Canek Sanchez Guevara: «33 στροφές»

2017-06-13 18:33

Ο ασυνήθιστος έως αινιγματικός τίτλος 33 στροφές του μικρού βιβλίου του Canek Sanchez Guevara μου έθρεψε εξαρχής την περιέργεια. Το γεγονός ότι φέρει το επώνυμο Guevara και παππούς του ήταν ο Che Guevara ήρθε να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το ερώτημα για το τι θα συναντήσω στις μόλις 90 σελίδες των 33 στροφών. Εν τέλει, κατόπιν της ανάγνωσης, κρίνω ότι το μοναδικό βιβλίο του Canek Sanchez Guevara (πέθανε το 2015) που εκδόθηκε είναι ένα καταπληκτικό μικρό μυθιστόρημα, με ιδιάζουσα γραφή, που συνδυάζει τη λυρικότητα με το αυτοβιογραφικό βίωμα. 

Οι 33 στροφές αποτελούνται από ανάλογα μικρά κεφάλαια που στο σύνολο τους συνθέτουν μια ειλικρινή ιστορία για τις διαψεύσεις της επανάστασης του Κάστρο, ενώ με πολύ όμορφό τρόπο φωτογραφίζουν τη δύσκολη καθημερινότητα των ανθρώπων στην Κούβα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Ο συγγραφέας, με ένα απλό μα παρ’ όλα αυτά ιδιαίτερα εμπνευσμένο εύρημα, έναν δίσκο 33 στροφών, που είναι ήδη γρατζουνισμένος και παίζει αδιάκοπα, καταφέρνει να απογειώσει την αφήγηση του και να διανθίσει τη ροή της ιστορίας του με εξαιρετικό αποτέλεσμα. Η επανάληψη της κουβανικής καθημερινότητας είναι εκνευριστικά παρούσα: «δώδεκα εκατομμύρια γρατζουνισμένοι δίσκοι που παρλάρουν ασταμάτητα. Η χώρα ολόκληρη είναι ένας γρατζουνισμένος δίσκος (όλα επαναλαμβάνονται: κάθε μέρα είναι επανάληψη των προηγούμενων, κάθε εβδομάδα, κάθε μήνας, κάθε χρόνος· κι από επανάληψη σε επανάληψη, ο ήχος εκφυλίζεται ώσπου δεν μένει παρά μια θολή και ανεγνώριστη ανάμνηση του αρχικού ακούσματος – η μουσική εξαφανίζεται, παίρνει τη θέση της ένα βραχνό, ακατάληπτο μουρμουρητό».

Ο ήρωας του βιβλίου, ένας Κουβανός που θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε κάτοικος που ζει στο νησί, μας εκθέτει την καθημερινότητά του, το πώς και τι τρώει, τις περιπλανήσεις και τα όνειρά του και τις πανομοιότυπες μέρες που βιώνει, όπου τίποτα δεν αλλάζει, αλλά και τίποτα δεν προσδοκεί. Μας εξομολογείται: «Ζω σ’ έναν γρατζουνισμένο δίσκο, σκέφτεται, που κάθε μέρα γρατζουνιέται όλο και πιο πολύ. Η επανάληψη κοιμίζει, αλλά κι αυτή η υπνηλία επαναλαμβάνεται· καμιά φορά η βελόνα πηδάει, σκούζει, αλλοιώνει το ρυθμό και ξανακολλάει. Πάντα ξανακολλάει». Το διαμέρισμα που ζει έχει λίγα αντικείμενα, είναι μικρό και βρόμικο. «Στο μικρό διαμέρισμα, ανάμεσα σε τοίχους βαμμένους με ό,τι χρώμα μπορείς να φανταστείς, αλλά χωρίς στολίδια ή ζωγραφιές, λίγα έπιπλα, η ξύλινη τηλεόραση, το ρωσικό πικάπ, το παλιό ραδιόφωνο, η κάμερα που κρέμεται από ’να καρφί· το άχρηστο τηλέφωνο και τα βιβλία στο πάτωμα. Το νερό τρυπώνει απ’ τα παράθυρα, οι τοίχοι δακρύζουν, λίμνες στο πάτωμα. Βούρκος. Βρομιά στη βρομιά. Ένας δίσκος γρατζουνισμένος και βρόμικος. Εκατομμύρια δίσκοι γρατζουνισμένοι και βρόμικοι. Όλη η ζωή είναι ένας δίσκος γρατζουνισμένος και βρόμικος. Ο γρατζουνισμένος δίσκος του χρόνου που γυρίζει και ξαναγυρίζει. Βρόμικος». Παρ’ όλα αυτά, οι δίσκοι θα είναι σύντροφοι στη νοητή απόδραση από την πραγματικότητα. Η μουσική, μαζί με την ανάγνωση και τη φωτογραφία, θα είναι η απάντηση στη δυσκολία, στην επανάληψη, στην απομόνωση, που προκαλεί η θάλασσα, που περικλείει το νησί. «Το τείχος είναι η θάλασσα, το παραπέτασμα που μας προστατεύει και μας εγκλείει. Δεν υπάρχουν σύνορα· αυτά τα νερά είναι κάστρο και συρματόπλεγμα, χαράκωμα και κάτεργο, όρυγμα και καταπακτή. Αντιστεκόμαστε στην απομόνωση. Επιβιώνουμε με την επανάληψη». Η περιπλάνησή του στις ακτές είναι συχνή και εκεί παρατηρεί τους λίγους τολμηρούς, που σιγά σιγά πληθαίνουν, να επιχειρούν την απόδραση από το περίκλειστο νησί με οποιοδήποτε πλεούμενο, ακόμη και αν αυτό είναι μια ντουλάπα. Δεν θα αργήσει να έρθει και η δικιά του σειρά, να επιχειρήσει την απόδρασή του από την επανάληψη, να σπάσει τον γρατζουνισμένο δίσκο των 33 στροφών, σκαρφαλωμένος σε μια σχεδία.

Ο Canek Sanchez Guevara γεννήθηκε στην Κούβα το 1974 και η δριμεία κριτική του στο καθεστώς του Κάστρο τον οδήγησε είκοσι χρόνια μετά να διαφύγει από τη γενέτειρά του. Το βιβλίο του είναι μια εξαίρετη ιστορία για όλα αυτά που έζησε στη γενέτειρά του πριν την εγκαταλείψει, με έκδηλες λογοτεχνικές αρετές. Σίγουρα θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η γνώμη του Che Guevara για τον εγγονό του, για τη συγκλονιστική αυτή περιγραφή της Κούβας των τελευταίων δεκαετιών. Αξίζει, τέλος, να δώσουμε τα συγχαρητήρια μας στις εκδόσεις Ίκαρος για το ιδιαιτέρως εμπνευσμένο εξώφυλλο.

 

33 στροφές
Canek Sánchez Guevara
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Ίκαρος
104 σελ.
ISBN 978-960-572-130-5
Τιμή: €12,00