδα σας ονειρεύεται μέσα από τις ραδιοφωνικές εκπομπές. Είναι ακόμη το ραδιόφωνο ένας καλός σύντροφος στην ανθρώπινη μοναξιά; Πόσο, αλήθεια, μας βοηθά στη σημερινή εποχή που κυριαρχεί η εικόνα;
Είμαι απ’ αυτούς που ξαγρυπνάνε, που έχουν λίγο ύπνο. Ανήκω στη μεγάλη οικογένεια των «νυκτόβιων», η οποία χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες: Αυτών που από ανάγκη μένουν ξύπνιοι διότι εργάζονται: Νταλικιέρηδες, ταξιτζήδες, σεκιουριτάδες, νοσοκόμες, αρτοποιοί, ναυτικοί, συνοριοφύλακες κτλ. Και στην άλλη κατηγορία, επίσης μεγάλη, των μοναχικών, που ξαγρυπνούν τη νύχτα για χίλιους λόγους. Συγκέντρωνα στοιχεία από τις νυχτερινές ραδιοφωνικές εκπομπές αρκετό καιρό. Αναγνώριζα πλέον από τη χροιά της φωνής τα πρόσωπα, τα ψευδώνυμα, τις ντοπιολαλιές. Θαύμαζα τους ταλαντούχους ραδιοφωνικούς παραγωγούς, που θα τους άξιζε βραβείο κοινωνικής προσφοράς. Μόνο ν’ ακούσετε την ευγνωμοσύνη, την αγάπη των ακροατών και ακροατριών τους, που τους ευχαριστούν για τη συντροφιά και την παρηγοριά που τους προσφέρουν. Να σημειώσω δε ότι με την πάροδο του χρόνου, οι μοναχικοί «πήραν θάρρος» και βγαίνουν πλέον ζωντανά στις εκπομπές, εκμυστηρεύονται μυστικά της ζωής τους ή στέλνουν χαιρετίσματα στους ραδιοφωνικούς–άγνωστους, έτσι;– φίλους τους.
Ο Μάξιμος, παράλληλα με το όνειρό του να γίνει φαροφύλακας, κάνει μια ραδιοφωνική εκπομπή. Μοιάζει σαν να ζει σε έναν άλλο κόσμο. Τι τον εμποδίζει να αντιληφθεί ότι ο κόσμος του είναι μακριά από την πραγματικότητα και ισορροπεί στα όρια της φαντασίας;
Ο Μάξιμος ήθελε να γίνει φαροφύλακας, όμως η ζωή τα ‘φερε έτσι κι έγινε νταλικιέρης. Έζησε μια ζωή πάνω στις νταλίκες και τα φορτηγά, στους δρόμους πολλών χωρών. Μετά τη συνταξιοδότησή του αποσύρεται σε μια ερημική ακτή με συντροφιά τον Μιλάνο, τον σκύλο του. Έχει μάθει, έχει συνηθίσει στη μοναχική ζωή και στις συζητήσεις με τον σκύλο του. Και μόνο όταν τον «σφίγγει» η μοναξιά, τηλεφωνεί στην εκπομπή με το ψευδώνυμο «Μάξιμος, ο φαροφύλακας». Τον αγάπησα αυτό τον ήρωά μου. Τον «παρακολούθησα» από μικρό αγόρι, μέχρι τα γεράματά του. Τον πόνεσα, κατανόησα τη στωικότητα αλλά και τη δειλία του. Ε, του άξιζε μια χαραμάδα ονείρου, μια διαφυγή από την πραγματικότητα. Όταν μάλιστα αυτή η διαφυγή δε βλάπτει κανέναν, αντιθέτως προσφέρει ωραίες ιστορίες φαροφυλάκων. Δεν είναι ένας φαντασιόπληκτος που δεν αναγνωρίζει τα όρια φαντασίας-πραγματικότητας, είναι επιλογή του να ζει μ’ αυτό τον τρόπο. Ίσως συνήθισε, ίσως του αρέσει κιόλας, τον βολεύει. Νομίζω ότι είναι αρκετοί που ζουν μακράν του πλήθους και της φασαρίας του.
Τα μυθιστορήματά σας είναι γραμμένα με τον δικό σας τρόπο. Πότε ένας συγγραφέας αποκτά δικό του στιλ γραφής και έκφρασης και δε μιμείται τους κλασικούς ή άλλους συγγραφείς;
Πότε; Από την αρχή υποθέτω, κι ίσως μάλιστα και πριν από την αρχή. Αυτό ή το ‘χεις ή δεν το ‘χεις. Και σίγουρα δε διδάσκεται. Νομίζω δε, καθώς φέρνω στο μυαλό μου συγγραφείς και τρόπους γραφής, ότι ως ένα σημείο ο χαρακτήρας του συγγραφέα αντικατοπτρίζεται και στη γραφή του: λιτός, φλύαρος, φιγουρατζής, κραυγαλέος, προκλητικός κτλ.
Πέρα από τη συγγραφή, διαβάζετε άλλα βιβλία; Πρέπει ο συγγραφέας να διαβάζει;
Αλίμονο αν δε διαβάζει ο συγγραφέας. Ασφαλώς όχι την εποχή που γράφει, αλλά αργότερα. Μόνο έτσι θα ενημερωθεί για τις τάσεις, θα θαυμάσει τους σπουδαίους συγγραφείς, θα χαρεί εντέλει ως αναγνώστης.
Σήμερα εκδίδονται πολλά μυθιστορήματα. Πώς ο αναγνώστης θα διακρίνει αυτά τα βιβλία που είναι τα καλύτερα για να τα αγοράσει;
Έχει πολλούς τρόπους να ενημερωθεί. Από τις βιβλιοκριτικές, τις παρουσιάσεις, τα οπισθόφυλλα, από συζητήσεις με φίλους, και θα καταλάβει αν τον ενδιαφέρει το θέμα ή το ύφος του βιβλίου. Άμα θέλεις, βρίσκεις το κατάλληλο για σένα βιβλίο.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε τελευταία και σας έκανε εντύπωση;
Διάβασα το Πεθαίνοντας την άνοιξη του Ραλφ Ρότμαν, σε εξαιρετική μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου, εκδόσεις Καστανιώτη. Θαύμασα τον τρόπο που ο Ρότμαν έγραψε ένα αντιπολεμικό έργο, άγριο, αλλά ταυτοχρόνως ποιητικό.
Νυχτερινή ακρόαση
Ευγενία Φακίνου
Καστανιώτης
208 σελ.
ISBN 978-960-03-6386-9
Τιμή: €16,00
πηγή : diastixo.gr