Ελένη Λαδιά: «Το άγιο περιστέρι και ο Κορυδαλλός οδύνης»

2017-07-11 16:34

 

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Αρμός η νέα συλλογή διηγημάτων της πολυγραφότατης και πολυβραβευμένης πεζογράφου Ελένης Λαδιά με τον τίτλο: Το άγιο περιστέρι και ο Κορυδαλλός οδύνης. Μια συλλογή που, όπως μας λέει η ίδια στη μικρή εισαγωγή της, είναι διφυής. Στο πρώτο μέρος με τον τίτλο «Το άγιο περιστέρι» περιλαμβάνονται κείμενα μυθοπλασίας, ενώ στο δεύτερο, «Ο Κορυδαλλός οδύνης», αναφέρονται αληθινά περιστατικά, που συνέβησαν κατά την τετραετή διδασκαλία των εθελοντικών μαθημάτων της συγγραφέως στους άρρενες κρατούμενους των Φυλακών Κορυδαλλού.

Εναρκτήριο διήγημα το συγκλονιστικό «Το άγιο περιστέρι», μια λογοτεχνική συνομιλία της Ελένης Λαδιά –η οποία εκτός από πτυχίο Αρχαιολογίας κατέχει και πτυχίο Θεολογίας– με ένα βαθύτατα δογματικό ζήτημα, αυτό της Θεότητος του Αγίου Πνεύματος, του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδος. Ο Αριστοκλής, το ανθρώπινο πρόσωπο που πρωταγωνιστεί στο «Το άγιο περιστέρι», μας εισάγει σε έναν προβληματισμό που τολμά να συγκεράσει πίστη και επιστήμη, ενώ παράλληλα αποδέχεται την αδυναμία του να κατανοήσει τον Θεό μέσα από την αιώνια ταλαιπωρία αλλά και πορεία του νου στην αναζήτησή Του.

Η «αιρετική» ανάγνωση των δογμάτων δεν είναι κάτι ξένο στον λογοτεχνικό κόσμο της Ελένης Λαδιά, Η Χάρις (Εστία β2009), η Ταραντούλα (Εστία 2008), ο Μαύρος Ερμής (Εστία 2005), Η θητεία (Εστία β1996), είναι μόνο μερικά από τα βιβλία της στα οποία η αναζήτηση και η «αγωνία του Θεού», εντέλει η αγωνία της Αλήθειας, χαρακτηρίζει τους προβληματισμούς των ηρώων της συγγραφέως.

Η συγκίνηση που προσφέρει η νοητική αυτή περιπέτεια απηχεί τα δισεκατομμύρια των ετών που αριθμεί η ύπαρξη ζωής στον πλανήτη ως την εσχατολογική ένωσή της με το όλον.

Κι ενώ ο αναγνώστης κυριεύεται από δέος και φόβο μην εγκαταλειφθεί στην εμβρυακή του άγνοια, η Ελένη Λαδιά, με μητρική σχεδόν έννοια τον οδηγεί, με σταθερό λόγο, παρά τα ερωτηματικά και τα ερωτήματα, στο ασφαλές καταφύγιο της, έστω και διερωτώμενης, ελπίδας.

Στη Φυλακή ακόμη και πίσω από το βαρύτερο έγκλημα βρίσκεται ένα πλανεμένο παιδί, ένα παιδί που κανείς δεν υπέθαλψε και κανείς δεν οδήγησε με αγάπη στη γνώση και τη ζωή και, τις περισσότερες φορές, όπως ανακάλυψε και υπέδειξε στους εκπαιδευτικούς η ίδια, αυτό το «παιδί» είναι εξαιρετικά ευφυές και προικισμένο.

Αν το πρώτο διήγημα προϊδεάζει, τουλάχιστον στα έργα της Ελένης Λαδιά, για το ποιόν και το ήθος του βιβλίου, το «Άγιο περιστέρι» έχει επιτύχει τον στόχο του. Η υποβλητική ατμόσφαιρα της αναζήτησης και της αγωνίας παραδίδει εύκολα τη σκυτάλη στο τρυφερό «Το Χρυσοκόριτσο και ο Ιωάννης». Το Χρυσοκόριτσο, ένα πραγματικά «δωρητήριο – προσωνύμιο» από τη μακαριστή πλέον μητέρα της συγγραφέως, την Ευδοξία Λαδιά, στην οποίαν αφιερώνεται το βιβλίο, είναι ένα πλάσμα που δωρίζεται και το ίδιο με την ευγένεια και τη λάμψη που περιέχει το όνομά του, ένα πλάσμα που ονειρεύεται, άλλοτε πικρά και άλλοτε γλυκά, και τα όνειρά του μετουσιώνονται σε πραγματικότητα όπως τα φαντασιακά παιχνίδια των μικρών παιδιών.

Η πρώτη ενότητα στην οποία δίνει τον τίτλο το διήγημα «Το άγιο περιστέρι» εμφανίζει μυθοπλασία μοναδικής δύναμης. Οπτασίες, φασματικές υπάρξεις, το καλό και το κακό υποστασιασμένα, άλλοτε με μυθολογικό ένδυμα και άλλοτε με φαντασιακό ή καθημερινό, οδηγούν τον αναγνώστη σε έναν πρωτόγνωρο χώρο.

Στη γραφή της Ελένης Λαδιά δεν ανιχνεύουμε ίχνος διανοητικών κατασκευών. Αντίθετα έχουμε πλήθος συγγραφικών ευρημάτων πολύτιμων απότοκων μιας αδιάκοπης έμπνευσης. Τα κείμενά της, πραγματικά μαθήματα συμπύκνωσης, άλλοτε με ποιητικό και άλλοτε με φιλοσοφικό αφορισμό, αποδίδουν σε ελάχιστο συγγραφικό χώρο τα νοήματά τους αφήνοντας ισχυρά σημάδια στον νου και την ψυχή.

Η πρωτοτυπία των θεμάτων της και η ποιητικότητα των τίτλων των διηγημάτων της δεν είναι η πρώτη φορά που θα εξαρθούν και γι’ αυτό παρατίθενται παρακάτω.

Η «Υποχθόνια επιστολή» είναι ένας πικρός, εξομολογητικός σχεδόν μονόλογος προς την αγαπημένη, νεκρή πλέον, φίλη με την οποία το πρόσωπο που αφηγείται-γράφει έχει μοιραστεί μια «πολυτελή σχέση» ανέγγιχτη από την καθημερινότητα, μακριά από τα βλέμματα και τις ζωές των άλλων.

Το «Τριαδικό διήγημα» αποτελεί μια σχεδόν μυθολογική σπουδή στο ζήτημα του θανάτου. Στο τελείωμά της, όλως αιφνιδίως ανασύρεται μια αυλαία η οποία αποκαλύπτει αυτό που η συγγραφεύς έχει πολλές φορές ομολογήσει για την έμπνευσή της. Συχνά οι ιδέες της έρχονται και τη συναντούν στα όνειρά της.

Στο σπάνιο ερωτικό και θρηνητικό συνάμα διήγημα «Ο κάμνων έρως», η Ελένη Λαδιά καταφέρνει να χωρέσει σε ελάχιστες λέξεις την κοινή καταγωγή και την ιστορία των Ελλήνων της Κάτω Ιταλίας, μαζί με τη νοσταλγία για τον έρωτα που απόκαμε μα πάντα στέκει ανθεκτικός στον τόπο των αναμνήσεων.

Το «Όναρ και ύπαρ», με το πικρό του χιούμορ, μας μεταφέρει στο φαντασιακό παιχνίδι ανάμεσα στην πραγματικότητα που δεν επιθυμούμε και το όνειρο που μας είναι ποθητό.

Το «Επιμνημόσυνο προσκύνημα», ένας θρήνος για τη νεκρή μητέρα γεμάτος ποίηση και τρυφερότητα, είναι μια βαθύτατη κατάδυση στην άρνηση της ανθρώπινης ψυχής απέναντι στο μυστήριο και τον πόνο του θανάτου.

Το «Ένα δηλητηριώδες φιδάκι» είναι μια σχεδόν ψυχολογική μελέτη για την επιθυμία και τον φόβο της αυτοκτονίας.

Ο «Δεύτερος Αντώνιος», αναφέρεται σε έναν ιδιότυπο «ιερομόναχο» ο οποίος από την κοσμικότητα μεταβαίνει στην αγάπη.

Η «Τετραμελής οικογένεια» αποτελεί μια διαμαρτυρία αλλά και μια πρόταση για τη χειμαζόμενή μας πατρίδα.

Μια βαθύτατη προσέγγιση της γνωστής μας βιβλικής ιστορίας είναι ο «Χωλός Ιακώβ». Θεολογική μα και λογοτεχνική ανάγνωση, κυρίως όμως ιδιαιτέρως γοητευτική.

«Νικόλαος Νικηφόρος Νικόλαος», η μικρή ιστορία ενός άνδρα που δεν άντεξε την επιλογή του να μονάσει.

Το «Νυκτερινό συναπάντημα» είναι μια «συνάντηση» με τον διάβολο, μια ερωτική απόρριψη το ίδιο ισχυρή με το «ύπαγε οπίσω μου» και την αποπομπή του σατανά στην έρημο.

Στο «Το στοιχειωμένο διήγημα» απολαμβάνουμε βήμα βήμα τη συγγραφική περιπέτεια ενός κειμένου που δεν πρόκειται να γραφεί.

Η απάντηση του ερωτήματος για την τύχη των νεκρών περιπλανιέται στον κόσμο των ονείρων στο «Ο περιπλανώμενος χρησμός».

Το διήγημα «Η αδελφιδή» αποτελεί μια εξαιρετικά ποιητική υπενθύμιση πως η αγάπη είναι εξίσου ισχυρή με τον θάνατο, μέσα από μια παράλληλη ανάγνωση του Άσματος Ασμάτων.
Το «Θαύμα» αποτυπώνει τη νίκη της αγάπης επί του θανάτου και το θαύμα των δικών μας, ανείπωτων πολλές φορές και ανομολόγητων, αναστάσεων.

Το «Αγιόφυλλο», το οποίο κλείνει το πρώτο μέρος της συλλογής, είναι ένα προσκύνημα στον τόπο της νεκρής μητέρας, βαθύτατα φιλοσοφικό κείμενο στο οποίο η συγγραφέας αναζητά και ανακαλύπτει τις αλήθειες ζωής και θανάτου μέσα από τα μεγάλα μυστήρια της φύσης, τους νόμους και τα φαινόμενά της.

Ο «Κορυδαλλός οδύνης» έλκει τον τίτλο του από τους στίχους του ποιητή Δημήτρη Παπαδίτσα, με τους οποίους η συγγραφέας επιγράφει αυτό το δεύτερο μέρος της συλλογής.

Θέματά τους στιγμιότυπα, πρόσωπα ή και σκέψεις από το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας των Φυλακών Κορυδαλλού, στο οποίο η Ελένη Λαδιά για τέσσερα χρόνια παρέδιδε εθελοντικά μαθήματα στους άρρενες μαθητές.

Ούτε οι μαθητές, οι οποίοι το ζητούσαν πιεστικά από τη συγγραφέα και εκείνη αρνιόταν, διότι ποτέ δεν είδε τον χώρο της Φυλακής ως πεδίο προβολής του δικού της έργου, ούτε η ίδια περίμενε ότι η έμπνευση θα γεννούσε αυτήν τη συλλογή.

Πρώτο διήγημα το «Τα τατουάζ των υιών μου ή η δερματοστιξία της καρδιάς», ένας πνευματικός θρήνος του δημιουργού που συναισθάνεται δραματικά την κοσμική του ευθύνη για το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας, για τη νιότη που ακροβατεί στην παρανομία και το έγκλημα.

Από την πρώτη γραμμή, από την πρώτη λέξη, η Ελένη Λαδιά δείχνει στον αναγνώστη τη στάση της, υποδεικνύοντας παράλληλα αυτό που πρέπει να γίνει. Στη Φυλακή ακόμη και πίσω από το βαρύτερο έγκλημα βρίσκεται ένα πλανεμένο παιδί, ένα παιδί που κανείς δεν υπέθαλψε και κανείς δεν οδήγησε με αγάπη στη γνώση και τη ζωή και, τις περισσότερες φορές, όπως ανακάλυψε και υπέδειξε στους εκπαιδευτικούς η ίδια, αυτό το «παιδί» είναι εξαιρετικά ευφυές και προικισμένο.

Οι λέξεις κατατίθενται στο χαρτί απαλά, με σύνεση και επιμέλεια, φροντίζοντας τρυφερά να μη θίξουν αλλά και να μην προδώσουν την αλήθεια και τα γεγονότα. «Τα δόντια του Αγγέλου», «Η τοποθεσία της αρχαίας Οιχαλίας», «Παράπονο», «Ο λύκος της Αλβανίας», «Ο βοσκός», «Για τον Μεγαλέξανδρο», «Η βιβλιοθήκη ή το Σάββατο του Λαζάρου», «Φιλοσοφικά μαθήματα», «Έγκλημα και τιμωρία», «Ο γιος του Ποσειδώνος», «Το παράδοξο του Ζήνωνος»…

Η συγκίνηση από την ανάγνωση των διηγημάτων του Κορυδαλλού φορτίζεται και φωτίζεται από την προσωπικότητα του δασκάλου που διαφαίνεται στις γραμμές και αποτυπώνεται εξαιρετικά στα διηγήματα «Ο δάσκαλος» και «Σάββατο ή ο θάνατος του δασκάλου».

Έτσι, ο «Κορυδαλλός οδύνης» γίνεται τόπος, άλλοτε τόπος τιμωρίας και άλλοτε τόπος μαρτυρίας, του Καλού που μάχεται το Κακό, με μόνα εφόδια το ήθος και την αυταπάρνηση του δασκάλου, του καθενός εμπνευσμένου δασκάλου, και τη θέληση των εγκλείστων μαθητών για μια νέα, κερδισμένη πια, ζωή.

 

Το άγιο περιστέρι και ο Κορυδαλλός οδύνης
Ελένη Λαδιά
Αρμός
198 σελ.
ISBN 978-960-615-025-8
Τιμή: €12,00

 

 

πηγή : diastixo.gr