Ευγενία Φακίνου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

2016-09-20 22:56

Η Ευγενία Φακίνου είναι μια από τις πιο πολυδιαβασμένες Ελληνίδες συγγραφείς. Από το πρώτο της μυθιστόρημα, την Αστραδενή, που κυκλοφόρησε το 1982, μέχρι σήμερα, τα βιβλία της έχουν γνωρίσει απανωτές εκδόσεις. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Μεγάλωσε στην Αθήνα και σπούδασε γραφικές τέχνες και ξεναγός. Εργάστηκε για μερικά χρόνια σε περιοδικά ως γραφίστρια. Το 1976 δημιούργησε το κουκλοθέατρο «Ντενεκεδούπολη». Έχει γράψει και έχει εικονογραφήσει πολλά παιδικά βιβλία.

Παρατήρησα καθώς μελετούσα την Ιστορία αυτών των 100 χρόνων που περιγράφεται στο Στο αυτί της αλεπούς μια περιοδικότητα. Κάτι σαν κυματισμό των γεγονότων.

Τα μυθιστορήματα της έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα γερμανικά, αγγλικά, ρωσικά, ουγγρικά, δανέζικα, γαλλικά, ολλανδικά, ιταλικά και σερβικά. Το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Αναγνωστών (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) για το μυθιστόρημα της Η μέθοδος της Ορλεάνης και το 2008 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων Φιλοδοξίες κήπου. Μίλησε στο diastixo.gr με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο, Στο αυτί της Αλεπούς που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Κάθε μυθιστόρημά σας είναι διαφορετικό από το προηγούμενο. Πώς ξεκινά η προετοιμασία για να γράψετε ένα νέο βιβλίο;

Χαίρομαι που κάθε μυθιστόρημά μου είναι διαφορετικό από το προηγούμενο. Βεβαίως υπάρχουν κάποιες συγγραφικές εμμονές που διατρέχουν τα περισσότερα: γυναίκες ηρωίδες, ταξίδια στο χώρο αλλά και εσωτερικά, μια διαρκής σχεδόν περιπλάνηση, η σχέση των Ελλήνων με την Ιστορία, η πτώση αλλά και η ανάταση κ.ά.

Του γραψίματος προηγείται πάντα μια ενδελεχής έρευνα, ακόμα και για πολύ απλά πράγματα (π.χ. το όνομα μιας πεταλούδας ή πώς ήταν ένα «κοκκαλάδικο»). Καταγράφω τις πληροφορίες, κάνω τις περισσότερες φορές επιτόπια έρευνα, ξαναπάω σε τόπους που γνωρίζω ήδη καλά αλλά που θέλω να ξαναδώ με άλλο μάτι. Κάνω ένα είδος σεναρίου, σκιαγραφώ τους χαρακτήρες των ηρώων ( σπανίως περιγράφω την εμφάνιση ή τα χαρακτηριστικά τους, εκτός κι αν το απαιτεί το θέμα) κι έχω ήδη στο μυαλό μου το τέλος του βιβλίου, επειδή αυτό μου δημιουργεί ένα είδος ασφάλειας, έστω κι αν στην πορεία του γραψίματος το αλλάξω.

Πόσο χρόνο κάνετε για να το γράψετε; Τι πρέπει να αποφύγει ο συγγραφέας για να κερδίσει τον αναγνώστη;

Η προετοιμασία, δηλαδή έρευνα, σενάριο χαρακτήρες κ.λπ. μπορεί να διαρκέσει μήνες. Ο χρόνος της συγγραφής για μένα είναι πολύ πυκνός. Από τη στιγμή που θα θεωρήσω ότι είμαι έτοιμη, γράφω καθημερινά, πολλές ώρες, δεν βγαίνω από το σπίτι μου παρά ελάχιστες φορές μέσα στους μήνες, δεν υπάρχουν Κυριακές και σχόλες, αδυνατώ να εγκαταλείψω το κείμενο έστω και για μια μέρα. Μ’ αυτούς τους ρυθμούς, χρειάζομαι συνήθως από 6 έως 10 μήνες, διαρκούς και επίπονου γραψίματος. Πραγματικά δεν γνωρίζω τι πρέπει ν’ αποφύγει ο συγγραφέας για να κερδίσει τον αναγνώστη. Νομίζω ότι οφείλει να είναι συνεπής με την ιδέα που έχει στο μυαλό του.

Στο μυθιστόρημα Στο αυτί της αλεπούς, κάνετε μια διαδρομή ενός αιώνα. Αλήθεια, τι έχει αλλάξει από εκείνη την εποχή;

Παρατήρησα καθώς μελετούσα την Ιστορία αυτών των 100 χρόνων που περιγράφεται στο Στο αυτί της αλεπούς μια περιοδικότητα. Κάτι σαν κυματισμό των γεγονότων. Περιόδους επιτυχίας του έθνους, ανάτασης, ευημερίας, ηρεμίας, δημοκρατίας, στην κορυφή του κύματος δηλαδή. Και ξαφνικά, κάτι συμβαίνει και πέφτουμε στα βαθιά, με δυσκολίες, ανυποληψία, φτώχεια, δικτατορίες ή απόπειρες, απελπισία, σκέφτεσαι «πάει, αυτό ήταν, τελειώσαμε» και μετά από πολλούς κόπους και χρόνους, ξεκινάμε πάλι προς τα επάνω.

Μου αρέσει που μιλάτε για ανθρώπους που ζουν στην ένδεια και παρ’ όλα αυτά παλεύουν για να επιβιώσουν, και μάλιστα με αξιοπρέπεια. Συμβαίνει κάτι ανάλογο και στη σημερινή εποχή;

Να μια από τις εμμονές μου: Οι άνθρωποι που ζουν δύσκολα αλλά δεν τα παρατάνε. Δεν έχω ασχοληθεί, δεν με ελκύουν συγγραφικά, θα μπορούσα να πω, οι αστοί. Και ναι, σ’ όλες τις εποχές, και σήμερα βεβαίως, το βλέπουμε όλοι γύρω μας, υπάρχουν άνθρωποι που αγωνίζονται με αξιοπρέπεια να τα βγάλουν πέρα. Και είναι αξιοθαύμαστοι.

Χωρίς αγάπη, κι εννοώ όχι μόνο αυτή που δέχεσαι αλλά κι αυτή που προσφέρεις, ακυρώνεται ο άνθρωπος.

Η Αννέζω , αν και αντιμετωπίζει δυσκολίες , κρατά μια περήφανη στάση. Δεν φοβάται τη δουλειά και καταφέρνει να το περάσει αυτό στον γιο της αλλά και στην εγγονή της. Τι είναι αυτό που της δίνει αυτή την απίστευτη δύναμη;

Νομίζω ότι η Αννέζω είναι χαρακτηριστικό δείγμα ανθρώπου που, χωρίς άλλα εφόδια πέρα από το πείσμα και τη στωικότητα, αγωνίστηκε στη ζωή της κι επιβίωσε χάρη στη δύναμη και την επιθυμία της να ζήσει ο γιος της πρώτα και η εγγονή της αργότερα μια καλύτερη ζωή από τη δική της. Αυτό άλλωστε δεν ήταν και το μοτίβο, η πιο γνωστή φράση των γονιών μας ή και των παλαιότερων;

Η Ελλάδα των προηγούμενων χρόνων είναι γεμάτη από εικόνες δυστυχίας και ανέχειας. Και εκεί που κάποιες δεκαετίες οι άνθρωποι ζούσαν καλύτερα, τώρα γύρισε ο κόσμος ανάποδα. Μήπως η ιστορία επαναλαμβάνεται;

Δεν θα έλεγα ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται, όμως σίγουρα –όπως ήδη ανέφερα– έχει κάποια στοιχεία περιοδικότητας.

Αλήθεια, υπάρχει ελπίδα;

Αλίμονο, αν δεν υπήρχε ελπίδα. Ελπίδα είναι τα παιδιά που παίζουν, η φύση που αναγεννάται, ο διπλανός μας που αγωνίζεται. Η ελπίδα κρύβεται στα μικρά καθημερινά πράγματα. Και πρέπει να την ψάχνουμε.

Η Αννέζω ξεκινά από την Ύδρα και συνεχίζει στην Αθήνα. Μια εσωτερική μετανάστευση. Από την επαρχία, στη δίνη της πρωτεύουσας. Αυτή η μετανάστευση δεν ευθύνεται για τη διόγκωση του πληθυσμού της Αθήνας;

Ευθύνεται, και λοιπόν; Οι άνθρωποι εγκατέλειψαν τα χωριά και τα νησιά τους σπρωγμένοι από την ανέχεια, την έλλειψη υποδομών, την ανεργία και τα αποτελέσματα του εμφυλίου. Αν είχαν ελπίδα να ζήσουν καλύτερα στον τόπο τους, να είμαστε βέβαιοι ότι θα το είχαν προτιμήσει. Άλλωστε, στις μέρες μας, η οικονομική κρίση ωθεί σε μια αντιστροφή. Πολλοί νέοι επιστρέφουν στους τόπους καταγωγής τους, μορφωμένοι, με νέες ιδέες κι αποφασισμένοι να κάνουν μια νέα αρχή και να πετύχουν εκεί. Και μακάρι.

Σήμερα με την οικονομική κρίση δοκιμάζονται οι άνθρωποι των μεγάλων πόλεων. Συμβαίνει κάτι ανάλογο και στην υπόλοιπη Ελλάδα;

Απ’ όσο γνωρίζω, και στην υπόλοιπη Ελλάδα υπάρχουν παρόμοια προβλήματα, όμως, όπως συνέβη και σε άλλες δύσκολες εποχές, είναι πιο αμβλυμμένα. Αλλά δεν νομίζω ότι πρέπει να γενικεύουμε. Π.χ., η Λέσβος και η Χίος έχουν αυτή τη στιγμή διαφορετικά προβλήματα απ’ ό,τι έχει μια ξεκομμένη ορεινή κοινότητα.

Μήπως πρέπει να κάνουμε ό,τι έκανε η ηρωίδα σας η Άννα; Μπορούμε να κάνουμε και εμείς κάτι ανάλογο;

Η Άννα, ας μην το ξεχνάμε, είναι μια μυθιστορηματική ηρωίδα. Η ζωή, η πραγματική ζωή, είναι διαφορετική. Ο καθένας με τις ανοχές του, με τις αντοχές του, με τα όπλα του.

Ένα από τα στοιχεία που εντόπισα στο μυθιστόρημα είναι η αγάπη. Γιατί εξακολουθεί να είναι απαραίτητη στην κοινωνία μας;

Μα, η αγάπη είναι ζωτικό στοιχείο του ανθρώπου. Πώς μπορεί να ζήσει κάποιος χωρίς την εκτίμηση και την αγάπη του συντρόφου του, την αποδοχή από την οικογένειά του, από τους φίλους του; Χωρίς αγάπη, κι εννοώ όχι μόνο αυτή που δέχεσαι αλλά κι αυτή που προσφέρεις, ακυρώνεται ο άνθρωπος.

Ελπίδα είναι τα παιδιά που παίζουν, η φύση που αναγεννάται, ο διπλανός μας που αγωνίζεται. Η ελπίδα κρύβεται στα μικρά καθημερινά πράγματα. Και πρέπει να την ψάχνουμε.

Γράφετε αρκετές δεκαετίες. Έχει κάνει πρόοδο το ελληνικό μυθιστόρημα;

Κάθε εποχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά κι αυτά εκφράζουν οι συγγραφείς. Παρακολουθώ με ενδιαφέρον τους νεότερους συγγραφείς, μια νέα γενιά με τον δικό της τρόπο γραφής και τη δική της θεματολογία. Τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα.

Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο συγγραφέα που ξεκινά την πορεία του;

Να είναι ειλικρινής, επίμονος, συνεπής και να μη φοβάται τίποτα. Όλα θα γίνουν. Η εποχή μας απαιτεί υπομονή και πείσμα.

Τι θα προτείνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Να είναι επιεικείς (με τον εαυτό τους και τους άλλους). Οι καιροί είναι δύσκολοι και πρέπει ν’ αντέξουμε.

Στο αυτί της αλεπούς
Ευγενία Φακίνου
Καστανιώτης
336 σελ.
ISBN 978-960-03-6025-7
Τιμή: €15,90

 

Πηγή : diastixo.gr