ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΑ - «Συμμετοχή» της Ιωάννας Καρατζαφέρη

2015-11-04 17:18

Τον περασμένο Αύγουστο, είχα λάβει στο Ίντερνετ από το Studio of Acting – Stella Adler (Σχολή Ηθοποιίας – Στέλλα Άντλερ) το πρόγραμμα του μηνός και είχα τυλιχτεί μέσα σ’ ένα δίχτυ από αναμνήσεις και απορίες.

Υπάρχουν ονόματα-θρύλοι, μύθοι, συνδεδεμένα με ιστορικές περιόδους, πολέμους, θρησκείες, προδοσίες, δημιουργίες ή πιο απλά μιας ξεχωριστής ζωής που άφησε πίσω της χνάρια τα οποία ακολουθήθηκαν ή συνεχίζουν να ακολουθούνται.

Το όνομα της Άντλερ (1901-1992), εκτός από το δικό της ως θεατράνθρωπου, κουβαλάει ονόματα όπως: Λι Στράσμπεργκ, Μάρλον Μπράντο, Ρόμπερτ Ντε Νίρο –τα πλέον γνωστά– και κυρίως του Κονσταντίν Στανισλάφσκι, για την εντελώς δική του θεωρία για το σωματικό θέατρο ή όπως αλλιώς και αν έχει χαρακτηριστεί.

Όσο ψηλά και αν ήταν ο δείχτης της θερμοκρασίας, η Σχολή βρίσκεται στη γειτονιά μου στο Μανχάταν, δεν θα με σταματούσε να προστεθώ στον αριθμό των θεατών και να παρακολουθήσω το έργο Johnny got his gun – Ο Τζόνι πήρε το όπλο του (έχει γυριστεί και σε ταινία) του Ντάλτον Τράμπο. Έτρεφα μια ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη στον συγγραφέα, γιατί το έργο του και η ζωή του είχαν κάποια χαρακτηριστικά που ενδυνάμωσαν τα αισθήματά μου κατά του πολέμου και του δικαιώματος της ελεύθερης σκέψης και έκφρασής της.

Έχοντας διαβάσει έναν αρκετά μεγάλο αριθμό άρθρων και βιβλίων για την εποχή του Μακαρθισμού,τη δεκαετία του 1940, κατά την οποία ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν σε καυτά ύψη, και μεταφράσει το βιβλίο του Ουόλτερ Μπερνστίν Μνήμες από τη Μαύρη Λίστα, η αναφορά στο πρόγραμμα του ονόματος του συγγραφέα και ο τίτλος του θεατρικού έργου ήταν μια ισχυρή πρόσκληση και πρόκληση.

Ο Ντάλτον Τράμπο (1905-1976) αναφέρεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου ή η μεταφορά του σε ταινία, που ακόμα και τώρα στοχεύει την τρομερή πολεμική βιομηχανία που παράγει όπλα (χαρακτηρίζονται πάντα «νέας γενιάς», σκοτώνουν και ανθρώπους νέας γενιάς, χωρίς να χαρίζονται στην προηγούμενη), τάραξε τα νερά της παραγωγής βιβλίου με το περιεχόμενό του, στο οποίο αποδόθηκε το 1939 το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. Και επειδή ο ιστορικός χρόνος είναι ικανός να εκμηδενίζει το διάστημα, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν απείχε από τον Α’ και στις ΗΠΑ, που αψήφησαν το Δόγμα Μονρό για μη ανάμειξή τους σε πολέμους πέραν των δικών τους θαλασσών, το βιβλίο επανήλθε δριμύτερα σε καινούριες εκδόσεις και μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες. Το βιβλίο έμοιαζε με κράχτη των αγωνιστών κατά των πολέμων, άσχετα από τη Δεξιά και την Αριστερά, και η λύση που δόθηκε ήταν να αποσυρθεί από την κυκλοφορία, και κυκλοφόρησε εκ νέου κατά τον πόλεμο της Κορέας, με ακόμα μεγαλύτερη κυκλοφορία τα χρόνια του πολέμου στο Βιετνάμ.

Όμως ο ίδιος ο συγγραφέας, Ντάλτον Τράμπο, είχε την προσωπική του περιπέτεια ως κομμουνιστής και μέλος του Κόμματος. Το 1947 κλήθηκε από την Επιτροπή Αντιαμερικανικής Δράσης –House Un-American Activities Committee– να καταθέσει ως συμπαθών κομμουνιστής ή κομμουνιστής και, επειδή αρνήθηκε να παρουσιαστεί, κατηγορήθηκε για απείθεια προς το δικαστήριο και στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στη γνωστή μαύρη λίστα του Χόλιγουντ. Παρ’ όλα αυτά, και επειδή συχνά συμβαίνουν διάφορα παράλογα, ενώ βρισκόταν στη μαύρη λίστα κέρδισε ένα Όσκαρ και δύο Βραβεία της Ακαδημίας, ενώ έγραφε σενάρια και άλλα με το ψευδώνυμο Ρόμπερτ Ριτς. Στο μεταξύ, φυλακίστηκε για έντεκα μήνες και με την έξοδό του κατέφυγε στο Μεξικό, όπου και συνέχισε να γράφει.

Όταν το 1961 παρευρέθηκα στο Φεστιβάλ των Καννών και θαύμασα το έργο Exodus –Έξοδος– του Otto Preminger, τον οποίον γνώρισα και μίλησα μαζί του, όπως και τον πρωταγωνιστή του, Sal Mineo (1939-1976), συναντήθηκα μαζί του αρκετές φορές, ο οποίος δολοφονήθηκε με μια μόνο μαχαιριά στην καρδιά, στο σπίτι του στο Χόλιγουντ, δεν ήξερα τίποτα για τον συγγραφέα του έργου, που δεν ήταν άλλος από τον Ντάλτον Τράμπο. Μόλις τον προηγούμενο χρόνο, η Επιτροπή Αντιαμερικανικής Δράσης είχε χάσει την αξιοπιστία της και εξαφανιστεί, ενώ ο Τζόζεφ Μακάρθι (1908-1957), που μετά τους κομμουνιστές θα καταδίωκε τους ομοφυλόφιλους, πέθανε από αλκοολισμό και ο δικηγόρος του, Ρόι Κον (1927-1976), από AIDS.

Περπατούσα και μέχρι να φτάσω στο θέατρο έφερνα στον νου μου διάφορες λεπτομέρειες απ’ όσα θυμόμουν, χωρίς να υποψιάζομαι τι θα έβλεπα με τη μεταφορά του έργου στη θεατρική σκηνή ή ποιον θα συναντούσα. Είχα ειδοποιήσει και δυο-τρεις φίλους να συναντηθούμε στο θέατρο.

Η πρώτη έκπληξη ήταν ένα απλό τετρασέλιδο πληροφοριακό πρόγραμμα, όταν στα ονόματα του θιάσου διάβασα το ελληνικό Aspasia Miliaraki – Ασπασία Μηλιαράκη.

Στο τέλος της παράστασης, όταν οι εμπνευσμένοι σκηνοθέτες Scott Illingworth και Bill Bowers, οι οποίοι ανέπτυξαν το βιβλίο του Ντάλτον Τράμπο και το επεξεργάστηκαν με τη μέθοδο Στανισλάφσκι, παρουσιάστηκαν για να συζητήσουν με τους θεατές, θεώρησα την ύπαρξη της Ελληνίδας ηθοποιού μια ακόμα συμμετοχή, αφού οι ηθοποιοί εκφράζονται μόνο με τη σωματική τους κίνηση, στο παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα.

Βγαίνοντας από την αίθουσα, άκουσα κάποιους να μιλάνε ελληνικά. Τους πλησίασα και τους αναγνώρισα αμέσως, ήταν και αυτοί φίλοι από το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού. Μαζί τους και μια νέα, η Λητώ Τριανταφυλλίδου, που είχε αποφοιτήσει από τη Σχολή Σκηνοθετών στο New School. O κύκλος μεγάλωσε. Όλοι ήξεραν την Ασπασία Μηλιαράκη, κυρίως από τηλεοπτικές παραγωγές ή σίριαλ που είχαν παρακολουθήσει, αφού οι εκπομπές των καναλιών φτάνουν μέχρι τη Νέα Υόρκη και πιο μακριά.

Επιστρέφοντας στο σπίτι με αργό, αλλά σταθερό βήμα, ένιωθα την ελληνική συμμετοχή στον αμερικανικό θίασο υπέροχη και ανυψωτική να μου αφαιρεί, έστω και προσωρινά, μέρος από την κατάθλιψη που με κατείχε, προερχόμενη από την ειδησεογραφία για την κατάσταση στην πατρίδα, κοινωνική, οικονομική και πολιτική, που διογκώνονται με την εισροή των πολεμικών προσφύγων.

Πηγή : diastixo.gr