Cine Δράση-Μια από τις 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών!

2016-05-24 17:26

Ένας σκηνοθέτης της διασποράς ο Έλληνο-Αιθίοπας Νίκος Παπατάκης φτιάχνει μια από τις λαϊκότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου στην οποία εξερευνά, με ζεστό, ανθρώπινο, αλλά παράλληλα αιχμηρό και ειρωνικό τρόπο, θέματα όπως η μετανάστευση, ο εξαναγκαστικός ξεριζωμός, η αυτοεξορία για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους, η νοσταλγία του ξενιτεμένου, η πλάνη της ευτυχίας.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αλληγορία που καταπιάνεται με τραγικά γεγονότα, παρεξηγήσεις και απάτες που σημάδεψαν την νεότερη ιστορία της πατρίδας μας. Επίκεντρο της κριτικής του είναι η επταετής δικτατορία και τα πρόσωπα που οδήγησαν τη χώρα σε παρόμοιες καταστάσεις και είναι υπεύθυνα για τις κακοτοπιές που πέρασε (και περνάει) ο ελληνικός λαός.

Στα χρόνια της δικτατορίας ο Ηλίας υπηρετεί δύσκολη θητεία στο στρατό επειδή είναι «χαρακτηρισμένος», καθώς ο κομμουνιστής πατέρας του πολέμησε και σκοτώθηκε στον εμφύλιο στο πλευρό του ΕΛΑΣ. Για τον ίδιο λόγο, όταν απολύεται και επιστρέφει στην πατρίδα του, την Καστοριά, δεν έχει καμία ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον. Αποφασίζει να μεταναστεύσει στο Παρίσι, όπου προσεγγίζει τον Γεράσιμο, έναν σχεδόν μισάνθρωπο, μοναχικό γουναρά, μακρινό συγγενή της μητέρας του, που βρίσκεται εκεί από χρόνια και έχει δικό του εργαστήριο επεξεργασίας γούνας.

Ανάμεσα στους δύο άνδρες, που δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από τη ζωή και την κοινωνία, σιγά- σιγά αναπτύσσεται μια σχέση φιλίας, αγάπης και εμπιστοσύνης, η οποία όμως οικοδομείται πάνω σε ένα επιπόλαιο ψέμα. Ο Ηλίας κουβαλά πάντα μαζί του, με έκδηλη θρησκευτικότητα, τη φωτογραφία μιας τραγουδίστριας που ειρωνικά την λένε Ευτυχία, την οποία είχε μαζέψει με πολύ χαρά από το δρόμο στην αρχή της ταινίας. Όταν ο Γεράσιμος βλέπει τυχαία τη φωτογραφία ο Ηλίας την παρουσιάζει σαν αδελφή του.

Αυτή η «έμπνευση» πυροδοτεί όλη την πλοκή της ταινίας και γίνεται αιτία να δημιουργηθούν μια σειρά από παρεξηγήσεις οι οποίες προκαλούν άλλα μεγαλύτερα και λιγότερο αθώα ψέματα και προοδευτικά εμπνέουν στον ανύπαντρο γουναρά έναν πλατωνικό έρωτα για την φαντασιακή εικόνα της ανύπαρκτης Ευτυχίας. Αποφασίζει να την παντρευτεί και για αυτό το σκοπό αναδιοργανώνει ολόκληρη τη ζωή του. Ο Ηλίας μπλοκαρισμένος ανάμεσα στην ειλικρινή ευγνωμοσύνη, την ανάγκη να μην χάσει τη δουλειά του και να διαφυλάξει μια ζωή που για πρώτη φορά δεν πάει στραβά, έχει συμπεριφορά παρόμοια με αυτή ενός εγκληματία. Νοιώθει διαρκώς ένοχος για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε ποτέ. Αντίθετα απέτρεψε την συνέχιση ενός εγκλήματος αποκαλύπτοντας πως τα εμβάσματα που έστελνε ο Γεράσιμος για τους γονείς του δεν έφταναν σε αυτούς, που ήταν νεκροί, αλλά τα κατακρατούσε ο άνθρωπος που είχε με την ευθύνη να τους τα παραδίδει. Όταν οι δύο άντρες επιστρέφουν στην Ελλάδα για το γάμο, το ψέμα αποκαλύπτεται και η ιστορία τους μετατρέπεται σε τραγωδία.

Ο Παπατάκης υπογράφει τη σκηνοθεσία και το σενάριο. Η φωτογραφία του Άρη Σταύρου αναδεικνύει το θέμα, το ίδιο και η μουσική του Χριστόδουλου Χάλαρη. Οι πρωταγωνιστές Άρης Ρέτσος, κυρίως θεατρικός ηθοποιός, Χρήστος Τσάγκας, αλλά και ο Χρήστος Βαλαβανίδης στο ρόλο του φιλοχουντικού, «καλού χριστιανού» που υπεξαιρεί τα χρήματα του μετανάστη δίνουν δυνατές ερμηνείες.

Η ταινία διαγωνίστηκε στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στο Φεστιβάλ των Καννών του 1987. Απέσπασε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου του Ρίμινι τον ίδιο χρόνο.

Το πέρασμά της από το 27ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης άφησε ιστορία. Ενώ ήταν σίγουρη η βράβευσή της με το πρώτο βραβείο, την τελευταία στιγμή η κριτική επιτροπή, ακριβώς επειδή η συμβολική-αλληγορική διάστασή της προκάλεσε τη συντηρητική κοινωνία της εποχής που χαρακτήρισε αιρετικό το σκηνοθέτη, το έδωσε στο «Καραβάν Σαράι» και απένειμε στη «Φωτογραφία» το βραβείο σεναρίου, το οποίο ο Παπατάκης αρνήθηκε να παραλάβει. Το κοινό αντιδρώντας στην άδικη βράβευση, σήκωσε στα χέρια του το σκηνοθέτη και τον αποθέωσε.

Η «Φωτογραφία» τοποθετήθηκε από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) στις 5 καλύτερες ελληνικές ταινίες, ενώ ψηφίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μέσα στις 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών.

Ο Νίκος Παπατάκης, ένας μέτοικος που δεν απέκτησε ποτέ πατρίδα, είναι ένας θρύλος του ελληνικού και παγκόσμιου κινηματογράφου. Γεννήθηκε στην Αιθιοπία. Οι πυκνές ιστορικές εξελίξεις της εποχής του τον υποχρέωσαν να ζήσει και να δουλέψει σε πολλές χώρες όπως ο Λίβανος, η Ελλάδα, η Γαλλία, οι ΗΠΑ. Υπήρξε επαναστάτης με την καλλιτεχνική έννοια του όρου, διανοούμενος με αναρχική σκέψη, καταραμένος και συγχρόνως ευνοούμενος της μοίρας, μπον-βιβέρ εκπάγλου καλλονής στα νιάτα του, εμβληματική προσωπικότητα που συνδέθηκε με τα σημαντικότερα ονόματα της τέχνης και του πνεύματος στη Γαλλία (Ζακ Πρεβέρ, Γκρέτα Γκάρμπο, η Άννα Μανιάνι, Ανούκ Αιμέ, Ζαν Ζενέ, τον Pablo, κατά κόσμο Μιχάλη Ράπτη κ.ά.).

Πολέμησε εναντίον του Μουσολίνι στην Αιθιοπία, συμμετείχε στη γαλλική αντίσταση και στον ελληνικό αντιδικτατορικό αγώνα. Παντρεύτηκε την Ανούκ Αιμέ και την Όλγα Καρλάτου, συνδέθηκε με μια γυναίκα μύθο, τη Nico των Velvet Underground, μετέπειτα μούσα του Άντι Γουόρχολ.

Χρηματοδότησε την ταινία, σταθμό στην ιστορία του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου, «Σκιές» («Shadows») του Τζον Κασσαβέτης. Η ταινία του «Άβυσσοι» επιλέχτηκε από τον Αντρέ Μαλρό, υπουργό τότε Πολιτισμού να εκπροσωπήσει τη Γαλλία στο Φεστιβάλ Καννών, παρακάμπτοντας διάφορες επιτροπές και παραβλέποντας το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης ήταν Έλληνας υπήκοος. Οι συμβολισμοί της σχέσης Γάλλων και Αλγερινών στην ταινία ήταν τόσο εμφανείς, που εθνικιστικές οργανώσεις απείλησαν ότι αν βραβευόταν, θα τίναζαν το κτίριο του Φεστιβάλ στον αέρα. Η ταινία είχε την υποστήριξη προσωπικοτήτων όπως ο Σαρτρ, η Μποβουάρ, ο Αντρέ Μπρετόν, ενώ η Φρανσουά Σαγκάν δήλωνε ότι αν ήταν στο χέρι της, θα της έδινε τον Χρυσό Φοίνικα. Ολόκληρο το Παρίσι μιλούσε για τον Παπατάκη ως έναν δημιουργό μεγάλης δύναμης, παρομοιάζοντάς τον με τον Λουίς Μπονιουέλ. Γύρισε μόνο 6 ταινίες.

Στο τέλος της πολυτάραχης ζωής του δέχτηκε σημαντικές τιμές σε Γαλλία και Ελλάδα. Μοναχικός οδοιπόρος, χωρίς πατρίδα, αναρχικός και πεσιμιστής, πέθανε στα 92 του, ολομόναχος στο σπίτι του στο Παρίσι, στις 17 Δεκεμβρίου του 2010.

(Τα βιογραφικά στοιχεία είναι από την «Μονογραφία Νίκος Παπατάκης» του Γιάννη Κονταξόπουλου, Εκδόσεις Καστανιώτη).

Ελλάδα-Γαλλία, 1986. Διάρκεια: 107'. Σενάριο-Σκηνοθεσία: Νίκος Παπατάκης. Μουσική Σύνθεση: Χριστόδουλος Χάλαρης. Πρωταγωνιστούν: Χρήστος Τσάγκας, Αρης Ρέτσος, Ζωζώ Zάρπα, Δέσποινα Τομαζάνη, Χρήστος Βαλαβανίδης, Τότσικας Γιάννης.

Πηγή : www.drasivrilissia.gr