Άρθρο- «Τζέιμς Ελρόι: Έγκλημα, Ιστορία και ποίηση» του Φίλιππου Φιλίππου

2016-07-21 10:11

Είναι γιος μιας δολοφονημένης γυναίκας, δηλαδή κουβαλάει μέσα του ένα φορτίο από τραύματα και φριχτές μνήμες. Προικισμένος από τη φύση, μα κυρίως άνθρωπος μαχητικός, επίμονος, δραστήριος, δημιουργικός, ο Τζέιμς Ελρόι (Λος Άντζελες, 1948), κατάφερε να γίνει σπουδαίος συγγραφέας. Ξεκίνησε τη συγγραφική του σταδιοδρομία με το μυθιστόρημα Ρέκβιεμ για τον Μπράουν (1981). Έγραψε μετά το Clandestine (1982) και το Οι δρόμοι του δολοφόνου (1986). Και στα τρία είναι εμφανείς οι επιρροές που άσκησαν πάνω του οι Ντάσιελ Χάμετ και Ρέιμοντ Τσάντλερ, οι συγγραφείς που ανανέωσαν το αστυνομικό μυθιστόρημα και του έδωσαν παγκόσμια αίγλη.

Ο Ελρόι ξαναγράφει με τον δικό του τρόπο σημαντικά ιστορικά γεγονότα που αφορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Κάποια στιγμή, ο Ελρόι αποφάσισε να χαράξει τη δική πορεία, να γράψει με δικό του στιλ. Το πρώτο μυθιστόρημα με την προσωπική του σφραγίδα, Η Μαύρη Ντάλια (εκδόσεις Κλειδάριθμος), βασίστηκε σ’ ένα πραγματικό γεγονός κι εκδόθηκε το 1987. Σε αυτό, αφηγείται την έρευνα για τη δολοφονία (τον Ιανουάριο του 1947) μιας όμορφης 23χρονης, της Ελίζαμπεθ (Μπέτι) Σορτ. Η κοπέλα, γνωστή στον κόσμο της νύχτας ως «Μαύρη Ντάλια» επειδή ντυνόταν με μαύρα ρούχα, βρέθηκε γυμνή και τεμαχισμένη σε μια αλάνα του Λος Άντζελες.

Όπως γράφει ο μεταφραστής του, ο Ανδρέας Αποστολίδης, το μοτίβο πίσω από τη λύση της υπόθεσης της Μαύρης Ντάλιας είναι η εκφυλισμένη συνοχή μιας πλούσιας οικογένειας. «Μοτίβο-κλειδί του αμερικανικού αστυνομικού μυθιστορήματος και του μαύρου αναγνώσματος», κάτι που βλέπουμε στα έργα όλων των μεγάλων μετρ του είδους.

Αργότερα, το επιτυχές λογοτεχνικό πείραμα συνεχίστηκε με μια άλλη σειρά, την τριλογία του αμερικανικού υποκόσμου (American Tabloid, Αμερικανικό ταξίδι θανάτου, Το αίμα δεν σταματάει ποτέ). Σε αυτήν, ο Ελρόι προσπαθεί να μιλήσει για τα γεγονότα που σημειώθηκαν τη δεκαετία του ’60, κυρίως τη δολοφονία του προέδρου Τζον Κένεντι τον Νοέμβριο του 1963. Η σκηνή της δολοφονίας στους δρόμους του Ντάλας δεν περιγράφεται και δεν μνημονεύεται το όνομα του Όσβαλντ, του υποτιθέμενου δολοφόνου. Ο Ελρόι μιλάει για τη συνωμοσία και τους ανθρώπους που κρύβονταν πίσω της, προχωράει όμως πιο μπροστά, φτάνοντας στο κρίσιμο 1968, χρονιά κατά την οποία στις ΗΠΑ έγιναν δύο ακόμα πολιτικές δολοφονίες, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ τον Απρίλιο και του γερουσιαστή Ρόμπερτ Κένεντι, αδελφού του δολοφονηθέντος προέδρου και υποψήφιου για την προεδρία της χώρας, τον Ιούνιο.

Στα έργα του, ο Ελρόι δημιουργεί ένα δικό του λογοτεχνικό σύμπαν, όπου επινοημένοι ήρωες συνυπάρχουν αρμονικά με πραγματικούς χαρακτήρες, πρόσωπα της πολιτικής, της καλλιτεχνικής ζωής, των επιχειρήσεων και των εγκληματικών οργανώσεων.

Το μυθιστόρημα Tα σκοτάδια μου (πρωτότυπος τίτλος My dark places), δεν μοιάζει με κανένα από τα γνωστά του αστυνομικά έργα. Θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει ως «non fiction novel», όπως ήταν το Εν ψυχρώ του Τρούμαν Καπότε. Σε αυτό, δίνονται λεπτομέρειες για τα φριχτά γεγονότα που αφορούν τη δολοφονία της μητέρας του, με τη διαφορά πως ο Ελρόι είναι ο ίδιος πρωταγωνιστής της ιστορίας.

Σαν μότο έχει βάλει στον πρόλογο τη φράση «Ο θάνατός σου καθόρισε τη ζωή μου. Θέλω να βρω την αγάπη που δεν είχαμε ποτέ και να την εξηγήσω για χάρη σου» και έχει ως θέμα τη μητέρα του. Είναι αυτοβιογραφικό και πραγματεύεται το έγκλημα με κάθε δυνατή λεπτομέρεια, δηλαδή εκθέτει στο αναγνωστικό κοινό το προσωπικό του τραύμα.

Διότι ο Ελρόι ζει με το φάντασμα της μητέρας του, βρέθηκε νεκρή, πεταμένη στο δρόμο, στις 22 Ιουνίου 1958. Τότε ο Τζέιμς ήταν δέκα χρονών κι η μνήμη του έχει συγκρατήσει τις λεπτομέρειες του εγκλήματος. Στο Τα σκοτάδια μου ο συγγραφέας αφηγείται το δικό του κυνήγι του δολοφόνου. Μαζί με έναν ντετέκτιβ του Τμήματος Ανθρωποκτονιών του Λος Άντζελες, τον Μπιλ Στόουνερ, ξεκίνησε να βρει τον άγνωστο δράστη. Ωστόσο, αυτό το βιβλίο-χρονικό δεν είναι μόνο η εξομολόγηση ενός συγγραφέα με τραυματικά παιδικά χρόνια, είναι κυρίως μια εξαιρετική αφήγηση γεγονότων.

Είναι γιος μιας δολοφονημένης γυναίκας, δηλαδή κουβαλάει μέσα του ένα φορτίο από τραύματα και φριχτές μνήμες.

Η καινούργια τετραλογία του Ελρόι, η δεύτερη του Λος Άντζελες, είναι μια αναδρομή στην αμερικανική ιστορία. Στο πρώτο μυθιστόρημα της τετραλογίας, το Perfidia (εκδόσεις Κλειδάριθμος), πρωταγωνιστούν τέσσερις άντρες και μια γυναίκα. Ο Γουίλιαμ Πάρκερ είναι αξιωματικός της αστυνομίας του Λος Άντζελες, ο αρχιφύλακας Ντάντλεϊ Σμιθ κι ο Ιάπωνας Χιντέο Ασίντα. Η γυναίκα είναι η εικοσάχρονη Κέι Λέικ, πληροφοριοδότρια της αστυνομίας. Όλα αρχίζουν στις 6 Δεκεμβρίου του 1941 με μια ένοπλη ληστεία σ’ ένα ντράγκστορ κι ένα μακελειό: μια οικογένεια Γιαπωνέζων, πατέρας, μητέρα, κόρη και γιος, βρίσκονται σφαγιασμένοι στο σπίτι τους. Την επομένη, την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου, ιαπωνικά σμήνη βομβαρδίζουν τη ναυτική βάση του Περλ Χάρμπορ στη Χαβάη. Τότε ο πρόεδρος Ρούσβελτ βρίσκει την ιδανική ευκαιρία για κηρύξει τον πόλεμο στον Άξονα Γερμανίας-Ιαπωνίας-Ιταλίας.

Στην ουσία, οι τρεις σειρές μυθιστορημάτων που εκτείνονται σε μια περίοδο τριάντα ενός χρόνων (1941-1972) αποτελούν μιαν ενιαία μυθιστορηματική ιστορία, στην οποία ο Ελρόι ξαναγράφει με τον δικό του τρόπο σημαντικά ιστορικά γεγονότα που αφορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα βιβλία του Ελρόι είναι διαποτισμένα από ποίηση. Ίσως στο Λευκή τζαζ η ποίησή του να είναι πιο εμφανής από αλλού. Διαβάζουμε στο τέλος του τελευταίου κεφαλαίου: «Θα γυρίσω πίσω. Για να κάνω τον Έξλι να ομολογήσει κάθε τερατώδη συμφωνία που έκανε με την ίδια ευθύτητα μ’ εμένα...Θα τον σκοτώσω στο όνομα των θυμάτων μας, για να βρω την Γλέντα και να της πω: Πες μου τα πάντα. Πες μου τα πάντα. Ακύρωσε τον χαμένο χρόνο. Αγάπησέ με μανιασμένα μέσα στον κίνδυνο».

Πηγή : diastixo.gr