.png?ph=89752c26b8)
Εύα Μ. Μαθιουδάκη: «Μικρά πείσματα»
Η συλλογή διηγημάτων και μικροδιηγημάτων της Εύας Μαθιουδάκη Μικρά πείσματα συγκεντρώνει κείμενα που γράφτηκαν από τη συγγραφέα μέσα στον συρμό του τρένου, σε δρομολόγια που, όπως εξηγούσε η ίδια στην παρουσίαση του βιβλίου της στις 19/10 στο βιβλιοπωλείο «Σπόρος» της Κηφισιάς, έκανε κάθε πρωί από την Κηφισιά στον Πειραιά, όπου εργάζεται. Αρκετά μεγάλη η διαδρομή και σίγουρα χωράνε πολλές σκέψεις και συνειρμοί στη διάρκειά της, είτε είμαστε συγγραφείς είτε όχι. Ωστόσο, όπως επίσης εξηγούσε στην ίδια παρουσίαση η συγγραφέας, το πού έχουν γραφτεί αυτά τα διηγήματα συνιστά το ένα από τα τρία χαρακτηριστικά της συγγραφής τους. Το δεύτερο και το τρίτο έχουν να κάνουν με το μέσο και με τον τρόπο: το μέσο ήταν το κινητό της τηλέφωνο, το μικρό του πληκτρολόγιο και η μικρή του οθόνη˙ ο τρόπος αφορά την εμπιστοσύνη της συγγραφέα στη στιγμιαία έμπνευση, απορρίπτοντας την περαιτέρω επεξεργασία των κειμένων.
Φυσικά, πρόκειται για τρία χαρακτηριστικά που δεν είναι αναγκασμένος να γνωρίζει ο αναγνώστης όταν θα ξεφυλλίσει σε κάποιο βιβλιοπωλείο τα Μικρά πείσματα. Δεν θα αγοράσει το βιβλίο λόγω των συνθηκών συγγραφής του, θα μπορούσε να πει κανείς. Σε αυτή την αντίρρηση υπάρχει ένα αντεπιχείρημα που δανειζόμαστε εδώ, μεταφέροντάς το στον χώρο του βιβλίου, από τη θεωρία του κριτικού τέχνης Άρθουρ Ντάντο για τον λεγόμενο «κόσμο της τέχνης» («artworld»): πρόκειται για την «ατμόσφαιρα» που κουβαλά μαζί του κάθε έργο και η οποία δημιουργείται από παράγοντες έξω από αυτό το ίδιο – εδώ, από τις βιβλιοπαρουσιάσεις, τις κριτικές, τη συγκεκριμένη συζήτηση που γίνεται γύρω από ένα βιβλίο, πράγματα τα οποία ακόμα και εάν δεν γνωρίζει ο αναγνώστης είναι πιθανό να γνωρίζει ο βιβλιοπώλης μεταφέροντάς τα στον υποψήφιο πελάτη του και καθιστώντας τα, έτσι, πιθανά κριτήρια επιλογής.
Μαθαίνοντας, λοιπόν, ο εν δυνάμει αναγνώστης ότι αυτά τα διηγήματα γράφτηκαν αποκλειστικά μέσα στο βαγόνι ενός τρένου, θα είχε ίσως την τάση να σκεφτεί ότι πρόκειται για την περίπτωση ενός συγγραφέα flâneur – κατά Μπέντζαμιν. Παρ’ όλα αυτά, στην περίπτωση της Μαθιουδάκη δεν ισχύει κάτι τέτοιο – όχι μόνο γιατί η καθημερινή επανάληψη του ίδιου δρομολογίου απορρίπτει την περιπλάνηση στον αστικό ιστό, αλλά και γιατί ελάχιστες φορές τα διηγήματα εστιάζουν σε κάτι που η συγγραφέας παρατηρεί γύρω της κατά τη διάρκεια του δρομολογίου. Στην πραγματικότητα, όπως εξήγησε και η ίδια εκείνο το απόγευμα στο βιβλιοπωλείο «Σπόρος», έγραψε τα συγκεκριμένα διηγήματα στο τρένο απλώς επειδή αυτό το πρωινό δρομολόγιο αποτελούσε τη μόνη συνθήκη ελεύθερου χρόνου στην καθημερινότητά της, και όχι επειδή ήθελε να αντλήσει την έμπνευσή της από τον κόσμο μέσα ή έξω απ’ το βαγόνι. Άρα, όσο κι αν δίνεται έμφαση σε κάποιες παρουσιάσεις και βιβλιοκριτικές των Μικρών πεισμάτων στο γεγονός ότι γράφτηκαν μέσα σε ένα βαγόνι τρένου, μάλλον αυτό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί, τελικά, ότι αφορά με ουσιαστικό τρόπο τα ίδια τα κείμενα.
Ό,τι τραβά την προσοχή μας στις συνθήκες γέννησης κάποιου λογοτεχνικού προϊόντος είναι η ποιότητα αυτού του ίδιου, και τα Μικρά πείσματα πιστεύω ότι θα έπρεπε να κάνουν το έντυπο ταξίδι τους χωρίς δεκανίκια.
Τα ίδια τα κείμενα μιλούν για ανθρώπους τόσο της πόλης όσο και της επαρχίας, συχνά στη μεσήλικη φάση της ζωής τους, ιδωμένα από τη συγγραφέα σε κάποια «στιγμή» της καθημερινότητάς τους. Σε τέτοιες στιγμές, η συγγραφέας συλλαμβάνει τους ήρωές της είτε να τελούν μία από τις συνηθισμένες, σχεδόν «τελετουργικές», συνήθειές τους είτε να τους συμβαίνει κάτι μικρό, ασήμαντο (π.χ., ένας ξαφνικός πόνος από κάλο στο πόδι) που τους επιβάλλει στιγμιαίες σκέψεις αποκαλυπτικές για την έως τώρα ζωή τους και για τη διάθεσή τους απέναντί της. Άλλοτε τα διηγήματα είναι ονειρικά με απρόσμενο τέλος (π.χ. «Η πιρόγα») και με συμβολισμούς που, όπως και στο όνειρο, ο αναγνώστης δεν είναι βέβαιος ότι αποκωδικοποιεί με σαφήνεια. Κυρίαρχος, ωστόσο, πρωταγωνιστής φαίνεται να είναι ο χρόνος και όσα οι άνθρωποι γίνονται με το πέρασμά του, συχνά αποξεχασμένοι και χωρίς απαραίτητα να συμφωνούν με τον τρόπο που έχει κυλήσει έως τώρα η ζωή τους. Κι εδώ έρχεται ο τίτλος της συλλογής – τα «Μικρά πείσματα», όπως έχει εξηγήσει προφορικά, και πάλι, η συγγραφέας, είναι τα πείσματα ενάντια στη φθορά. Ωστόσο, με ελάχιστες εξαιρέσεις, στο σύνολο των διηγημάτων θα έλεγε κανείς ότι περισσότερο έντονη είναι η φθορά παρά το πείσμα εναντίον της.
Αν και οι ίδιες οι συνθήκες συγγραφής, και ίσως και η προτίμηση της συγγραφέα, μας έχουν δώσει μια συλλογή μικροδιηγημάτων και λίγο εκτενέστερων διηγημάτων, δεν μπορεί κανείς να αποφύγει την παρατήρηση ότι η Μαθιουδάκη συνήθως ξετυλίγει τον καλύτερο συγγραφικό της εαυτό σε διηγήματα μεγαλύτερης έκτασης – ενδεικτικά, «Οι εγκρεμνοί», «Το γλυκό», «Το ψωμί», «Το φαΐ», «Η αναπηρική», «Ήμουνα στη γη βελόνι» κ.ά. Εδώ αποφεύγονται νοηματικοί μετεωρισμοί ή το βεβιασμένο κλείσιμο της αφήγησης, και αναδεικνύεται η σημαντικότητα του αφηγηματικού πυρήνα που έκανε τη συγγραφέα να σταθεί και να παρατηρήσει μια ανθρώπινη κατάσταση αναπτύσσοντάς τη σε διήγημα.
Ίσως τα Μικρά πείσματα να προσφέρονται για μια συζήτηση γύρω από τις συνθήκες συγγραφής, ωστόσο μια τέτοια συζήτηση δεν θα έπρεπε να παίρνει τίποτα ως δεδομένο και ούτε να ξεκινά από εντυπωσιασμούς – με το «δεδομένο», εδώ, να αφορά την εξίσωση «δρομολόγιο τρένου = flâneur» και με τον «εντυπωσιασμό» να αφορά μια διάθεση άμεσου (και ίσως άκριτου) «θαυμασμού» για το μέσο της συγγραφής. Τελικά, ό,τι τραβά την προσοχή μας στις συνθήκες γέννησης κάποιου λογοτεχνικού προϊόντος είναι η ποιότητα αυτού του ίδιου, και τα Μικρά πείσματα πιστεύω ότι θα έπρεπε να κάνουν το έντυπο ταξίδι τους χωρίς δεκανίκια.
Μικρά πείσματα
Εύα Μ. Μαθιουδάκη
Το Ροδακιό
136 σελ.
ISBN 978-618-5248-04-8
Τιμή: €14,84
πηγή : diastixo.gr