Cine Δράση- O Βρετανικός Ελεύθερος Κινηματογράφος. H συνέχεια. Δευτέρα 11 Ιουνίου 2018, 8:30μμ, Πίνδου 30 & Μαραθώνος

2018-06-08 16:31

ΒΛΕΠΟΥΜΕ, ΣΥΖΗΤΑΜΕ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ
2ος Κύκλος: «Μεταπολεμικός Ευρωπαϊκός Κινηματογράφος», Μέρος 17ο


Καλοκαίριασε και βγήκαμε στον κήπο. Μεγάλωσε η ημέρα και στο εξής θα συναντιόμαστε πιο αργά. Στις 8:30μμ. Έτσι τη Δευτέρα 11 Ιουνίου 2018, 8:30μμ, στον κήπο του στεκιού μας, (Πίνδου 30 & Μαραθώνος) συνεχίζουμε την ενασχόληση με το Βρετανικό Ελεύθερο Κινηματογράφο και συγκεκριμένα με τη δουλειά σκηνοθετών όπως οι Karel Reisz, Tony Richardson, Lindsay Anderson, John Schlesinger, Bryan Forbes, Jack Clayton κ.ά.

Αυτό, κυρίως, που απασχόλησε τους σκηνοθέτες της Σχολής του Free Cinema ήταν η έκφραση των αισθημάτων οργής και αμφισβήτησης απέναντι στις κατεστημένες ιδέες της εποχής, παρά η στιλιστική ανανέωση. Οι ταινίες που παράγονται έχουν συγκροτημένα σενάρια και επαγγελματική εικόνα. Η θεατρικότητα κάποιες στιγμές βαραίνει υπερβολικά αφού και ο στόχος των δύο βασικών σεναριογράφων του βρετανικού Νέου Κύματος Τζον Όσμπορν και Χάρολντ Πίντερ είναι μια «ρηματική» καταγγελία και λοιδορία του Συστήματος.

Ο Τόνυ Ρίτσαρντσον έκανε την αρχή στις δημιουργίες του κινήματος με την ταινία του «Οργισμένα νιάτα»-1958 που ήταν βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Όσμπορν. Με ρεαλιστική δύναμη, αξιοποιώντας κινηματογραφικά την γερή θεατρική παιδεία των ηθοποιών του (Ρίτσαρντ Μπάρτον, Κλερ Μπλουμ κ.α.), απέδωσε δημιουργικά το ήθος των χαρακτήρων, οι οποίοι ζητούν ψυχική και συναισθηματική διέξοδο μέσα στο ασφυκτικό κοινωνικό τους περιβάλλον. Ο Ρίτσαρντσον θα συνεχίσει με ταινίες όπως «Γεύση από μέλι»-1962, «Η μοναξιά του δρομέα μεγάλων αποστάσεων»-1962, με ανάλογο περιεχόμενο. Γύρισε πολλές ταινίες στην Αγγλία και στις ΗΠΑ και είχε διακυμάνσεις ως προς τους στόχους του.

Ο Κάρελ Ράις με ταινίες όπως «Σάββατο Βράδυ, Κυριακή πρωί»-1961, «Μόργκαν, ο τρελός εραστής»-1966 κ.α. αξιοποίησε στο έπακρο τις θεωρητικές ιδέες της Σχολής. Πολλοί θεωρούν ότι το συγκεκριμένο φιλμ κήδεψε τη Σχολή, διότι έθαβε τα πολιτικά του στοιχεία και παρουσίαζε ένα αναρχικό και κεφάτο κατεστημένο, το οποίο φαινόταν να έχει ξεπεράσει την οποία κρίση του. Ο Ράις με ύφος ξεχωριστό που το χαρακτηρίζει το σουρεαλιστικό χιούμορ και η έντονη ψυχολογική εμβάθυνση, πρόσφερε ικανοποιητικές υπηρεσίες και στον αμερικανικό κινηματογράφο τον οποίο υπηρέτησε μετά το 1970.

Ο Τζων Σλέσιντζερ, αρχικά βρέθηκε στις γραμμές της Σχολής και έκανε υποδειγματικές ταινίες μέσα στο πνεύμα της. Το «Αμαρτία μιας νύχτας» -1962 και το «Μπίλλυ ο ψεύτης»-1963 είναι δύο φιλμ που αναδεικνύουν με συνέπεια τις αισθητικές αρχές της. Οι ήρωες του είναι νέοι της αγγλικής εργατικής τάξης οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν και να επικοινωνήσουν με το κόσμο, μέσα από τις ατομικές τους εξεγέρσεις, βάζοντας σε λειτουργία και το φαντασιακό τους. Αργότερα ο Σλέσιντζερ, μετά το 70, απορροφήθηκε από το Χολιγουντ στο οποίο πρόσφερε εξαιρετικές ταινίες όπως «Ο καουμπόη του μεσονυχτίου», «Ανθρωποκυνηγητό» κ.ά.

Ο πιο «θεωρητικός» της Σχολής, ο Λίντσεϊ Άντερσον το 1963 γύρισε την καλύτερη του ταινία την «Αυτή η αθλητική ζωή» γύρω από την άνοδο και την πτώση ενός φιλόδοξου εργάτη, ταλέντου του ράγκμπι. Με έξοχες κοινωνικές πινελιές και βαθιά αίσθηση του ψυχολογικού υπόβαθρου, απέδωσε θαυμάσια το πορτρέτο του «εξεγερμένου» ήρωα του. Με το στιλιστικό «Εάν»-1969, περνάει στο χώρο της αστικής τάξης και περιγράφει με σκληρά χρώματα την καταπίεση που υφίστανται νεαροί αριστοκράτες στο αυστηρό κολέγιο τους από τους καθηγητές τους και το σύστημα. Σε μια εποχή οπού τα επαναστατικά συνθήματα του «Γαλλικού Μάη του 68» είχαν επηρεάσει και τους πολιτικοποιημένους σκηνοθέτες παγκοσμίως, ο Άντερσον συνεισέφερε στις σχετικές ιδέες με ένα φιλμ απερίφραστο: στο τέλος οι μαθητές μέσα από μια σουρεαλιστική εξέγερση σκοτώνουν με τα όπλα τους καταπιεστές τους. Δυστυχώς ο Άντερσον δεν γύρισε πολλές ταινίες, αν και οι δύο που αναφέρθηκαν μάλλον έδειξαν και τα όρια του, διότι οι δύο επόμενες που υπέγραψε μέχρι το θάνατο του ήσαν πολύ μέτριες.

Μετά και το θάνατο και του Κάρελ Ράις, δεν υπάρχει πια έστω και ένας σημαντικός σκηνοθέτης (με εξαίρεση τον ήσσονα Μπράιαν Φορμπς και τον «ύστερο» Κεν Λόουτς), που να μας θυμίζει με την παρουσία του, τυπικά, εκείνη την «οργισμένη» «Σχολή» του αγγλικού σινεμά, της δεκαετίας του ’50, δηλαδή το Free cinema, που κείται δαφνοστεφές και νεκρό, σε νεαρή μάλιστα ηλικία κάπου στο τέλος της δεκαετίας του ’60.

Φυσικά η τοποθέτηση της Σχολής αυτής στο παρελθόν του σινεμά γίνεται με κριτήρια ιστορικά και δεν αφορά στην επίδραση που άσκησε και ασκεί στους επιγενόμενους. Διότι τη βρίσκουμε ζωντανή σε πολλές σημερινές εκφάνσεις του ρεαλισμού και των ταινιών με κοινωνικό περιεχόμενο. Το κοινό δεν συμμερίστηκε τις απόψεις των «αμφισβητιών» σκηνοθετών της Σχολής, διαβρωμένο από την αμερικανική αντίληψη του θεάσθαι, δηλαδή την «διασκεδαστική». Παρόλα αυτά οι προτάσεις των σκηνοθετών του Free Cinema έχουν εγγραφεί στην οπτική νέων σκηνοθετών όπως του Μάικλ Γουοτερμπότομ ή του Μάικλ Λι, με αποτέλεσμα να βλέπουμε το έργο τους ενσωματωμένο σε σύγχρονα φιλμ, με κοινωνικό προβληματισμό και οξύ ψυχολογικό υπόβαθρο.

Πηγή: Τάσος Γουδέλης, UKinShort, Έκδοση του Φεστιβάλ Δράμας και του Βρετανικού Ινστιτούτου για το Βρετανικό Σινεμά.

Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής.

Ο Παναγιώτης Δενδραμής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη συνέχεια όμως ακολούθησε σπουδές σχετικές με τον κινηματογράφο. Αρχικά στη σχολή Σταυράκου και έπειτα στο μεταπτυχιακό Ιστορίας και Θεωρίας του Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Έχει δουλέψει ως βοηθός σκηνοθέτη, κάμεραμαν, μοντέρ και βοηθός παραγωγής για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ενώ η μικρού μήκους ταινία του «Tο δωμάτιο» συμμετείχε στο φεστιβάλ Δράμας το 2009. Επιπλέον έχει συμμετάσχει ως εκπαιδευτής σε επιμορφωτικά προγράμματα σε σχολεία της Αττικής, με στόχο την εξοικείωση των μαθητών με την οπτικοακουστική κουλτούρα και τα μέσα της. Αυτή την περίοδο διδάσκει στη Σχολή Σταυράκου και ολοκληρώνει τη διδακτορική του διατριβή πάνω στον ελληνικό κινηματογράφο.



ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΒΡΙΛΗΣΣΙΩΝ CINE - ΔΡΑΣΗ