Ευγενία Φακίνου: «Νυχτερινή ακρόαση»

2018-10-12 18:57

Σε μια νυχτερινή απόδραση στα κεραμίδια του σπιτιού της, η Ελένη με τα γατίσια μάτια της παρατηρεί τα δρώμενα κάτω στους σκοτεινούς δρόμους, με την ίδια καθαρότητα σαν να κοιτούσε με κιάλια το απέναντι βουνό που ορθωνόταν σε απόσταση εφτά αντιλάλων, ενώ κανένας ήχος δεν διέφευγε από τη σκυλίσια ακοή της.

Την τρίχρονη Ελένη, μετά το θανατηφόρο αυτοκινητικό δυστύχημα των γονιών της στη Γερμανία, ανέλαβε να τη μεγαλώσει, πίσω στο χωριό, η αδελφή της μητέρας της, η Φεοδώρα –με Φ–, που είχε παραμείνει ανύπαντρη φροντίζοντας ζώα. Γάτες, σκύλους και πουλιά. Από το φαγητό των γατιών και των σκυλιών τρεφόταν κρυφά και η μικρή Ελένη, αποκτώντας και τις ικανότητες των ζώων που μοιραζόταν το φαγητό μαζί τους. Αργότερα, όταν πήγε σχολείο, η περιθωριοποίηση, η αποξένωση και ο εκτοπισμός από την κοριτσίστικη ζωή ήταν μια πραγματικότητα που ζούσε λόγω της διαφορετικότητας που τη χαρακτήριζε σε ντύσιμο και συμπεριφορά. Το βλέμμα μιας δήθεν αδιαφορίας στην όψη της γινόταν η ασπίδα που της έδινε δύναμη να ισιώνει το σώμα και το κεφάλι της ακόμη πιο ψηλά.

Ο Μάξιμος, γεννημένος στη Γερμανία, ήταν το τέταρτο αγόρι της οικογένειάς του κι ήταν το μόνο που δεν χωρούσε στο σπίτι. Γι’ αυτό οι γονείς του τον έστειλαν πίσω στο χωριό, για να μεγαλώσει με τον παππού και τη γιαγιά. Στο χωριό τον φώναζαν Μαξ –σαν να ήταν σκύλος– και μπακαλόγατο, όταν αργότερα άρχισε να δουλεύει στο μπακάλικο της γειτονιάς.

 Άλλοτε πάλι χώνεται μέσα στα νερά του για να ζωντανέψει τους ήρωές της, αναλύοντας τα συναισθήματά τους. Ευφάνταστη ως προς τις μικροϊστορίες που θα τη βοηθήσουν να αποτυπώσει τη διαφορετικότητα ενός εκάστου και με πλούτο γλωσσικό, γίνεται εύστοχη και στέκει με αγάπη στην περιγραφή τους.

Εκεί τον πρωτοσυνάντησε η Ελένη, όταν πήγε να αγοράσει ασημένια κουφέτα για τα κόλλυβα που θα έφτιαχνε η Φεοδώρα. Έκτοτε, έβρισκε συνεχώς αφορμές να πηγαίνει αργά το μεσημέρι, όταν ο νεαρός πωλητής ήταν μόνος, να μιλά μαζί του, να της λέει ιστορίες και να ταξιδεύει νοερά σε φάρους και θάλασσες. Τον συμπάθησε πολύ τον Μαξ, μέχρι που ξαφνικά ο Μαξ χάθηκε από το χωριό…

Το βιβλίο της Ευγενίας Φακίνου έχει αφετηρία τη δεκαετία του ’50. Η Ελλάδα, ρημαγμένη ιδεολογικά και οικονομικά από τα πάθη και τις πληγές του εμφυλίου πολέμου και με τη φτώχεια και αγριότητα διάχυτες στην κοινωνία, γίνεται αιτία φυγής. Αιτία μετανάστευσης. Κοντινότερος προορισμός τότε ήταν η Γερμανία. Ορεινοί, καμπίσιοι και νησιωτικοί τόποι σιγά σιγά ερημώνουν. Γέροντες και ξεχασμένοι επαγγελματίες παραμένουν στους τόπους τους. Όσοι δεν μετανάστευσαν, γίνονται οι πρωταγωνιστές της αστυφιλίας με βασικότερο προορισμό την Αθήνα. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, αυτοί που μετανάστευσαν και αυτοί που απλώς μετακινήθηκαν, κουράστηκαν, μόχθησαν, τα κατάφεραν, επέζησαν. Παντρεύτηκαν, δημιούργησαν οικογένειες και αγαθά. Άλλοι έμειναν μόνοι στη ζωή. Σε μια ζωή που πέρασε αφήνοντας τα σημάδια της στη μνήμη τους που ζωντανεύει ιδιαίτερα τα βράδια, όταν το βουητό και οι δραστηριότητες της ημέρας χάνονται. Τα βράδια, όταν βγαίνουν στην επιφάνεια από το κενό που γεννά το άδειο από άλλους σπίτι, το σκοτάδι και ο φόβος. Ρημαγμένοι, απομονωμένοι, ερημωμένοι αλλά και μερικοί περιθωριακοί γίνονται ξαφνικά μέλη μιας άλλης φανταστικής και αόρατης κοινωνίας. Ανήκουν κάπου. Τα ερτζιανά και συγκεκριμένα μια νυχτερινή εκπομπή γίνεται η καινούργια τους γειτονιά. Έχουν επιτέλους και αυτοί τον χώρο τους. Τους καινούργιους τους γείτονες. Σε λίγο, είναι όλοι αναγνωρίσιμοι/γνωστοί από τις φωνές τους. Τους ξέρουν, αν και μεταξύ τους δεν γνωρίζονται. Ή μήπως κάποιοι αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο;

Η Ευγενία Φακίνου στη Νυχτερινή ακρόαση, με μια εμπνευσμένη και ασυνήθιστη εισαγωγή, κερδίζει τον αναγνώστη από την πρώτη σελίδα. Διαλέγει μέσα από το βιβλίο της αυτό να μιλήσει για την οδύσσεια της ζωής των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα. Ήρωές της οι πάντες! Οι οποίοι απαρτίζουν την κοινωνία του τότε και του τώρα, ξεκινώντας από τους παππούδες, που μεγαλώνουν σε ερημωμένα χωριά τα εγγόνια από τους μετανάστες γονείς τους, και συνεχίζει επιλέγοντας διαφορετικές προσωπικότητες και επαγγέλματα, για να κεντήσει μέσα στις σελίδες της τα πρόσωπα και τις ιστορίες τους –τα ορφανά, τις δίδυμες μοδίστρες, τον Μαξ, την πρωταγωνίστριά της, την Ελένη, τον αρτοποιό, τον ερημίτη, τον νταλικιέρη, τη λαϊκή τραγουδίστρια…– δίνοντας έτσι μια ανάγλυφη εικόνα της κοινωνίας που συνθέτει, για να μας μιλήσει για τον μόχθο, τις ματαιώσεις των ονείρων, τον έρωτα με το βίαιο τέλος και το ανικανοποίητο συναίσθημα που αφήνει, το παραμύθι που ομορφαίνει για λίγο όσο εξωπραγματικό κι αν είναι, την ελπίδα, αλλά και την ανατροπή/έκπληξη που μπορεί η ζωή να κρύβει μέχρι τέλους.

Ένα βιβλίο βαθιά ανθρώπινο, το οποίο καταγράφει τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Η ζωή των ηρώων της μοιάζει σαν ένα ποτάμι που τα παρασύρει όλα στο διάβα του. Άλλοτε ορμητικό και άλλοτε αμετακίνητο, βαλτώνει. Η ίδια στέκει από ψηλά στις αφηγήσεις της για να περιγράψει αυτή τη ροή μέσα στον χρόνο, εντοπίζοντας και τις αλλαγές. Άλλοτε πάλι χώνεται μέσα στα νερά του για να ζωντανέψει τους ήρωές της, αναλύοντας τα συναισθήματά τους. Ευφάνταστη ως προς τις μικροϊστορίες που θα τη βοηθήσουν να αποτυπώσει τη διαφορετικότητα ενός εκάστου και με πλούτο γλωσσικό, γίνεται εύστοχη και στέκει με αγάπη στην περιγραφή τους. Με πλήθος εικόνων, κατά την αφήγησή της, τους δίνει ζωή και γίνεται ο ζωγράφος τους, ενώ ταυτόχρονα γίνεται ο καθρέφτης μας. Ένας καθρέφτης ο οποίος αντανακλά το πρόσωπο της κοινωνίας σήμερα, με τη μοναξιά, την εγκατάλειψη, την απόσυρση, την περιθωριοποίηση και γενικότερα την κούραση και την απογοήτευση που φέρνουν οι ματαιώσεις και οι ανεκπλήρωτες προσπάθειες και επιθυμίες. Ωστόσο, αρκετοί από αυτούς ανθίστανται και επιμένουν να ανήκουν σε μια κοινωνία, έστω και για λίγες ώρες. Όσο κρατά μια νυχτερινή ακρόαση στα ερτζιανά.

Ο τίτλος του βιβλίου, Νυχτερινή ακρόαση, θα μπορούσε να ερμηνευτεί και σαν μια απόδραση από το κενό της ζωής, τους φόβους της νύχτας και το σκότος που μερικές φορές εισβάλλει μέσα μας. Την απόδραση από το τέλμα.

Ζούμε, άραγε, την εποχή της αποξένωσης και της μοναξιάς; Ζούμε την εποχή της αποτίμησης της ζωής μας, με την απαρίθμηση των χαμένων ελπίδων, ευκαιριών και προδομένων ονείρων; Ζούμε, άραγε, μια προσομοίωση της πραγματικής ζωής; Περιμένοντας όμως τι;

Ίσως, την ανατροπή και την έκπληξη που μπορούν όλα και πάλι να τα ζωντανέψουν. Αυτό το αισιόδοξο μήνυμα αφήνει στο βιβλίο της η Ευγενία Φακίνου, δίνοντας ρόλο/χώρο στην ελπίδα.

 

Νυχτερινή ακρόαση
Ευγενία Φακίνου
Εκδόσεις Καστανιώτη
208 σελ.
ISBN 978-960-03-6386-9
Τιμή €16,00

 

 

πηγή : diastixo.gr