Ελληνική πεζογραφία-Γιώργος Δενδρινός: «Πάει η μουστάρδα στην κρεμ μπρουλέ;» κριτική της Ανθούλας Δανιήλ

2016-03-10 18:28

Ο πρώτος διδάξας τη λιτότητα ή την αυτάρκεια ίσως είναι ο αρχαίος Διογένης, ο οποίος έζησε μέσα σ’ ένα πιθάρι, περιφρονώντας επιδεικτικά τα αγαθά, από τα οποία ήταν εξαρτημένοι οι πλούσιοι συμπατριώτες του στην Κόρινθο. Στα χρόνια μας δυο άλλοι φιλοσοφούντες, ο Ζαν και ο Μπερανζέ, στον Ρινόκερω του Ιονέσκο και πιο πρόσφατα στο Εκείνος κι Εκείνος του Μουρσελά, είναι τα αντιπροσωπευτικά ζεύγη φίλων που συνυπάρχουν και επιβιώνουν σε μια σκληρή κοινωνία, πτωχοί κατά συνείδηση ή κατ’ ανάγκην, αρκούμενοι στο ελάχιστο, σκεπτόμενοι, οπωσδήποτε, και ήρωες της καθημερινής ζωής. Παρεμφερείς, μορφωμένοι με παιδεία ΑΕΙ φαίνονται και οι δύο συνομιλητές του βιβλίου Πάει η μουστάρδα στην κρεμ μπρουλέ;, ο Τόλης Μπούκουρας και ο Βάης Σαλούτσος, οι οποίοι σχολιάζουν τη σύγχρονή τους κοινωνία από την απέναντι όχθη του καθωσπρεπισμού. Οι «ήρωες» είναι περιθωριακοί, με την έννοια ότι δεν μπόρεσαν να μπουν στο «Αυγό», όπως έλεγε o Φελισιέν Μαρσό, που το έκανε μεγάλη θεατρική επιτυχία στα χρόνια του. Τον Τόλη και τον Βάη θα πλαισιώσουν και άλλοι συνομιλητές, ανά κεφάλαιο, ανάλογα με την περίσταση, όπως η Ζηνοβία Αμυγδαλάκη και ο συνάδελφος και μνηστήρας της, Μυτζηθρόπουλος (αστυνομικοί), η Αγνή Μητροφάνη και ο παρ’ ολίγον χτισμένος ζωντανός στο πρυτανικό γραφείο του, Σπυρογεράσιμος, τακτοποιημένοι αστοί και μερικοί άλλοι. Όλοι αυτοί, έχοντες και μη έχοντες, συγχρωτίζονται με ό,τι βράζει στην τεράστια κοινωνική χύτρα. Οι πρώτοι στο περιθώριο, με σημείο αναφοράς έναν κάδο σκουπιδιών, ο οποίος τους παρέχει τα προς το ζην, ήτοι τον άρτον τον επιούσιον, το απαραίτητο γκουρμέ, την κρεμ μπρουλέ με τη μουστάρδα, επειδή οι σκαλίζοντες τον κάδο δεν έχουν περιθώρια επιλογής. Τρώνε ό,τι έχει πεταχτεί στον κάδο και επομένως, έχει συνευρεθεί με ό,τι αταίριαστο, παράταιρο, παράξενο. Έτσι, στο ερώτημα που θέτει ο τίτλος, η απάντηση μοιάζει καταφατική, καθόλου δεν ξενίζει, επειδή εκεί, στην κοιλιά του κάδου, όλα πάνε με όλα. Όπως στην κοιλιά του ανθρώπου και, γιατί όχι, όπως και στο μυαλό του μπορούν να χωρέσουν οι πιο παράδοξοι συνδυασμοί, τα πιο ετερόκλητα πράγματα. Άσε που η «κρεμ μπρουλέ», τουλάχιστον ως χρώμα, πάει γάντι με τη «μουστάρδα».

Ο συγγραφέας δεν αφήνει τίποτα ανεκμετάλλευτο και δεν παραλείπει ποτέ να το συνδέσει με ένα επιφανές όνομα από το χώρο των γραμμάτων, της ποίησης, της φιλοσοφίας, της πολιτικής, της ιστορίας, της τέχνης. Η συνδυαστική της φαντασίας του οδεύει στα άκρα σύροντας και τον αναγνώστη σε μια ξεκαρδιστική χοντροκοπιά, η οποία στοχεύει πάντα να στηλιτεύσει τα δεινά της σύγχρονης κοινωνίας.

Ο συγγραφέας του βιβλίου, Γιώργος Δενδρινός, λόγω επαγγέλματος (είναι γιατρός), ξέρει καλά τι κρύβει η κοιλιά του ανθρώπου, ο «κάδος», και κατ’ επέκτασιν και το πνεύμα, το οποίο διαμορφώνεται αναλόγως, αν και όχι απαραίτητα,  με το είδος της τροφής που τρέφεται, κατά το «κουκιά τρως, κουκιά μολογάς». Πέρα, όμως, από την ιατρική, η ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία τού έχει διδάξει πολλά πέραν της προσωπικής εμπειρίας. Παράλληλα, η οξύτατη παρατήρηση, η περιρρέουσα κοινωνική ατμόσφαιρα, ο κόσμος στη σημερινή του κατάσταση τον κεντρίζουν να γράψει. Αλλά, για να μην γράψει τραγωδία, αναποδογυρίζει τον κάδο και γράφει κωμωδία. Με τα ίδια ακριβώς υλικά, αλλά με τη μάσκα του «τρελού», του «εξτραβαγκάντ», του γκροτέσκο, του ασυμβίβαστου. Ασυμβίβαστου με τι; Με την ανοησία, τη μόδα που οδηγεί τους ανθρώπους σαν τα πρόβατα σε πανομοιότυπες συμπεριφορές. Τους δεκάδες σεφ στα κανάλια που επιδεικνύουν καθημερινώς συνταγές «γκουρμέ» σε αντικατάσταση των παραδοσιακών (π.χ. αρνάκι με πατάτες και άλλα ντεμοντέ γιαγιαδίστικα φαγητά). Η μόδα απαιτεί, λοιπόν, ας πούμε, σαρδέλες παστές με μέλι. Ε! θα τις φάμε κι αυτές τις καλλονές. Και η αντίφαση συνίσταται να τρώνε ο Τόλης και ο Βάης γκουρμέ, σαν πλούσιοι, αλλά από τον κάδο, σαν αδέσποτα ζώα.

Η οικονομική κρίση, λοιπόν, οδηγεί στον κάδο των σκουπιδιών ανθρώπους, οι οποίοι κατανάλωσαν και χρήμα και φαιά ουσία στην εκπαίδευσή τους. Ενημερώνονται από τις πεταμένες στον κάδο εφημερίδες και τρώνε ό,τι  βρουν σε όποια γειτνίαση γεύσης, ιδού το «γκουρμέ». Από τους αναφερόμενους κάδους, οι συζητητές, ανάλογα με το πού φοίτησε ο καθένας, ξεχωρίζουν ο ένας τον κάδο της Ιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, που είναι «τίγκα στο σουτζουκάκι», ωστόσο και στον κάδο της μαρίνας όπου δένουν οι πλούσιοι τα κότερα, «κανείς δεν μένει νηστικός», λέει ο άλλος της ΑΣΟΕΕ. Η συζήτηση μεταξύ τους είναι πολύ ενδιαφέρουσα, επειδή όλοι σχεδόν ξέρουν τα πάντα από φιλοσοφία, αρχαιολογία (στην Ακαδημία Πλάτωνος βρέθηκε σκελετός ανδρός και φημολογείται πως είναι του μεγάλου φιλοσόφου!), αλλά και άλλα πιο συνηθισμένα θέματα, όπως οι Θεσσαλονικάρχες και οι Λεωνίδες και οι τριακόσιοι και οι Σκοπιανοί και ο Σπυρογεράσιμος που είναι καθηγητής των εκκλησιαστικών και έχει έφεση στη συγγραφή των σεξουαλικών και παραλίγο να τον χτίσουν οι φοιτητές του που λέγαμε, η πολιτική και οι πολιτικοί, τα κόμματα, παραδοσιακά και μη και άλλα ενδιαφέροντα λίαν. Ο συγγραφέας δεν αφήνει τίποτα ανεκμετάλλευτο και δεν παραλείπει ποτέ να το συνδέσει με ένα επιφανές όνομα από το χώρο των γραμμάτων, της ποίησης, της φιλοσοφίας, της πολιτικής, της ιστορίας, της τέχνης. Η συνδυαστική της φαντασίας του οδεύει στα άκρα σύροντας και τον αναγνώστη σε μια ξεκαρδιστική χοντροκοπιά, η οποία στοχεύει πάντα να στηλιτεύσει τα δεινά της σύγχρονης κοινωνίας.

Γράψιμο άνετο, γρήγορο, εύστροφο, κωμικό, αποδομητικό, αποκαλυπτικό. Ένα μωσαϊκό από κάθε καρυδιάς καρύδι είναι η Ελλάδα και όλοι, όσοι έχουν συρρεύσει, και ζουν μέσα της συνθέτουν ένα αλλοπρόσαλλο αλαλούμ, όπου ο καθένας ό,τι βρει και ό,τι σκεφτεί σε οποιονδήποτε τομέα, απατεώνας και απατεωνίσκος, από τους σπουδαίους πολιτικούς μέχρι τους ημεδαπούς και αλλοδαπούς ζητιάνους,  έχει τη θέση του.

Γράψιμο άνετο, γρήγορο, εύστροφο, κωμικό, αποδομητικό, αποκαλυπτικό. Ένα μωσαϊκό από κάθε καρυδιάς καρύδι είναι η Ελλάδα και όλοι, όσοι έχουν συρρεύσει, και ζουν μέσα της συνθέτουν ένα αλλοπρόσαλλο αλαλούμ, όπου ο καθένας ό,τι βρει και ό,τι σκεφτεί σε οποιονδήποτε τομέα, απατεώνας και απατεωνίσκος, από τους σπουδαίους πολιτικούς μέχρι τους ημεδαπούς και αλλοδαπούς ζητιάνους,  έχει τη θέση του. Ένας τεράστιος κάδος σκουπιδιών, που μέσα του έχουν πέσει οι πάντες, τρώνε σκουπίδια, ζουν με τα σκουπίδια, παράγουν σκουπίδια, επανατροφοδοτούν με σκουπίδια την τεράστια σκουπιδοκοινωνία και αναπαράγουν το σύστημα. Ο συγγραφέας, είπαμε ήδη, τα βλέπει όλα από την κωμική πλευρά τους και ο  αναγνώστης διαβάζοντάς τα γελάει, για να μην κλάψει. Και φυσικά λύση και έξοδος από το δράμα δεν υπάρχει. Και ο κάδος όζει όπως η λίμνη εκείνη στους αριστοφανικούς Βατράχους, από όπου έπρεπε να περάσουν οι ήρωες για να φέρουν από τον Κάτω κόσμο τον ποιητή που θα αποκαταστήσει τον νόμο και την τάξη και πάλι. Μόνο που σήμερα δεν υπάρχει καμιά τέτοια διάθεση και ο Αισχύλος δυστυχώς, ευτυχώς, κοιμάται και δεν βλέπει τι έχει γίνει πίσω του. Τελικώς δεν υπάρχει ελπίδα; Βεβαίως υπάρχει. Συνηθίζαμε να λέμε ειρωνικά: «Μη φας, θα σφάξουμε γλάρο». Ε! Το 2035, λέει ο συγγραφέας, η Βαρβάκειος δεν θα έχει αρνιά και γαλοπούλες, θα έχει όμως γλάρους, θαλασσοψιττακούς και πιγκουίνους για το χριστουγεννιάτικο και το πασχαλινό μας τραπέζι. Υπομονή.

Πάει η μουστάρδα στην κρεμ μπρουλέ;
Γιώργος Δενδρινός
Μεταίχμιο
320 σελ.
ISBN 978-618-03-0009-3
Τιμή € 15,50

Πηγή : diastixo.gr