Αντώνιος-Αιμίλιος Ν. Ταχιάος: «Ανάκληση αναμνήσεων» κριτική του Απόστολου Σπυράκη

2017-05-03 08:57

Πολλά έχουν γραφτεί για τη Θεσσαλονίκη των προσφύγων, για τις λαϊκές της συνοικίες, για τις φτωχογειτονιές της, ακόμα και για τα πορνεία και τα χαμαιτυπεία της, ελάχιστα όμως γράφτηκαν για την αστική και πλούσια ανατολική Θεσσαλονίκη, για τις λεγόμενες «εξοχές», για τα σπίτια έξοχης αρχιτεκτονικής και τα αρχοντικά εκλεκτικιστικού ρυθμού που στόλιζαν την πρωτεύουσα των Βαλκανίων που έσφυζε από ζωή την περίοδο του μεσοπολέμου.

Ο Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος είχε την ευτυχία να διανύσει την παιδική του ηλικία μέσα σ’ αυτό το θαυμάσιο περιβάλλον ειρηνικής συνύπαρξης, να συνάψει φιλίες που κράτησαν μια ζωή με παιδιά που σκόρπισαν σε κάθε γωνιά της γης κατά τη διάρκεια του πολέμου, να έρθει σε επαφή με όλο τον γλωσσικό πλούτο που χαρακτήριζε αυτές τις κοινωνίες, κι όλες αυτές οι εμπειρίες τού έδωσαν το υλικό για ένα κείμενο που αποτελεί μια εικόνα ολοζώντανη της προπολεμικής Θεσσαλονίκης.

Αχαρτογράφητη ιστορικά παραμένει η Θεσσαλονίκη της οδού Ανθέων που ήταν γεμάτη από κήπους ανθόσπαρτους και μοσχοβολούσε την άνοιξη, το ζαχαροπλαστείο «Ήβη» επί της οδού Βασιλίσσης Όλγας που παρασκεύαζε τα ωραιότερα γλυκά της πόλης, τα σπίτια κοντά στη θάλασσα όπως αυτό της οικογένειας των Πεντζίκηδων που τροφοδοτούσε την περιοχή με φρέσκο νερό κατευθείαν από τον Χορτιάτη όποτε υπήρχε πρόβλημα υδροδότησης. Δεν έχει ιστορηθεί ακόμα επαρκώς το απέραντο πληθυσμιακό μωσαϊκό με ευρωπαϊκό χαρακτήρα που αποτελούνταν από μουσουλμάνους, καθολικούς, ορθοδόξους, Τούρκους, Αρμένιους, Ιταλούς, Ούγγρους, Έλληνες από τη Ρωσία και την Κωνσταντινούπολη, και φυσικά Εβραίους μεγαλοαστούς που κατοικούσαν σε υπέροχες βίλες και μεγάλα σπίτια και ευημερούσαν σε πλήρη αρμονία με όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του πληθυσμού μέχρι που αποδεκατίστηκαν από τους Γερμανούς. Κι ούτε έχουν αποδοθεί όπως πρέπει οι δεσμοί των ανθρώπων ανεξαρτήτως καταγωγής και θρησκεύματος, που ήταν τόσο δυνατοί ώστε κατά τις διώξεις των Εβραίων να συμβούν πράξεις υπέρτατης αλληλεγγύης σαν αυτή του πατρός Ιγνατίου, μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ενός θαυμάσιου ανθρώπου που εποίμανε τη μητρόπολή του για σαράντα χρόνια και έσωσε όσους Εβραίους μπορούσε παρουσιάζοντάς τους ως χριστιανούς, αλλά και η ενέργεια του πατρός Ευάγγελου Μουρτζίνου, ιερέα του Ναού της Αναλήψεως, ο οποίος όταν έμαθε ότι οι Γερμανοί κατεδαφίζουν τις εβραϊκές συναγωγές έτρεξε στην οδό Εδμόνδου Ροστάν, κατέβασε έναν πολυέλαιο υπέροχο που φώτιζε τον χώρο, τον εγκατέστησε στον ναό της Αναλήψεως και μετά το πέρας του πολέμου τον επέστρεψε στους κατόχους του (ο πολυέλαιος αυτός κοσμεί σήμερα τη Συναγωγή των Μοναστηριωτών στην οδό Συγγρού).

Ο Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος είχε την ευτυχία να διανύσει την παιδική του ηλικία μέσα σ’ αυτό το θαυμάσιο περιβάλλον ειρηνικής συνύπαρξης, να συνάψει φιλίες που κράτησαν μια ζωή με παιδιά που σκόρπισαν σε κάθε γωνιά της γης κατά τη διάρκεια του πολέμου, να έρθει σε επαφή με όλο τον γλωσσικό πλούτο που χαρακτήριζε αυτές τις κοινωνίες, κι όλες αυτές οι εμπειρίες τού έδωσαν το υλικό για ένα κείμενο που αποτελεί μια εικόνα ολοζώντανη της προπολεμικής Θεσσαλονίκης. Εξίσου ενδιαφέροντα στοιχεία όμως δίνει ο συγγραφέας για τον Ελληνισμό των Βαλκανίων απ’ όπου προέρχεται, για τη Μοσχόπολη με τη Μεγάλη Σχολή ή Ακαδημία και το σπουδαίο ελληνικό τυπογραφείο, που καταστράφηκαν από Τουρκαλβανούς επιδρομείς, όπως και για την ελληνική αστική τάξη του Μοναστηρίου που αποτελούσε την αφρόκρεμα του εκπαιδευτικού και επιχειρηματικού κόσμου της βαλκανικής χερσονήσου, έχοντας αναπτύξει το εμπόριο με όλη την Ευρώπη.

Πέραν τούτων, όμως, ο συγγραφέας, έχοντας υπηρετήσει στη μετεμφυλιακή ΚΥΠ, κατά την εκτέλεση της θητείας του είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει από πρώτο χέρι πρόσωπα και πράγματα που οδήγησαν στη δικτατορία των συνταγματαρχών, βίωσε μεταστροφές θεαματικές πολιτικών ανδρών και θρησκευτικών ηγετών που έσπευσαν να αποκομίσουν οφέλη από την αλλαγή του καθεστώτος και, παρόλο που θα μπορούσε να δρέψει κέρδη προσωπικά όπως έκαναν άπειροι άλλοι που βρέθηκαν στη θέση του, εν τούτοις μαζί με ελάχιστους ιεράρχες και διανοουμένους έδειξε μετριοπάθεια αξιοθαύμαστη, κράτησε αποστάσεις από τους έξαλλους και η μαρτυρία του για τη συμπεριφορά καθηγητών, πολιτικών, κοινωνικών και θρησκευτικών παραγόντων είναι πραγματικά πολύτιμη για τις καινούριες γενιές που θέλουν να έχουν μια αντικειμενική αξιολόγηση εκείνης της σκοτεινής εποχής.

Ο συγγραφέας, που έχει θέσει ως στόχο ζωής τη μελέτη της επίδρασης του ελληνικού πολιτισμού στον σλαβικό κόσμο, χρημάτισε πρόεδρος του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου Αίμου, ίδρυσε την Ελληνική Εταιρεία Σλαβικών Μελετών και συνετέλεσε καθοριστικά στη δημιουργία του Τμήματος Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Διετέλεσε δε επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, είναι επίτιμος διδάκτωρ τεσσάρων ξένων πανεπιστημιακών σχολών, έχει εκδώσει επιστημονικές μελέτες που μεταφράστηκαν στη Ρωσία με τις ευλογίες του πατριάρχη Μόσχας και συνέταξε για πρώτη φορά κατάλογο των σλαβικών χειρογράφων της ρωσικής Μονής Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιο Όρος.

Όλο το υλικό που συνέλεξε από τις αναμνήσεις του και τις διηγήσεις που άκουσε εκτίθεται εδώ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, οι προσωπικές ιστορίες παρουσιάζονται μέσα από μια καθαρή και αμερόληπτη ματιά, το λογοτεχνικό στοιχείο που χαρακτηρίζει όσους μιλούν τη γλώσσα της αλήθειας δεν λείπει και το αποτέλεσμα είναι ένα πραγματικά καλό βιβλίο ενός ανθρώπου που στη σταδιοδρομία του συνεργάστηκε με άτομα κάθε πολιτικής απόχρωσης έχοντας σαν μοναδικό του γνώμονα το καλό του τόπου – ενός ανθρώπου  του οποίου η ζωή διέπονταν πάντα από την αίσθηση του καθήκοντος, της φιλοπατρίας, της σεμνότητας, της ανιδιοτέλειας και της προσωπικής αξιοπρέπειας, ενός ανθρώπου που μπορεί να νιώσει την ικανοποίηση ότι έχει δικαιώσει την ύπαρξή του.

 

Ανάκληση αναμνήσεων
Αντώνιος-Αιμίλιος Ν. Ταχιάος
Εκδόσεις Κυριακίδη
212 σελ.
978-960-599-190-6
Τιμή: €16,96

 

 

 

πηγή : diastixo.gr