Διπλή ζωή από το Cine-Δράση Πέμπτη 17 Μαΐου 2018, 8:15΄μμ, στο ΤΥΠΕΤ

2018-05-11 18:44

Το βαθιά συγκινητικό, δραματικό θρίλερ των Georg Maas-Judith Kaufmann «Διπλή Ζωή», βασίζεται στο βιβλίο «Eiszeiten» της Hannelore Hippe, ασχολείται με μια από τις λιγότερο ελκυστικές πλευρές της κατασκοπίας και τα μεγάλα ζητήματα της πατρίδας και της ταυτότητας. Με όχημα μια δυνατή οικογενειακή τραγωδία περιγράφει γεγονότα απολύτως αληθινά, που συνέβηκαν στη διάρκεια και μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και σημάδεψαν την δυσοίωνη εποχή μας και τις μεταπολεμικές ιστορικές μνήμες της Νορβηγίας και της Γερμανίας.

Νορβηγία, αρχές του ’90. Η χώρα, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη συγκλονίζεται από τις αποκαλύψεις που συνοδεύουν την κατάρρευση του «υπαρκτού» σοσιαλισμού και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Η Κατρίνε, μια καλοδιατηρημένη μεσήλικη γυναίκα, κόρη μιας Νορβηγίδας και ενός Γερμανού φαντάρου από το στρατό κατοχής του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου ζει στα προάστια του Οσλο μια ήσυχη και ειδυλλιακή ζωή, με τη μητέρα της, τον αξιωματικό υποβρυχίων άντρα της, την ανύπαντρη αλλά μητέρα κόρη της και την εγγονή της. Η Κατρίνε είναι ένα από τα παιδιά του προγράμματος ευγονικής που υλοποίησαν οι χιτλερικοί για να εξασφαλίσουν τη βελτίωσή και να αυξήσουν τους ρυθμούς αναπαραγωγής της Άριας φυλής και να καλύψουν τις ανάγκες του καθεστώτος σε αφοσιωμένους στρατιώτες.

Αρχικά το πρόγραμμα Lebensborn αφορούσε την Γερμανία και αποτελούσε ίδρυμα πρόνοιας για τις συζύγους των αξιωματούχων των ναζί. Στο πλαίσιο του μέλη των Ες-Ες ενθαρρύνονταν να κάνουν παιδιά με γυναίκες που πληρούσαν τα «φυλετικά κριτήρια». Οι ανύπαντρες μητέρες βοηθιούνταν οικονομικά από τους ναζί, ενώ τα παιδιά του προγράμματος είχαν όνομα, αλλά όχι οικογενειακή ταυτότητα και στα αρχεία καταγράφονταν με έναν αριθμό. Μεγάλωναν σε ειδικές στέγες με τη μητέρα τους ή σε ορφανοτροφεία και μπορούσαν να υιοθετηθούν και από κάποια «άξια» γερμανική οικογένεια. Στις εγκαταστάσεις του προγράμματος λειτουργούσαν μαιευτήρια, βρεφοκομεία ορφανοτροφεία, προσωρινά σπίτια και υπηρεσίες υιοθεσίας.

Με το ξέσπασμα του πολέμου το πρόγραμμα επεκτάθηκε σε πολλές κατεχόμενες χώρες της Δυτικής και Βορειοανατολικής Ευρώπης κυρίως στη Νορβηγία και την Πολωνία. Εκεί, χιλιάδες γυναίκες που είχαν ερωτικές σχέσεις με Γερμανούς στρατιώτες, ήταν αποκλεισμένες κοινωνικά και ως εκ τούτου δεν είχαν άλλη επιλογή, από το να απευθυνθούν στο Lebensborn, το οποίο εκτός από την παροχή υπηρεσιών στα μέλη των Ες-Ες, ασχολούνταν με την υιοθεσία, κυρίως ορφανών παιδιών, πολλά από τα οποία είχαν απαχθεί από τις οικογένειες τους. Υπολογίζεται ότι σε σπίτια του προγράμματος στη Νορβηγία, γεννήθηκαν περίπου 8.000 παιδιά (κατά άλλους 12.000), χώρα που θεωρούνταν ότι ο πληθυσμός της διέθετε τα καλύτερα άρια χαρακτηριστικά (ξανθά μαλλιά και γαλανά μάτια). Στην ίδια χώρα πραγματοποιήθηκαν περίπου 250 υιοθεσίες. Οι περισσότερες μητέρες δεν γνώριζαν για την υιοθεσία, ούτε ότι τα παιδιά τους θα έμεναν στη Γερμανία, όπου όσα κρίνονταν ότι πληρούσαν τα κριτήρια γερμανοποιούνταν, ανατρέφονταν σύμφωνα με τας ναζιστικά πρότυπα, ενώ τα υπόλοιπα στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Μετά το τέλος του πολέμου πολλές μητέρες και τα παιδιά τους μπήκαν στο στόχαστρο επίσημων κυβερνήσεων και λαών που, έχοντας υποφέρει από την γερμανική κατοχή, εξέφραζαν πάνω τους τα αντιγερμανικά τους αισθήματα. Αρκετές γυναίκες και παιδιά, φυλακίστηκαν ή αντιμετώπισαν απάνθρωπη μεταχείριση. Κλείστηκαν σε άθλια ιδρύματα, δόθηκαν για υιοθεσία, υπέστησαν ταπεινώσεις, ψυχολογική και σωματική βία. Στην Νορβηγία ορισμένα από τα «παιδιά του πολέμου», όπως αποκαλέστηκαν, κινήθηκαν δικαστικά στη δεκαετία του ’90 προκειμένου να αποζημιωθούν και να αναγνωριστεί και επίσημα η συστηματική κακοποίηση τους. Ωστόσο, τα αδικήματα είχαν πλέον παραγραφεί. Η κυβέρνηση της Νορβηγίας όμως, αναγνωρίζοντας την αδυναμία της κράτους να προστατεύσει τους πολίτες, έδωσε τη δυνατότητα αποζημίωσης.

Η Κατρίνε που είχε μεταφερθεί σε ίδρυμα στα εδάφη της Ανατολικής Γερμανίας, κατάφερε στη δεκαετία του ΄70, όντας 20 χρόνων, να δραπετεύσει, να επιστρέψει στη Νορβηγία και να επανενωθεί τη μητέρα της. Όταν ένας δικηγόρος ζητάει σε αυτήν και τη μητέρα της να καταθέσουν σε δίκη σε βάρος του νορβηγικού κράτους, εκ μέρους των παιδιών του πολέμου, η γυναίκα αρχικά αντιστέκεται. Στην πορεία θα υποκύψει στις πιέσεις της μητέρας της και θα δώσει κατάθεση, στη διάρκεια της οποίας ο δικηγόρος θα αποκαλύψει το βίντεο μιας παλιάς συνέντευξης και θα παγιδεύσει την Κατρίνε ανάμεσα σε ένα φριχτό ψέμα και μια τραγική αλήθεια. Η καλοστημένη ζωή της θα καταρρεύσει, αλλά και τα αγαπημένα της πρόσωπα θα υποχρεωθούν να αποφασίσουν τι έχει μεγαλύτερη σημασία, η ζωή που έχουν ζήσει μαζί ή το ψέμα στο οποίο βασίζεται;

Το φιλμ, που χρειάστηκε μια δεκαετία για να βρει χρηματοδότηση, κυρίως λόγω της θεματολογίας του, είναι αριστοτεχνικά σκηνοθετημένο. Η αφήγηση γίνεται με ένα μελαγχολικό και ονειρικό στυλ, που υποστηρίζεται από τη φωτογραφία, η οποία φωτίζει τα υπέροχα τοπία της Νορβηγίας, καλύπτοντας την εικονική πραγματικότητα που ζουν οι ήρωες της. Η πλοκή είναι πυκνή με πολλές αναδρομές, ανατροπές και αποκαλύψεις που βαθαίνουν σταδιακά και μετατρέπει την ταινία από οικογενειακό δράμα, σε ατμοσφαιρικό, κατασκοπικό θρίλερ.

Όλα αυτά είναι δυνατά χάρις στο ένα υπέροχο πρωταγωνιστικό δίδυμο από την πολυβραβευμένη μούσα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Λιβ Ούλμαν και την Γιουλιάνε Κέλερ. Η Ούλμαν, στο ρόλο της μητέρας μιλάει με το βλέμμα της προσωποποιώντας την σύγχυση και την πίκρα μιας χώρας που ζούσε στο ψέμα για πολλά χρόνια. Η Κέλερ παίζει με απόλυτη πειστικότητα το ρόλο μιας γυναίκας που ζει έναν κατασκευασμένο ρόλο και μια καθημερινότητα που δεν της ανήκει.

Η ταινία τιμήθηκε με 7 διακρίσεις, με κορυφαίες το Χάλκινο Βραβείο Καλύτερης ταινίας και το Βραβείο Καλύτερου Μοντάζ στα Γερμανικά Βραβεία Κινηματογράφου (2014). Είχε επιπλέον 7 υποψηφιότητες. Ήταν η επίσημη υποψηφιότητα της Γερμανίας για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης ταινίας (2014).


Γερμανία, 2012. Διάρκεια: 97’. Σκηνοθεσία: Georg Maas, Judith Kaufmann. Σενάριο: Georg Maas, Christoph Tölle, Ståle Stein Berg, Judith Kaufmann, Hannelore Hippe (βιβλίο), Änne Törster. Πρωταγωνιστούν: Juliane Köhler, Liv Ullmann, Sven Nordin, Ken Duken, Julia Bache-Wiig, Rainer Bock, Vicky Krieps.


Οι χειμερινές κινηματογραφικές προβολές του Cine-Δράση πραγματοποιούνται κάθε Πέμπτη, 8.15 το βράδυ στην αίθουσα "Ν. Εγγονόπουλος" του πάρκου "Μ. Θεοδωράκης" (ΤΥΠΕΤ), Π. Μπακογιάννη 38-42, Βριλήσσια.