.png?ph=89752c26b8)
Διονύσης Π. Σιμόπουλος: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος (γενν. 1943, Γιάννενα) είναι αστροφυσικός, επίτιμος διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανηταρίου. Σπούδασε Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στο Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα (ΗΠΑ) κι εργάστηκε σε θέσεις ευθύνης στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών της Λουιζιάνα, έως ότου προσκλήθηκε στην Αθήνα από το Ίδρυμα Ευγενίδου, όπου εργάστηκε ως διευθυντής Πλανηταρίου επί 40 έτη (1973-2014). Έχει γράψει πάνω από 500 σενάρια με θέματα επιστημονικής επιμόρφωσης σε σειρές εκπομπών για την τηλεόραση (Κόκκινοι Γίγαντες – Άσπροι Νάνοι, Εξερευνητές, Στα Μονοπάτια των Άστρων, Παράθυρο στο Σύμπαν, κ.ά.), πάνω από 250 σενάρια (κείμενα και σκηνοθεσία) πολυθεαμάτων Πλανηταρίου και έχει κάνει πάνω από 500 διαλέξεις με θέματα Επιστήμης και Αστροφυσικής σ’ ολόκληρη τη χώρα. Έχει παρουσιάσει εργασίες του σε πολυάριθμα συνέδρια και έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης σε έγκυρες εφημερίδες και περιοδικά στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ από το 1978 είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής της Διεθνούς Επιθεώρησης Πλανηταρίων. Έχει συγγράψει τα σενάρια δύο σειρών (30 και 24 επεισοδίων) βιντεομαθημάτων Αστρονομίας και Αστροναυτικής (ΥΠΕΠΘ), μία σειρά έξι βιβλίων για νέους με γενικό τίτλο Τα μυστικά του Σύμπαντος (Εκδόσεις Ερευνητές), μία σειρά 14 βιβλίων Αστρονομίας για τις παραστάσεις του Ψηφιακού Πλανηταρίου (Ίδρυμα Ευγενίδου) και μία σειρά τεσσάρων CD-ROM Αστρονομίας (ΔΟΛ). Χρημάτισε Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αστρονομική Εκπαίδευση (1994-2002), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (1978-2008) και Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πλανηταρίων (1976-2008). Είναι Εταίρος (Fellow) της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Αγγλίας (από το 1978) και της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων (από το 1980), και τακτικό μέλος πολλών άλλων διεθνών επιστημονικών οργανώσεων. Το 1996 έλαβε την ανώτατη τιμητική διάκριση (IPS Service Award) της Διεθνούς Εταιρείας Πλανηταρίων για τη συνεισφορά του στη διεθνή αστρονομική εκπαίδευση, ενώ το 2006 τιμήθηκε με τον Ακαδημαϊκό Φοίνικα (Palmes Académiques) του Υπουργείου Παιδείας της Γαλλίας.
Οι περισσότεροι σας γνωρίσαμε ως διευθυντή του Ευγενίδειου Πλανηταρίου. Τι αποκομίσατε από αυτή την εμπειρία;
Την εμπειρία της προσφοράς! Γιατί μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες του Πλανηταρίου, μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχω κι εγώ μαζί με δεκάδες ακόμα συνεργάτες μου στην επίτευξη εκπλήρωσης της επιθυμίας και του οράματος του εθνικού μας ευεργέτη Ευγένιου Ευγενίδη «να συμβάλει εις την εκπαίδευσιν νέων ελληνικής ιθαγενείας εν τω επιστημονικώ και τεχνικώ πεδίω», όπως έγραφε στη διαθήκη του. Γιατί από την πρώτη στιγμή της εγκατάστασής του, το Πλανητάριο έγινε ένας πόλος έλξης για τους μαθητές και το ευρύτερο κοινό ως ένα ζωτικό πρόγραμμα εθνικής εμβέλειας, με βασική επιδίωξή του την ποιοτική βελτίωση της επιστημονικής επιμόρφωσης του λαού μας. Από τη δεκαετία μάλιστα του ’80, το Πλανητάριο επεξέτεινε τις δραστηριότητές του και πέρα απ’ αυτό, με επιμορφωτικά άρθρα και συνεντεύξεις στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, με εκπομπές εκλαϊκευμένης επιστήμης στην τηλεόραση, αλλά και με επιμορφωτικές διαλέξεις σε όλη τη χώρα. Από τότε, άλλωστε, τέθηκαν και τα θεμέλια για τη μετεξέλιξη του Ευγενίδειου Πλανηταρίου, που αντικατέστησαν το 2003 τον κλασικό οπτικοηλεκτρομηχανικό προβολέα, και την κατασκευή του Νέου Ψηφιακού Πλανηταρίου. Από τότε και μέχρι σήμερα, το Πλανητάριο μετατράπηκε σε ένα από τα πλέον δημοφιλή αξιοθέατα ολόκληρης της χώρας, αφού στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια λειτουργίας του έχει υποδεχτεί πάνω από 4.000.000 θεατές σ’ αυτή την ειδική μορφή «ψυχαγωγικής επιμόρφωσης». Από τις δραστηριότητες αυτές επηρεάστηκαν χιλιάδες μαθητές, με τελικό αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς σήμερα να διαπρέπουν σε διάφορα ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Τώρα από τη θέση του συγγραφέα με το νέο σας βιβλίο, Είμαστε αστρόσκονη, μας παρέχετε γνώσεις για το Σύμπαν. Αλήθεια, τι γνωρίζει ο μέσος Έλληνας για το Σύμπαν;
Δυστυχώς, οι συμπολίτες μας δεν γνωρίζουν πολλά πράγματα για το Σύμπαν, αν και ελπίζω ότι η ύπαρξη του Πλανηταρίου και των δραστηριοτήτων του μπόρεσε να συμβάλει κάπως στην κατανόηση της σπουδαιότητας των επιστημονικών γνώσεων. Για τους σημερινούς μαθητές, όμως, δυστυχώς τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα στο μέλλον, αφού πλέον το μάθημα της Αστρονομίας έχει εξοβελιστεί τελείως από το πρόγραμμα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Για κάποιον παράξενο και αδιευκρίνιστο λόγο, οι σύμβουλοι του Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, με οποιαδήποτε ονομασία κι αν υπάρχει σήμερα αυτός ο φορέας, φαίνεται ότι δεν έχουν την ίδια άποψη με όσους από εμάς θεωρούν την κατάρτιση των μαθητών σε θέματα επιστήμης και τεχνολογίας ιδιαίτερα σημαντική και για τη χώρα, αλλά και για τους ίδιους τους μαθητές. Προσωπικά θεωρώ ότι ένα μάθημα βασικών τουλάχιστον γνώσεων φυσικών επιστημών θα έπρεπε οπωσδήποτε να περιλαμβάνεται στα μαθήματα της Α’ Λυκείου, ενώ η διδασκαλία του θα πρέπει να γίνεται με έναν τρόπο εποπτικό και εν πολλοίς από τους ίδιους τους μαθητές κάτω από την εποπτεία του καθηγητή.
Μυριάδες ερωτήματα έχουν τεθεί κατά καιρούς από τους πρωτόγονους νομάδες μέχρι και τους σύγχρονους αστρονόμους και αστροφυσικούς για το Σύμπαν. Τι υπάρχει έξω από τον δικό μας κόσμο;
Μέχρι τώρα, έχουμε ανακαλύψει ότι στο Σύμπαν υπάρχουν από 100 έως 1.000 δισεκατομμύρια γαλαξίες, καθένας από τους οποίους αποτελείται κατά μέσον όρο από 100 δισεκατομμύρια άστρα. Κι όμως, όλο αυτό το τεράστιο αστρικό Σύμπαν δεν αποτελεί παρά μόνο το 5% των συστατικών του Σύμπαντος. Ανακαλύψαμε επίσης ότι διάχυτα στο Σύμπαν περιλαμβάνονται κι άλλα υλικά, που είναι προς το παρόν «αόρατα». Η «σκοτεινή ύλη», όπως ονομάζεται, που υπάρχει με κάποια μορφή, αποτελεί το 27% περίπου των συστατικών του Σύμπαντος, αν και δεν μπορούμε μέχρι τώρα να προσδιορίσουμε από τι αποτελείται. Επιπλέον, έχουμε ανακαλύψει κι ένα απωθητικό είδος «αντιβαρύτητας», που της έχουμε δώσει κι ένα ιδιαίτερα ευφάνταστο όνομα αποκαλώντας τη «σκοτεινή ενέργεια». Οι κοσμολόγοι υποστηρίζουν ότι η ενέργεια αυτή αποτελεί σήμερα το 68% της υλο-ενέργειας που απαιτείται για να γίνει το Σύμπαν επίπεδο, όπως παρατηρείται ότι είναι. Αυτού του είδους η ενέργεια προέρχεται από την εμφάνιση «εικονικών σωματιδίων» τα οποία ξεπηδούν από το «τίποτα» και εξαφανίζονται, δηλαδή εξαϋλώνονται στιγμιαία, προτού προφτάσει κάποιος να τα παρατηρήσει. Αυτό, δηλαδή, που ονομάζουμε «τίποτα» είναι το μηδενικό αποτέλεσμα που βγαίνει από το άθροισμα θετικής και αρνητικής ενέργειας που υπάρχει στο «κενό».
«Κι όταν η Γη και ο Ήλιος πεθάνουν, τα χημικά αυτά στοιχεία που ήταν μέρος του σώματός μας θα διασκορπιστούν κι αυτά στο Σύμπαν για να γεννηθούν άλλοι κόσμοι κι άλλα άστρα. Γιατί κάποια μέρα θα υπάρξουν άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς, που θα γεννηθούν κι αυτοί από τις στάχτες ενός κάποιου άλλου πεθαμένου άστρου. Ενός άστρου που σήμερα το λέμε Ήλιο.»
Είχα διαβάσει σε μια συνέντευξη στην Καθημερινή ότι «Είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα. Το Σύμπαν είναι μια μεγάλη επίπεδη επιφάνεια και θα υπάρχει αιωνίως διαστελλόμενο». Δεν σας κρύβω ότι είχα συγκλονιστεί, ιδιαίτερα με τη φράση «είμαστε μια ανακατανομή του τίποτα». Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό;
Είναι μια από τις προσφιλείς εκφράσεις του Δημήτρη Νανόπουλου, που συνηθίζει να λέει ότι ολόκληρο το Σύμπαν μας είναι μια κβαντική διακύμανση, η οποία προήλθε από το «τίποτα», διαπιστώνουμε δηλαδή ότι είμαστε μια «ανακατανομή του τίποτα». Το «τίποτα» για τον Νανόπουλο, αλλά και για τη σύγχρονη επιστήμη, είναι το επονομαζόμενο «κβαντικό κενό» και οι «άπειρες κβαντικές διακυμάνσεις» που συμβαίνουν σ’ αυτό, οι οποίες όμως δεν διαρκούν παρά ένα απειροελάχιστο κλάσμα του δευτερολέπτου! Μια από αυτές τις κβαντικές διακυμάνσεις, για καθαρά τυχαίους λόγους, κατόρθωσε να διαφύγει και μέσα από μια αρχικά «πληθωριστική» διαστολή να εξελιχθεί έπειτα από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια στο Σύμπαν που βλέπουμε σήμερα. Καθεμία από τις υπόλοιπες διακυμάνσεις θα μπορούσε δυνητικά να εξελιχθεί σ’ ένα Σύμπαν, με τους δικούς του φυσικούς νόμους, όπως και το δικό μας άλλωστε διέπεται από ένα μοναδικό κι αναπόσπαστο σύνολο φυσικών νόμων και φυσικών σταθερών.
Ξέρετε, πολλές φορές αναρωτιέμαι: Οι φυσικοί νόμοι, οι διάφορες θεωρίες για το Σύμπαν, αντιστοιχούν έστω και ελάχιστα στην πραγματικότητα ή είναι ανθρώπινο νοητικό κατασκεύασμα; Ένα παιχνίδισμα του μυαλού μας; Η φύση είναι πράγματι φτιαγμένη με μαθηματικό τρόπο;
Οι θεωρίες που έχουμε για το Σύμπαν πρέπει απαραίτητα να αποδεικνύονται είτε με το πείραμα είτε με την παρατήρηση. Για να οδηγηθούμε όμως στην περιγραφή της πραγματικότητας, χρειαζόμαστε μία γλώσσα σαν τα μαθηματικά, με την οποία μπορούμε να συνεννοηθούμε καλύτερα. Τα μαθηματικά δηλαδή δεν φτιάχνουν τη φύση, απλώς μπορούν να την περιγράψουν καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη γλώσσα.
Με την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, οι ευφάνταστες ιδέες που είχαν οι διάφοροι λαοί για τον Γαλαξία μας εγκαταλείφθηκαν. Τι καινούργιο έφερε ο Γαλιλαίος;
Δεν είναι τόσο το τι καινούργιο έφερε ο Γαλιλαίος, αλλά το τι καινούργιο έφερε η χρήση του οργάνου που πρώτος ο Γαλιλαίος χρησιμοποίησε για να μελετήσει το Σύμπαν. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εφεύρεση και η μετεξέλιξη του τηλεσκοπίου το έκαναν το πιο πανίσχυρο εργαλείο της παρατηρησιακής αστρονομίας. Και παρόλο που ο Γαλιλαίος δεν εφηύρε το τηλεσκόπιο και δεν ήταν ο πρώτος που το έστρεψε προς τον ουρανό, ήταν, χωρίς αμφιβολία, ο πρώτος που εκτίμησε τη σπουδαιότητά του και τη σημασία των παρατηρήσεων που έκανε μ’ αυτό στις αρχές του 17ου αιώνα. Στρέφοντας το τηλεσκόπιό του στη ζώνη του Γαλαξία, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι χιλιάδες νέα άστρα που ήταν αόρατα με γυμνό μάτι ξεχώρισαν μπρος στα μάτια του. Αντιλήφθηκε έτσι σωστά ότι ο πραγματικός λόγος που τα άστρα φαίνονται να παραμένουν στους σταθερούς σχηματισμούς των αστερισμών είναι γιατί, σε σύγκριση με τους πλανήτες, τα άστρα βρίσκονται σε τεράστιες αποστάσεις από μας.
Μερικοί πιστεύουν ότι η επιστήμη και η τεχνολογία είναι η αιτία που ο άνθρωπος αντιδρά βίαια, καθώς ανατρέπονται οι φιλοσοφικές του δοξασίες. Εσάς ποια είναι η γνώμη σας;
Είναι πράγματι γεγονός ότι από την εποχή που ανακαλύφθηκαν η φωτιά και η χρήση εργαλείων, ο άνθρωπος έγινε μάρτυρας μιας συνεχώς αυξανόμενης τεχνολογικής ανάπτυξης. Η μεταμόρφωση της επιστημονικής γνώσης σε πρακτικά εργαλεία και μεθόδους και γενικότερα η συσσώρευση της γνώσης επηρέαζε ανέκαθεν το ανθρώπινο πνεύμα και την ανθρώπινη φιλοσοφία. Ειδικά όταν ερχόταν από τ’ άστρα. Αρκεί να θυμηθούμε τον Γαλιλαίο και τους ανθρώπους της εποχής του, καθώς και τον τρόπο που αντέδρασαν όταν έμαθαν ότι η Γη δεν ήταν το κέντρο του Σύμπαντος. Κι αυτό το βλέπουμε κάθε φορά που έχουμε την ανακοίνωση νέων επιστημονικών ανακαλύψεων. Γιατί με τις νέες γνώσεις και κατακτήσεις, γίνεται κατανοητό ότι η παρουσία μας σ’ αυτό το Σύμπαν δεν είναι και τόσο σημαντική όσο νομίζαμε ή θέλαμε να πιστεύουμε. Δεν μπορούμε όμως να κατηγορήσουμε κι αυτούς που έζησαν πριν από εμάς για τα αισθήματα ανασφάλειας που τους δημιούργησαν όσοι προσπάθησαν να αλλάξουν τις παγιωμένες τους αντιλήψεις και δοξασίες. Η απόκτηση νέων γνώσεων για το άγνωστο, ειδικά γνώσεων που προκαλούν αλλαγές στις φιλοσοφικές ιδέες του ανθρώπου για τον εαυτό του και τη σχέση του με τη φύση, θα αντιμετωπίζεται πάντα με επαίνους και με εχθρότητα μαζί.
Το άγνωστο συχνά φοβίζει τον κόσμο. Πολλούς τους κάνει να αισθάνονται χαμένοι. Μόνοι, ανασφαλείς. Σε άλλους τούς κεντρίζει την περιέργεια. Γιατί υπάρχουν τέτοια ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις;
Ίσως να είναι η διαπίστωση της ασημαντότητάς μας και του γεγονότος ότι δεν είμαστε το κέντρο του Σύμπαντος, αν και στην ουσία το «κέντρο» αυτό είναι απλώς θέμα προοπτικής. Αν σμικρύναμε το ηλιακό μας σύστημα ένα τρισεκατομμύριο φορές, τότε θα είχε το μέγεθος ενός μεγάλου δωματίου, και ο Ήλιος θα είχε το μέγεθος του κεφαλιού μιας καρφίτσας, ενώ το πλησιέστερο σ’ εμάς άστρο, ο Εγγύτατος του Κενταύρου, θα βρισκόταν σε απόσταση 42 περίπου χιλιομέτρων. Στο Σύμπαν υπάρχουν περίπου ένα τρισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άστρα. Όσοι είναι και οι κόκκοι της άμμου όλων των ωκεανών της Γης. Και από την άλλη, στην ύλη που περιέχεται μέσα σε μία μόνο δαχτυλήθρα βρίσκουμε ένα δισεκατομμύριο τρισεκατομμύρια άτομα. Πού βρίσκεται λοιπόν τώρα το κέντρο του Σύμπαντος; Βρίσκεται άραγε ο άνθρωπος πραγματικά πολύ μακριά απ’ αυτό; Ή μήπως το απροσδιόριστο αυτό κέντρο δεν είναι παρά θέμα προοπτικής και σχετικότητας;
Γράφετε ότι αν κόψουμε ένα λουλούδι ή δοκιμάσουμε ένα φρούτο ή χαϊδέψουμε το πρόσωπό μας, ακουμπάμε ένα άστρο. Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς γίνεται αυτό;
Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, το γεγονός αυτό γίνεται καθημερινά πραγματικότητα εδώ πάνω στον δικό μας πλανήτη. Σκεφτείτε το εξής: το ανθρώπινο σώμα ενός μέσου ανθρώπου αποτελείται από 7.000 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων άτομα. Ψηφιακά ο αριθμός αυτός είναι ίσος με το 7 ακολουθούμενο από 27 μηδενικά. Το 99% των ατόμων αυτών αποτελείται από τέσσερα χημικά στοιχεία. Το 62% είναι υδρογόνο, ένα χημικό στοιχείο που γεννήθηκε, μαζί με το μεγαλύτερο ποσοστό ηλίου, τη στιγμή της γέννησης του Σύμπαντος πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Το 24% είναι οξυγόνο, το 12% από άνθρακα, το 1% από άζωτο, ενώ το υπόλοιπο 1% από καμιά τριανταριά άλλα στοιχεία έτσι για ποικιλία. Όλα αυτά τα χημικά στοιχεία γεννήθηκαν στο εσωτερικό των άστρων, στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και στις επιθανάτιες αστρικές τους εκρήξεις. Εμείς και όλα όσα υπάρχουν γύρω μας είναι αστρόσκονη που δημιουργήθηκαν από χημικά στοιχεία φτιαγμένα στις θανατηφόρες εκρήξεις υπεργιγάντιων άστρων.
Τονίζετε ότι όλοι είμαστε αστρόσκονη και μια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα. Πώς θα συμβούν όλα αυτά;
Γιατί κι εμείς όταν πεθάνουμε, τα χημικά στοιχεία από τα οποία αποτελούνται τα σώματά μας θα διασκορπιστούν παντού γύρω μας, ενώ ορισμένα απ’ αυτά θα ενσωματωθούν σε άλλα είδη ζωής. Κι όταν η Γη και ο Ήλιος πεθάνουν, τα χημικά αυτά στοιχεία που ήταν μέρος του σώματός μας θα διασκορπιστούν κι αυτά στο Σύμπαν για να γεννηθούν άλλοι κόσμοι κι άλλα άστρα. Γιατί κάποια μέρα θα υπάρξουν άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς, που θα γεννηθούν κι αυτοί από τις στάχτες ενός κάποιου άλλου πεθαμένου άστρου. Ενός άστρου που σήμερα το λέμε Ήλιο.
Πώς νιώθετε όταν για αρκετό χρονικό διάστημα δουλεύετε πάνω σε μια ιδέα/σκέψη, η οποία στο τέλος αποδεικνύεται λάθος;
Είναι μια ιδέα/σκέψη που δεν θα χρειαστεί να ξανακοιτάξουμε. Είναι κι αυτό μια κάποια λύση, ένα κάποιο επίτευγμα! Είναι δηλαδή κι αυτό θέμα προοπτικής και σχετικότητας!
«Η απόκτηση νέων γνώσεων για το άγνωστο, ειδικά γνώσεων που προκαλούν αλλαγές στις φιλοσοφικές ιδέες του ανθρώπου για τον εαυτό του και τη σχέση του με τη φύση, θα αντιμετωπίζεται πάντα με επαίνους και με εχθρότητα μαζί.»
Έχετε αφιερώσει τη ζωή σας στην ανακάλυψη των βασικών νόμων, οι οποίοι διέπουν το Σύμπαν. Τι είναι εκείνο που ωθεί έναν άνθρωπο να εγκαταλείπει τις περισσότερες φορές κάποιες συνηθισμένες απολαύσεις για τους πολλούς, να κλείνεται στο γραφείο του και να παλεύει με τα μυστικά της φύσης;
Οι αστροφυσικοί είμαστε κι εμείς άνθρωποι όπως όλοι οι άλλοι, με διαφορές και ομοιότητες. Το αντικείμενο της μελέτης μας δεν μας αποκόπτει από το κοινωνικό μας περιβάλλον ή από τις όποιες συνηθισμένες απολαύσεις της ζωής. Θα έλεγα ότι μάλλον συμβαίνει το αντίθετο! Όταν όμως ασχολιόμαστε με τη διερεύνηση των μυστικών της φύσης, αυτό που καθοδηγεί τη σκέψη και τη δραστηριότητά μας είναι κάτι βαθιά χαραγμένο στη γενετική μας δομή που μας ωθεί να θέτουμε τις ερωτήσεις, που μας κάνει κυνηγούς της γνώσης, που μας κάνει πειραματιστές και εξερευνητές. Αυτό το συναίσθημα της περιέργειας και της τάσης για εξερεύνηση είναι στην πραγματικότητα και η βάση της επιστήμης. Αλλά κατά τα άλλα είμαστε άνθρωποι νορμάλ με τις παραξενιές, τα θετικά και τα αρνητικά όλων των ανθρώπων. Με την πρόσθετη διαφορά ότι το έχουμε προ πολλού πάρει χαμπάρι ότι δεν είμαστε δα και κάτι το εξαιρετικό, όπως νομίζουν ορισμένοι συνάνθρωποί μας.
Αν μπορούσατε να γυρίσετε πίσω τον χρόνο και να αλλάξετε κάποιες από τις επιλογές σας, τι θα αλλάζατε; Θα αλλάζατε ποτέ την επιλογή σας να ασχοληθείτε με την αστροφυσική;
Δεν θα άλλαζα απολύτως τίποτα.
Είμαστε αστρόσκονη
Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος
Διονύσης Π. Σιμόπουλος
Μεταίχμιο
192 σελ.
ISBN 978-618-03-1234-8
Τιμή €14,40
πηγή : diastixo.gr