Δημήτρης Στεφανάκης: «Ευτυχισμένες οικογένειες» κριτική της Χαριτίνης Μαλισσόβα

2017-05-30 19:13

Με κεντρική ηρωίδα και αφηγήτρια τη Λήδα Δημητριάδη Σέραρντ, δικηγόρο της οικογένειας της οποίας την ιστορία ξεδιπλώνει μέσα από τη μυθοπλασία του νέου του βιβλίου, ο Δημήτρης Στεφανάκης μας κάνει κοινωνούς μιας οικογενειακής σάγκας χτισμένης σε τρεις γενιές η οποία παρακολουθεί συστηματικά έναν αιώνα μικρής και μεγάλης Ιστορίας. Μια οικογένεια «υπεράνω υποψίας», εύπορη και κραταιά, βρίσκεται σε πραγματικά δύσκολη θέση όταν απειλείται σοβαρά η υστεροφημία ενός από τα επιφανή μέλη της. Στη συνέχεια του βιβλίου το χτες και το σήμερα αναμειγνύονται σε μια προσπάθεια να αποδειχθεί η ιστορική αλήθεια και να αποκαλυφθούν τα ένοχα μυστικά. Οι ανατροπές που θα προκύψουν δεν έχουν να κάνουν μόνο με τα γεγονότα αλλά και με την ηθική και την ευαισθησία των προσώπων που πρωταγωνιστούν.

Η Λήδα Δημητριάδη, η κυρίαρχη αφηγηματική φωνή του βιβλίου, φαίνεται εξαρχής πως μπορεί επάξια να σηκώσει το βάρος της εξιστόρησης τόσων διαφορετικών αλλά και αλληλένδετων επεισοδίων. Εξοικειωμένος απόλυτα με τη γυναικεία ψυχολογία στα μυθιστορήματά του, ωστόσο είναι η πρώτη φορά που ο συγγραφέας εμπιστεύεται σε μια γυναίκα την αφήγηση, με απόλυτα επιτυχημένο τρόπο.

Δεν θα συμπαθήσει ίσως ο αναγνώστης τη Λήδα Δημητριάδη, αφού αντιφατική και αμφιλεγόμενη από την αρχή ξεδιπλώνει έναν χαρακτήρα δυναμικό από τη μία, γεμάτο συμπλέγματα και απωθημένα από την άλλη.

Η ιστορία της ευρύτερης οικογένειάς της αρχίζει να ξετυλίγεται όταν η ίδια, παρότι είναι δικηγόρος των συγγενών της, καλεί έναν νέο ερευνητή να αναλάβει την εξερεύνηση του παρελθόντος των θείων και των παππούδων της.

Ο σκοτεινός Ρόμπερτ Σέραρντ, ο κακομαθημένος Τζώρτζης και η γοητευτική θεία Μέλπω, ο θείος Άγης με τις δυο γυναίκες και τα δύο παιδιά, αλλά και όλα τα πρόσωπα που εμπλέκονται στο μυθιστόρημα είναι χαρακτήρες δομημένοι εξαιρετικά. Η μεγάλη ωστόσο συμπάθεια του συγγραφέα είναι ο Σταμάτης Σταμάτης, ο νεαρός ερευνητής που ανατέμνει σχολαστικά το σώμα της Ιστορίας. Είναι ένας χαρακτήρας που, όπως αποκάλυψε και στη συνέντευξή μας, θα ήθελε να τον χρησιμοποιήσει και σε επόμενα βιβλία του.

Η Λήδα εμφορείται αρχικά από την εμμονή της να εκδικηθεί, βαθμιαία όμως αντιλαμβάνεται πως καθένα από τα τρομερά οικογενειακά μυστικά λίγο πολύ την αφορά, κι αυτό είναι μια συνθήκη ωρίμανσης που πρέπει να έχει κάθε πρωταγωνιστικός χαρακτήρας σ’ ένα μυθιστόρημα. Δεν είναι η μόνη. Υπάρχουν χιλιάδες πρωταγωνιστές της πραγματικότητας και της φαντασίας που επιτρέπουν να καταλαγιάσουν μέσα τους παρόμοια συναισθήματα. Η ζωή είναι δάσκαλος, σκληρός δάσκαλος ενίοτε, αλλά δάσκαλος.

Το ταξίδι στον χρόνο και το παιχνίδι με την Ιστορία είναι γνωστές μέθοδοι της γραφής του Δημήτρη Στεφανάκη δίνοντάς του την δυνατότητα να χτίσει πάνω σε μια τέταρτη διάσταση τα μικρά και μεγάλα επεισόδια που περιγράφει. Όσο για τους πολλούς τόπους αφορούν την ανάγκη του να δει τον χρόνο πίσω του με μια κοσμοπολίτικη ματιά. Η λογοτεχνία και ο κοσμοπολιτισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένα στα βιβλία του κι αυτό το γνωρίζουμε καλά όσοι τα έχουμε διαβάσει. 

Μετά τις Μέρες Αλεξάνδρειας, δεν είχε αξιοποιήσει ξανά την πορεία μιας φαμίλιας μέσα στον χρόνο και στην Ιστορία.

Αντιήρωες είναι η πλειοψηφία των ηρώων του βιβλίου που, στη συνέχεια, μερικοί από αυτούς αποκτούν θετικό πρόσημο, γίνονται συμπαθείς και αγαπητοί, όπως άλλωστε πολύ συχνά συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, αφού οι αντιήρωες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αυθεντικής λογοτεχνίας.

Αν υπάρχουν πολλά υποκατάστατα για την ανθρώπινη ευτυχία και αξιοπρέπεια, όπως το χρήμα, η δόξα, η εξουσία, η κοινωνική καταξίωση, ο Δημήτρης Στεφανάκης δείχνει επιείκεια απέναντι στους ανθρώπους που είτε ως πραγματικά είτε ως φανταστικά πρόσωπα, τα ενστερνίζονται επειδή πιστεύει πως «Στη ζωή και στο μυθιστόρημα όλα είναι πιο δύσκολα από όσο πιστεύουμε και καλό θα είναι να μην το ξεχνάμε ποτέ».

Αντιήρωες είναι η πλειοψηφία των ηρώων του βιβλίου που, στη συνέχεια, μερικοί από αυτούς αποκτούν θετικό πρόσημο, γίνονται συμπαθείς και αγαπητοί, όπως άλλωστε πολύ συχνά συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, αφού οι αντιήρωες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της αυθεντικής λογοτεχνίας.

Με χιούμορ και λεπτή ειρωνεία αντιμετωπίζει τους ήρωές του σε όλη τη διάρκεια της αφήγησης, στοιχεία έντονα και της προσωπικότητας της ηρωίδας αφηγήτριας, κάνοντάς μας να πιστέψουμε πως τα κορίτσια ίσως είναι λίγο πιο κακά όταν διεκδικούν και όταν θέλουν να εκδικηθούν.

Διατρέχοντας τις σελίδες του βιβλίου μοιράζεσαι την παλέτα των συναισθηματικών αποχρώσεων των πρωταγωνιστών του, καθώς μετά από κάθε κεφάλαιο (αξίζει να σημειωθεί η έξυπνη δομή των κεφαλαίων του βιβλίου – γιατί δεν κουράζουν ούτε σε έκταση ούτε και σε μορφή) βρίσκεσαι μπροστά σε αλλεπάλληλες αποκαλύψεις και ανατροπές.

Ο Δημήτρης Στεφανάκης επιμελείται τη σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο «Μεγάλες αφηγήσεις», όπου συμπεριλαμβάνονται ιδιαίτερα αξιόλογοι τίτλοι εκπληρώνοντας μια παλιά επιθυμία να συνομιλήσει νε το αναγνωστικό κοινό.

Είναι εμφανές στη γραφή του το απόσταγμα όλων αυτών των αναγνωσμάτων και εμπειριών που καταθέτει σε κάθε του βιβλίο ο Δημήτρης Στεφανάκης.

Από τις πρώτες σελίδες του με συνεπήρε η αφήγηση, χάρηκα που δεν συνάντησα τίποτα το προφανές σε όλη την αναγνωστική διαδρομή, δεν ένιωσα σε καμία σελίδα την ανάγκη να κρίνω, να επικρίνω, να κατακρίνω ή να ταυτίζομαι (με την έννοια που η «εύκολη» λογοτεχνία προσπαθεί να μας κερδίσει) παρά μόνο απόλαυσα το βιβλίο και «παρατήρησα» συμπεριφορές, αξίες, ιστορικά γεγονότα, ψυχοσυνθέσεις και αριστοτεχνικά δομημένο λόγο, όπως μόνο ένας κλασικός συγγραφέας μπορεί να αποδώσει στον αναγνώστη που σέβεται και εκτιμά.

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που τον ανέδειξαν ως μυθιστοριογράφο συνδυάζοντας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα της μοντέρνας αφήγησης. 

Το πρωτότυπο στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα δεν είναι ότι πρόκειται για μια σύγχρονη ιστορία αλλά για μια διαχρονικά επίκαιρη ιστορία, διανθισμένη τεχνηέντως, μέσω της πένας του Στεφανάκη, με τα ιστορικά γεγονότα.

Στις 400 περίπου σελίδες του βιβλίου, αντιλαμβανόμαστε ότι, παρά τα όσα ακούγονται τον τελευταίο καιρό σχετικά με την πορεία του ελληνικού μυθιστορήματος στη χώρα μας, οι Ευτυχισμένες οικογένειες έρχονται να αποδείξουν ότι υπάρχουν αξιολογότατοι εκπρόσωποί του.

«Οι Ευτυχισμένες οικογένειες δεν έχουν μυστικά, αλλιώς δεν είναι ευτυχισμένες» διατείνεται υποκριτικά ένας εκ των ηρώων του βιβλίου, ωστόσο ο Δημήτρης Στεφανάκης δείχνει να γνωρίζει καλά τα μυστικά του μυθιστορήματος και τα μοιράζεται ανυπόκριτα μαζί μας.

Ευτυχισμένες οικογένειες
Δημήτρης Στεφανάκης
Μεταίχμιο
416 σελ.
ISBN 978-618-03-0863-1
Τιμή: €16,60

 

 

 

πηγή : diastixo.gr