Διαμαντής Αξιώτης: «Με χίλιους τρόμους γενναίος» κριτική του Χρίστου Παπαγεωργίου

2016-07-06 10:35

Ο συγγραφέας Διαμαντής Αξιώτης είναι σημαντικός για πολλούς λόγους (όπως παραστατικότητα στην έκφραση, σχηματοποιημένη εκφορά, εναλλαγή εικόνων και λοιπά), σπουδαιότερος των οποίων είναι η ισορροπία ανάμεσα στο βίωμα, την καθημερινότητα, την εμπειρία και στη φαντασία με την οποία και κατασκευάζει ανάλογα πονήματα. Αν μάλιστα προσέξει κάποιος πιο εμπεριστατωμένα –ιδίως στην τελευταία του συλλογή με διηγήματα για την οποία μιλάμε– θα παρατηρήσει πως αυτή η ζυγαριά μεταξύ πραγματικού και επινοημένου κατασκευάσματος γέρνει προς το δεύτερο, δηλαδή προς μια δημιουργία που ναι μεν δεν απέχει από μια ρεαλιστική εκδοχή –με άλλα λόγια, θα μπορούσε και να συμβεί–, στην ουσία όμως υπάρχει μόνο στο μυαλό του συγγραφέα, απ’ το οποίο μετά τη γέννησή της μεταφέρεται με όλα τα λογοτεχνικά εφόδια στο χαρτί. Αυτό το γεγονός κάνει τον Αξιώτη αγαπητό στους αναγνώστες, τον καθιστά τεράστιο μάστορα και ικανό τεχνίτη· λαμβάνουμε όλοι απόσταγμα της σκέψης του και την τρομερή του παραστατική εμμονή, εν κατακλείδι γινόμαστε συνωμότες του κρυφού μηνύματος, που επισκιάζει οτιδήποτε το αληθινό, έτσι ώστε η χωρίς αμφιβολία ένδειξη περί καθαρότητας του λόγου του να αποκτά τουλάχιστον εμφανή θέαση και οπτική.

Όλα τα κομμάτια του τόμου έχουν επίκεντρο το άτομο, την προσωπικότητά του, την ψυχοσύνθεσή του, όλα κινούνται γύρω από μια υπόσταση που πενθεί, που θρηνεί, που λυπάται, όλα έχουν τη μορφή ενός άπιαστα μεγάλου ηθικού ύμνου, ο οποίος σηματοδοτεί και τον γενικότερο κόσμο του δημιουργού αλλά παράλληλα και τις πεζογραφικές του δυνάμεις.

Είκοσι δύο ολάκερα χρόνια χρειάστηκε να περάσουν για να δούμε νέα συλλογή διηγημάτων του Διαμαντή Αξιώτη –καθώς μεσολάβησαν τέσσερα ογκώδη μυθιστορήματα– μετά από κείνη την αξεπέραστη Ξόβεργα με μέλι, έτσι το ενδιαφέρον μεταφέρεται και πάλι στο πόσο καλά συμπεριφέρεται στη μικρή φόρμα, τι είδους θεματικές χειρίζεται και πόσο μπορεί να δημιουργεί εξίσου ικανοποιητικά σε όλα τα ήδη του πεζού λόγου – καθώς υπάρχει και το ποιητικό του έργο, που δεν έλαβε ποτέ το μερίδιο της αξίας που του αναλογούσε. Πράγματι –και παρά το γεγονός ότι κάποια κομμάτια του βιβλίου έχουν χάσει τον επικαιρικό τους χαρακτήρα, για παράδειγμα οι Αλβανοί έχουν πλέον περάσει στην Ιστορία και τα ερωτικά σύνδρομα ανέραστων Ελληνίδων βρίσκουν διέξοδο σε Σύρους, Αφγανούς ή Πακιστανούς–, οι μύθοι του Αξιώτη έχουν μια σημαντική διαχρονικότητα, έχουν συναίσθημα και αισθητική, ακόμη και παραμύθι επιστρατεύεται προκείμενου να κλείσει ένας κύκλος, που ανοίγει θετικά, κινείται ανοδικά –όσον αφορά την ποιότητα– και παραδίδεται με τρόπο θα έλεγε κανείς αθώο, γνήσιο, χωρίς περικοπές νοημάτων, αφηγηματικό, αναλυτικό και γενικώς ολοκληρωμένο. Ο Αξιώτης σχεδόν κεντά τις μυθολογίες του, τις περιποιείται όπως και όποτε πρέπει, δραπετεύει απ’ τον έντονο χρωματισμό και δρομολογεί την παράφραση όπου είναι εφικτό, άλλοτε περιγράφει, άλλοτε θεατρικοποιεί, άλλοτε ελαχιστοποιεί την απόλυτη εικόνα, τέλος και πάντα μέσα στο πλαίσιο μιας εκφοράς που μένει πολύ στη λεπτομέρεια, έχουμε φαντασιακές παραμυθίες, στόχος των οποίων είναι και η πλήρης κατάργηση της κριτικής ως τέχνη και η απευθείας σύνδεση με τον αναγνώστη. Άρα –και δεν θα μείνω στα καλύτερα του τόμου, όπως λέγαμε παλιά, για τον απλούστατο λόγο πως το επίπεδο είναι έντονο και υψηλό και παράλληλα έτοιμο προς κατανάλωση– ο Αξιώτης, κάνοντας ένα διάλειμμα από τις πλέον κουραστικές του εργασίες, που θέλουν εξοντωτικές ώρες και δημιουργίας και έρευνας, μας παρέχει το δικαίωμα να εντρυφήσουμε στις κατασκευές του, με τρόπο αξιόλογης αφομοίωσης, με μέθοδο τρικυμιώδους διαίσθησης και με ισορροπημένη, χωρίς ακρότητες, βιαιότητες ή ματαιοδοξίες παράθεση και πεζή αναζήτηση.

Ένα άλλο στοιχείο της διηγηματογραφίας του Αξιώτη έχει να κάνει με τον ηθικό και ανθρωπιστικό χαρακτήρα που λαμβάνουν τα συγκεκριμένα κείμενα. Πράγματι, ο Αξιώτης έχει ασχοληθεί ενεργά και με το ιστορικό μυθιστόρημα αλλά και με το ψυχολογικό, άρα η εμπειρία του είναι δεδομένη, εδώ όμως η έννοια άνθρωπος ανυψώνεται, συμπεριφέρεται και ανταποκρίνεται ως κάτι το εντελώς ιερό, ακόμη και όταν ο σεμνός δημιουργός δεν επιδιώκει να το κάνει τόσο εμφανές. Όλα τα κομμάτια του τόμου έχουν επίκεντρο το άτομο, την προσωπικότητά του, την ψυχοσύνθεσή του, όλα κινούνται γύρω από μια υπόσταση που πενθεί, που θρηνεί, που λυπάται, όλα έχουν τη μορφή ενός άπιαστα μεγάλου ηθικού ύμνου, ο οποίος σηματοδοτεί και τον γενικότερο κόσμο του δημιουργού αλλά παράλληλα και τις πεζογραφικές του δυνάμεις. Ο Αξιώτης, ιδίως όταν ασχολείται με την ψυχολογική διαστρωμάτωση των ηρώων του –την οποία περικλείει όσο μπορεί περισσότερο χωρίς όμως να γίνεται ακατανόητος–, αποδεικνύει γιατί οι καλοί πεζογράφοι γνωρίζουν ή τουλάχιστον έχουν σχέση με όλες τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις οποίες και εκμεταλλεύονται χωρίς αγωνία, χωρίς άγχος, χωρίς βιασύνες, χωρίς αρνητικές εκπλήξεις, αλλά πάντα με ό,τι θετικό μπορεί κανείς να εξάγει απ’ αυτές. Καθώς η βάση ενός λογοτεχνικού έργου και πολύ περισσότερο ενός πεζού κειμένου, πέρα όλων των τεχνικών και όλων των περιτυλιγμάτων που μπορεί να διαθέτει, στην ουσία διαπραγματεύεται , συνομιλεί και εφάπτεται μιας ψυχοσωματικής ανθρώπινης μονάδας που ούτως ή άλλως είναι και μοναδική.

Ο Αξιώτης σχεδόν κεντά τις μυθολογίες του, τις περιποιείται όπως και όποτε πρέπει, δραπετεύει απ’ τον έντονο χρωματισμό και δρομολογεί την παράφραση όπου είναι εφικτό, άλλοτε περιγράφει, άλλοτε θεατρικοποιεί, άλλοτε ελαχιστοποιεί την απόλυτη εικόνα, τέλος και πάντα μέσα στο πλαίσιο μιας εκφοράς που μένει πολύ στη λεπτομέρεια, έχουμε φαντασιακές παραμυθίες, στόχος των οποίων είναι και η πλήρης κατάργηση της κριτικής ως τέχνη και η απευθείας σύνδεση με τον αναγνώστη.

Όσοι παρακολουθούμε το έργο του ταλαντούχου συγγραφέα Διαμαντή Αξιώτη διαβάσαμε και το τελευταίο του βιβλίο, προκειμένου να έχουμε πιο ολοκληρωμένη άποψη για το τι μπορεί σήμερα το λογοτεχνικό του σύμπαν να εμπεριέχει. Και το λέω αυτό όχι μόνο ως άνθρωπος που ψάχνει το ποιητικό αποτύπωμα για να το κάνει με τη γραφίδα του γνωστό στον κόσμο, αλλά πολύ περισσότερο ως ευτυχής οντότητα, μια που πρώτος ανακάλυψα το τεράστιο ταλέντο που κουβαλά αυτός ο Καβαλιώτης δημιουργός και μίλησα δημόσια για όλα του τα βιβλία, τα οποία άλλωστε διέγραψαν μια απόλυτα επιτυχημένη πορεία. Μια πορεία που πολλοί ευχήθηκαν να έχουν, λιγότεροι όμως τα κατάφεραν. Μια πορεία που βάζει τα γυαλιά και προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις.

Με χίλιους τρόμους γενναίος
Διαμαντής Αξιώτης
Κίχλη
208 σελ.
ISBN 978-618-5004-43-9
Τιμή: €13,00

 

Πηγή : diastixo.gr